نزاکت بخشی از آییننامهٔ رفتاری ویکیپدیا و یکی از پنج رکن آن است.
این صفحه یکی از سیاستهای ویکیپدیای فارسی است. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آناند. قبل از انجام هر گونه تغییری در این صفحه، بایستی بر روی آن اجماع شده باشد. |
این صفحه در یک نگاه:
|
سیاستهای رفتاری |
---|
سیاست نزاکت به شرح استانداردهای مورد انتظار از کاربران میپردازد و راههای رسیدگی به مشکلات مرتبط را نیز معرفی میکند. به بیان ساده، ویرایشگران باید همیشه با یکدیگر با ملاحظه و احترام رفتار کنند. آنها باید با رفتار مؤدبانه، معقولانه، و توأم با متانت، حتی هنگام بحثهای داغ، ضمن حفظ محیط مطبوع ویرایشی بر بهبود دانشنامه تمرکز کنند.
انتظارات منبعث از سیاست نزاکت ویکیپدیا مشمول همهٔ ویرایشگران حین کلیهٔ تعاملاتشان در ویکیپدیا، از جمله مباحث صفحات بحث کاربری و مقالات، در خلاصه ویرایشها، و هر بحث دیگری درباره یا با دیگر اعضای ویکیپدیا میشود.
تفاوت در دیدگاهها در پروژههای مشارکتی اجتنابناپذیر است. موقع بحث سر این اختلافها، برخی ویرایشگران بیخود و بیجهت زمخت به نظر میرسند، حال آنکه صرفاً میکوشند رک باشند. برخی دیگر از ویرایشگران وقتی دیدگاهشان به چالش کشیده میشود، خیلی حساس و زودرنج به نظر میآیند. کلمات خشک مکتوب در صفحات بحث و خلاصه ویرایشها، ظرایف مکالمات گفتاری را به طور کامل منتقل نمیکنند، و این امر گاه به سوءتعبیر کامنتهای یک ویرایشگر منجر میشود. اظهار نظر از روی بینزاکتی میتواند بحث پرحرارتی را به دعوایی شخصی تبدیل کند که دیگر ربطی به موضوع اختلاف محتوایی اولیه ندارد. این تبادلات، تلاشهایمان را هدر میدهند و محیط کاری سازنده و مثبت را تضعیف میکنند. اختلاف دیدگاهها را از طریق گفتگوی متمدنانه رفع کنید؛ با یکدیگر مخالفت کنید، بدون اینکه بدعُنق باشید. بحث دربارهٔ دیگر ویرایشگران باید به گفتگوی محترمانه راجع به کنشهایشان محدود شود.
از ویرایشگران انتظار میرود به طرز معقولی یاریبخش باشند، از حملات شخصی بپرهیزند، در محدودهٔ سیاستها کار کنند، و پاسخگوی سؤالهایی باشند که با حسن نیت از آنها پرسیده میشوند. سعی کنید با دیگر ویرایشگران همچون همکارانی محترم که با آنها سر پروژهای مهم کار میکنید رفتار کنید. نسبت به کاربران تازهکار که ویرایش سازنده میکنند خوشبرخورد و صبور باشید، اما تازهواردانی که ویرایش ناسازنده میکنند را مؤدبانه دلسرد کنید.
بینزاکتی – یا تلقی بینزاکتی – معمولاً ناشی از اختلافهای محتوایی داغ است.
پیش از ثبت ویرایشهایتان، خلاصه ویرایش را بررسی کنید. به یاد داشته باشید که امکان برگشت به عقب و تغییر آنها وجود ندارد.
