Pɩsɩmʊtɩ

Pɩsɩmʊtɩ kɛ kpɛlɩ kpɛlɛkʊʊ tɛ pʊtʊ weyi ɛ-ñʊʊ mayaɣ kɔyɔ 83 nɛ yʊsaɣ ñɩŋa yɔ Bi.

Ɛkɛ kagbaanzɩ tʊ nɛ kpaagbaa tʊ kɛ pɩnɩkɩtɔzɛnɩ waa hɔɔlʊʊ taa (hɔɔlʊʊ ñʊʊ hiu nɛ kagbaanzɩ ŋgʊ). Yɔɔdaɣ taa yem pɩwɛ ɛzɩ ɛñɔtɩna antɩmʊwanɩ nɛ arsɛnɩkɩ kɛ hɔɔlʊʊ 15, kɛlɛ ɖɔɖɔ ɛtɛŋ nɛ pʊlɔŋ papa ñɛkɛ hɔɔlʊʊ 14 ŋgʊ taa mba.

Pɩtɛ kɛtɛɖaɣ pʊtʊ ɛnʊ, nɛ ɛ-taa pʊtʊnaa mba pasɩma-wɛ camɩyɛ, kɔzɩ kɔzɩ Erɔpʊ ñɩɣlɩm tɛtʊ naa tʊma taa kpaɣ ɛzɩ Hɛkʊ alɩwaatʊ tɛmtʊ cɔlɔ mbʊ yɔ, pana-ɩ keeke nɛ patɩlɩ-ɩ pɩnaɣ 1753 pɩtɩŋna kpɛlɩ kpɛlɛkɩyʊ Claude Geoffroy ɛkɛ evebu weyi ɛtʊyɩ-ɩ nɛ pʊlɔŋ yɔ. Ɛ-tɛ yʊsaɣ mayaɣ Bi Sʊyɛdɩ kpɛlɩ tʊmɩyɛ tʊ Berzelius hana-ɩ-ɖɩ pɩnaɣ 1814 alɩwaatʊ taa.

Pɩsɩmʊtɩ tomnaɣ yem kɛ liidiye ñɩɣlɩm pʊtʊ tɩyɛ, ɛwɛ sɛmɩŋ caʊʊ pɩñɩlɩsɩɣ, ɛwɛɛ ɖoŋ kɛlɛ ɛpɛlɩɣ, nɛ ɛ-tɛ lɩm nɛ ñɔsɩ caɣ sɔtʊ piŋ nɛ pɔtɔtɔyɩ ɛjaɖɛ taa, 1 µg/m3 helim taa, 1 mg/kg tɛtʊ taa, lɩm sʊlʊm taa 5 ŋtalɩ 20 µg/ evemiye taa.

Tags:

Arɩsɛnɩkɩ

🔥 Trending searches on Wiki Kabɩyɛ:

Alfred MarshallMaɣzɩm fɛyɩ tʊAlɛkɩsandriiFransɩɩ tɛ kpɛlɩ lɛzʊʊ19741951Ŋñɩtɩɩɩ pe tɛ tomnaɣ kpɛlɛkʋʋ1978CɔjɔƐnduuyisimAŋgɩlɩtɛɛrɩFenezuyeelaaAngela MerkelDominique paɣtʊ ɛyaaWiyaʋ Louis 141979Barack ObamaHasɩyaɖɛ fenaɣÑɩɣtʊ ñɩɣɖɛKʊdɔŋ sɔtʊPakisitaanɩ2010Kewiyaɣ ɛjaɖɛWɩsɩ kʋdɔŋƉeeɣaMolièreSamaɣ ñɩm lɩmaɣzɩyɛSaɣʊʊ tʊmɩyɛSkandinaviiPɛlizikiMakaʊNeil ArmstrongTɩ-yɔɔ tɔm matʊ1958CaamaIgbo kʊnʊŋKpɩna wena atuu a-lotu yɔɔ yɔBuudiyismSuwahilii kʊnʊŋMahatma GandhiRoomLeonardo FibonacciMaarɩsɩ2012SɛɛpetɛrsbuuriKatoliki CejewiyeOTAN ŋgbɛyɛ1902Kɔŋgo KinsasaƐndusɩ PɔɔSumaɣFɩtɩyɩm1967Mao ZedongThomas SankaraLiibiiMɩnjɩ mɩnjɩ wɛtʋ wɛʋƉɩɣaKoffi OlomidéKeziye1954Fernand de MagellanArabɩɩ kʊnʊŋSalaŋ fenaɣLawɔsɩ🡆 More