در ذیل نکاتی مرتبط با خلاصه ویرایش آمده است:
«نزاکت برای سرشت انسان، همچون گرما برای موم است.» |
—آرتور شوپنهاور |
بینزاکتی شامل حملات شخصی، بیتربیتی و کامنتهای نامحترمانه است. بینزاکتی، بهویژه وقتی به صورت خصمانه صورت گیرد، ویرایشگران را نسبت به پروژه دلسرد میکند و از طریق ایجاد نزاعها و عوامل استرسزا که فایدهای برای پروژه ندارند، در سطح پروژه اخلال ایجاد میکند. در حالی که چند مورد بینزاکتی کوچک که اعتراض کسی را بر نینگیزد لزوماً جای نگرانی ندارد، روند پیوستهای از بینزاکتیها غیرقابلقبول است. در صورت آزار مداوم یا حملات شخصی فاحش، ممکن است خطاکار قطع دسترسی شود. حتی یک مورد بینزاکتی جدی، مثلاً یک مورد فحاشی یا خشونت کلامی شدید علیه یک مشارکتکننده، یا تهدید فردی دیگر میتواند به قطع دسترسی منجر شود.
در کل، در مواجهه با بینزاکتی انتقامجو نباشید و فهمیده و باشعور عمل کنید. اگر دیگران بینزاکتند، پاسخشان را با بینزاکتی ندهید. سعی کنید موارد منفرد و تکافتاده از بینزاکتی را نادیده بگیرید و روی مسائل محتوایی متمرکز بمانید. اگر لازم است با متانت اشاره کنید که به نظرتان فلان کامنت نزاکتمندانه نیست ولی میخواهید از این موضوع بگذرید و روی محتوا متمرکز بمانید. به یاد داشته باشید که شاید ویرایشگر طرف مقابل از نزاکتمند نبودن کامنتش اطلاع نداشته باشد. ویکیپدیا توسط افراد گوناگونی با پیشینههای متفاوت ویرایش میشود و استانداردهای شخصی ویرایشگران متنوع است. فقط وقتی به فرایند حل اختلاف فکر کنید (پایین را ببینید) که مسئله ادامهدار است و خودتان نمیتوانید از پس حل کردنش برآیید.
این سیاست سلاحی نیست که از آن علیه دیگر مشارکتکنندگان استفاده کنید. اصرار بر اینکه ویرایشگری به خاطر یک مورد بینزاکتی جزئی قطع دسترسی شود، یا اشارهٔ مکرر به بینزاکتیهای گذشته وقتی شخص رویکردش را تغییر داده است، یا تلقی انتقادهای سازنده به عنوان حمله، احتمالاً خود اخلالگرانه هستند و در صورت تکرار ممکن است باعث دریافت هشدار یا قطع دسترسی شوند.
از ویرایشگران انتظار میرود از حملهٔ شخصی به دیگر اعضای ویکیپدیا یا آزار رساندن به ایشان خودداری کنند. این انتظار مشمول همهٔ ویکیپدیانویسها میشود: حمله به کاربری که سابقهٔ رفتارهای احمقانه یا زمخت دارد، یا حتی کاربری که مشمول اقدامات انضباطی هیئت داوری شده است، به همان اندازه غیرقابلقبول است که حمله به هر کاربر دیگری. ویکیپدیا از امکان ایجاد یک اجتماع آنلاین مثبت حمایت میکند: مردم اشتباه میکنند، اما تشویق میشوند که از اشتباهاتشان درس بگیرند و مسیرشان را اصلاح کنند. حملات شخصی و اذیت و آزار خلاف این روحیه است و به کار ساختن دانشنامه آسیب میزند، و ممکن است منجر به قطع دسترسی شود.
تشخیص سریع و قطعی اینکه فلان چیز نزاکتمندانه هست یا نه، گاه دشوار میشود. ویرایشگران باید عوامل زیر را در نظر بگیرند: الف) شدت و زمینهٔ گفتار/رفتار؛ ب) رفتار یک بار رخ داده است، گهگاه رخ میدهد یا به طور معمول؛ ج) آیا درخواست توقف رفتار به کاربر داده شده و آیا این درخواست تازه بوده است؛ د) آیا کاربر را تحریک کرده بودند؛ و ه) آیا باید بابت رفتار دیگر افرادِ دخیل نیز همزمان برخورد صورت گیرد، و به چه میزان؟
رفتارهای زیر میتوانند در ایجاد محیطی بینزاکت مؤثر باشند:
۱. بیتربیتی مستقیم
۲. سایر بینزاکتیها
علاوه بر این، بیدقتی در اِعمال سایر سیاستها میتواند به درگیری و استرس منجر شود. مثلاً، خرابکاری خواندن ویرایشهایی که با حسن نیت انجام شدهاند، میتواند احساسات کاربر را جریحهدار کند. از قوهٔ تشخیصتان بهخوبی استفاده کنید، و در صورتی که اشتباه از جانب شما بود، آمادگی عذرخواهی کردن را داشته باشید.
طبق رهنمود فرض حسن نیت (فحن)، ویرایشگران باید فرض کنند که دیگران در حال تلاش برای کمک به پروژه هستند، نه آسیب رساندن به آن، البته جز مواقعی که شواهدی محکم در جهت خلافش وجود داشته باشد.
رهنمود کاربران را ملزم نمیکند در صورت وجود شواهد واضح مبنی بر رفتار نادرست عمدی، همچنان فرض را بر حسن نیت بگذارند. با وجود این، بیشتر از آنچه از شواهد بر میآید، فرض را بر سوءرفتار نگذارید. اگر تفسیرهای مثبت و منفی از شواهد به یک اندازه وزن دارند و معقول به نظر میرسند، فرض را بر تفسیر مثبت بگذارید.
در صورتی که بینزاکتی ادامهدار است، ابتدا تصمیم بگیرید که آیا اصلاً اقدامی لازم است. تقابل با یک نفر بر سر موضوعی کوچک، بهویژه اگر معلوم شود که شما منظورش را درست متوجه نشدهاید، شاید از خود آن حادثهٔ اولیه، فشار و استرس و هیجان بیشتری تولید کند. رفتار خودتان را بررسی کنید، و اگر پی بردید که خودتان بینزاکتی کردهاید، از طرف مقابل معذرت بخواهید.
اگر صفحهٔ بحث صفحهٔ محل اختلاف کفایت نکرد، میتوانید از مکانهای زیر برای حل اختلاف استفاده کنید (به ترتیب جدیت و وخامت اوضاع):
تهدید به خشونت (ازجمله تهدید به خودکشی) بایستی فوراً به بنیاد ویکیمدیا (emergency wikimedia.org) گزارش شود. تهدیدات حقوقی، سخنان نفرتبار، و سایر رخدادهای اضطراری باید در تابلوی اعلانات مدیران گزارش شوند.
وقتی کامنت حاوی بینزاکتی مال خودتان است، انجام هر یک از اقدامات زیر به کاهش تنش میانجامد:
در صورت بروز بیادبی یا بینزاکتی از سوی ویرایشگری دیگر، بهتر است که راجع به کلمات توهینآمیز با خود ویرایشگر بحث کنید و از خودش بخواهید که آن کلمات خاص را تغییر دهد. با وجود این، بایستی دقت کرد که بیجهت اوضاع را وخیمتر نکرد. ویرایش یا پاک کردن کامنت سایر ویرایشگران معمولاً اقدام درستی نیست. استثناها شامل حذف ترولینگ یا خرابکاری واضح، یا کامنتهایی میشود که در صفحهٔ بحث خودتان گذاشتهاند. هر ویرایشگری میتواند کامنتی که دیگر مشارکتکنندگان را تحقیر میکند را حذف کند.
یک مورد خاص اوتینگ است، به معنی افشای اطلاعات شخصیِ دیگر ویرایشگران که خودشان آنها را برملا نکردهاند و نمیخواهند دانسته شود، مثلاً نام، شماره تلفن یا آدرسشان. این موارد بایستی فوراً برگردان (حذف) شوند، سپس با یک پنهانگر تماس گرفت و از او خواست که اطلاعات را از تاریخچهٔ صفحه کاملاً پنهان (فرونشانی) کند، تا بعداً دیگران نتوانند به محتوایش دست یابند. این اقدام فارغ از درستی یا نادرستی اطلاعات صورت میگیرد، چون اگر با اطلاعات نادرست به نحو متفاوت برخورد شود و به این صورت نادرستی آنها تأیید شود، افشاکننده به اطلاعات مفیدی دست خواهد یافت. اطلاعات بیشتر در این باره را در وپ:اوتینگ بخوانید.
صفحات بحث مقاله، به صورت کلی، باید مشابه فضای کار حرفهای در نظر گرفته شوند. از این مکانها برای گفتگو پیرامون چگونگی بهبود مقاله، و بحث راجع به خود مقاله استفاده میشود (هرچند مکالمات میتوانند به حوزههای مرتبط نیز کشیده شوند، یا بیشتر از خود مقاله روی جزئیات تمرکز کنند، زیرا این موضوع به امر تحقیق کمک میکند و باعث ایدهپردازی راجع به روشهای بهبود مقاله میشود). اما صفحهٔ بحث یک کاربر بیشتر شبیه آشپزخانهٔ اوست، فضای غیررسمیتری دارد، و (تا یک حد معقول) آنچه در آنجا رخ میدهد به خودش مربوط است. همچون یک آشپزخانهٔ واقعی، بدیهی است که فرو کردن کارد در بدن اشخاص، در آشپزخانه پسندیدهتر از محیط اداری نیست (در هر دو به یک اندازه ناپسند است). حملات شخصی هیججا قابلقبول نیستند، اما انتظار داشته باشید که صفحات بحث کاربری فضایی بسیار غیررسمیتر نسبت به صفحات بحث مقالات داشته باشند.
اختلافها، و حتی سوءتفاهمها، میتوانند به موقعیتهایی منتهی شوند که در آنها یک طرف احساس کند از سوی طرف دیگر لطمه خورده است. عذرخواهی باعث رفتن آبرو نمیشود. همهمان اشتباه میکنیم، همهمان گهگاه حرفهای رنجشآور میزنیم، همهمان روزهای بد و لحظات بد داریم. اگر ته دلتان احساس میکنید که به کسی عذرخواهی بدهکارید، از او معذرت بخواهید. عذرخواهی کسر شأن شما نیست.
با این همه، به یاد داشته باشید که نمیتوانید از هیچ کسی عذرخواهی بطلبید. این کار صرفاً کفر آنها را در میآورد و باعث میشود احتمال عذرخواهی کردن کاهش یابد یا حتی اگر عذرخواهی هم بکنند، از روی صداقت نکنند. وقتی کار به معذرتخواهی و اظهار تأسف میکشد، برای برداشتن اولین قدم مغرور نباشید. این نوع «غرور» مخرب است. عذرخواهی فرصت شروع تازه را فراهم میکند، و وقتی دیگری نسبت به خودش احساس «بینزاکتی» کرده است، از سنگینی فضا میکاهد.
وقتی بینزاکتی موجب اخلال جدی شود، قطع دسترسی به خاطر آن ممکن است. با وجود این، سیاست نزاکت نباید چونان سلاحی به کار گرفته شود و در اکثر موارد، قطع دسترسی نباید گزینهٔ اول باشد.
این بدین معنی نیست که قطع دسترسی به خاطر نقض نزاکت نباید و نمیتواند رخ دهد، اما اعمال سریع قطع دسترسی معمولاً فقط منحصر به بینزاکتیهای فاحش میشود، یعنی وقتی که سطح بینزاکتی به سطح اخلال واضح، حملات شخصی، اذیت و آزار یا افشای اطلاعات شخصی میرسد. همچون سایر قطع دسترسیها، قطع دسترسی به خاطر نزاکت نیز باید جنبهٔ پیشگیرانه داشته باشد، نه تنبیهی.
This article uses material from the Wikipedia فارسی article ویکیپدیا:نزاکت, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.