اجماع

این صفحه یکی از سیاست‌های ویکی‌پدیای فارسی است. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن‌اند. قبل از انجام هر گونه تغییری در این صفحه، بایستی بر روی آن اجماع شده باشد.

میانبر: وپ:اجماع

این صفحه در یک نگاه: اجماع مبنای اصلی تصمیم‌گیری در ویکی‌پدیاست و نتیجهٔ برطرف کردن نگرانی‌های کاربران از طریق سازش و مدارا در چارچوب سیاست‌های ویکی‌پدیاست.

اجماع به عنوان بهترین روش برای رسیدن اهداف اصلی ویکی‌پدیا مورد قبول قرار گرفته‌است. در ویکی‌پدیا اجماع به معنی توافق صددرصدی نیست (چرا که اگر چه چنین توافقی ایدئال است اما اغلب قابل دستیابی نیست)؛ همچنین، اجماع نتیجهٔ رأی‌گیری نیست. تصمیم‌گیری در ویکی‌پدیا با در نظر گرفتن نگرانی‌های کاربران مختلف و تلاش برای رفع آن‌ها در چارچوب سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا صورت می‌پذیرد.

این سیاست توضیح می‌دهد که اجماع چگونه درک می‌شود، چگونه می‌توان از حصول اجماع اطمینان حاصل کرد (و اگر اجماع حاصل نشد چه باید کرد) و مواردی را که از اجماع‌یابی مستثنی هستند، نیز شرح می‌دهد.

ویرایشگران ویکی‌پدیا معمولاً به‌طور طبیعی به اجماع می‌رسند. وقتی یکی از آن‌ها صفحه‌ای را تغییر می‌دهد، دیگران آن را می‌خوانند و تصمیم می‌گیرند که آیا نیاز به تغییر بیشتری هست یا نه. اگر بین ویرایشگران در خصوص تغییر اتفاق نظر وجود نداشته باشد، در صفحه بحث مربوط با هم گفتگو می‌کنند تا به اجماع برسند.

نتیجه‌ای که از اجماع به دست آید، تمام نگرانی‌هایی که مورد بحث بوده‌اند را مد نظر قرار داده‌است. در بهترین حالت این نتیجه هیچ مخالفی ندارد، اما اغلب پیش می‌آید که نتیجه‌ای که بیشترین توافق روی آن باشد را از بین نتایج ممکن انتخاب کنیم. اگر توافق عمده‌ای به دست نیاید، پروسهٔ اجماع‌یابی شامل تغییر پیشنهادها خواهد بود به شکلی که نظر موافقان را تغییر ندهد اما نظر مخالفان را بتواند جلب کند.

اجماع از طریق ویرایش

اجماع در ویکی‌پدیا معمولاً پروسه‌ای نامحسوس (پنهانی) است. هر ویرایشی مورد اجماع فرض می‌شود، مگر اینکه خلافش از طریق بروز مناقشه یا برگرداندن ثابت شود. هر وقت ویرایشگر دیگری ویرایش پیشین را تغییر دهد، آنگاه ویرایش جدید مورد اجماع فرض می‌شود مگر اینکه مورد مناقشه قرار گیرد. به این ترتیب، دانشنامه مرتب و به‌طور تدریجی گسترش می‌یابد.

تمام ویرایش‌ها (به جز آن‌هایی که دلیل واضحی دارند) باید با کمک خلاصه ویرایش واضح توضیح داده شوند یا در صفحهٔ بحث مقاله بحث شوند. توضیحات قوی و مستدل نشان می‌دهند که در ویرایش‌های بعدی چه چیزهایی باید اصلاح شوند تا اجماع حاصل شود. ارائهٔ توضیح به خصوص در زمان برگرداندن ویرایش‌هایی دارای حسن نیت یک کاربر دیگر اهمیت دوچندان دارد.

به جز در شرایط خاصی که پای سیاست‌ها و رهنمودها در میان است، بیشتر اختلافات محتوایی را می‌توان با تغییرات جزئی و بدون افتادن از هر کدام از دو سوی بام رفع کرد. اگر اولین ویرایش‌تان برگردانده شد، سعی کنید راه حلی بیابید که نظر ویرایشگران دیگر را برآورده کند. اگر نمی‌توانید چنین کنید، یا اگر کردید و ویرایش دوم‌تان نیز برگردانده شد، بخشی جدید در صفحهٔ بحث نوشتار بگشایید و در مورد اختلاف نظر به‌وجود‌آمده بحث کنید.

جسور باشید، اما بی‌پروا نه. تغییرات چه از طریق ویرایش حاصل شوند و چه از مسیر بحث، از راه همکاری و اجماع است که بیشترین پیشرفت عاید دانشنامه می‌شود، نه با نبرد و یکدندگی. برگرداندن‌های مکرر در تضاد با سیاست‌های جنگ ویرایشی در ویکی‌پدیاست، مگر سیاست دیگری (مثلاً زندگی‌نامه زندگان) یا برگرداندن خرابکاری ایجاب کند. خلاصه ویرایش چیز مفیدی‌ست، ولی از آن برای ادامهٔ بحث در برگردان‌های متوالی استفاده نکنید. چنین کاری مصداقی از جنگ ویرایشی است و ممکن است منجر به قطع دسترسی شما شود.

اجماع از طریق بحث

اگر ویرایش محتوا به تنهایی نتواند به اجماع منتهی شود، آنگاه پروسهٔ اجماع‌یابی علنی‌تر می‌شود: کاربران در صفحه بحث به گفتگو می‌پردازند و تلاش می‌کنند که اختلافشان را با گفتگو رفع کنند. در این گفتگو آن‌ها تلاش می‌کنند که با استدلال در چارچوب سیاست‌های ویکی‌پدیا و با استفاده از منابع و عقل سلیم همدیگر را قانع کنند؛ گاهی نیز راه حل‌های جایگزینی مطرح می‌کنند که می‌تواند طرفین را راضی کند. نتیجه نهایی ممکن است هیچ‌کدام از طرفین را به‌طور کامل راضی نکند اما توسط همه به عنوان یک راه حل منطقی پذیرفته شود. اجماع در ویکی‌پدیا یک روند مداوم است؛ معمولاً بهتر است که راه حلی که بی‌نقص نیست پذیرفته شود تا منجر به بهبود مقطعی محتوا شود، تا این که برای یک راه حل قطعی مبارزه‌ای طولانی صورت بگیرد. به‌طور کلی، کیفیت محتوایی که موضوع جنگ‌های ویرایشی بوده بسیار کمتر از کیفیت محتوایی است که توسط ویرایشگرانی تهیه شده که دید بلندمدت‌تری داشته‌اند.

هر گاه ویرایشگران به‌طور ویژه در حصول اجماع به مشکل برخورده باشند، راه حل‌های مختلفی برایشان وجود دارد (نظیر نظر سوم و ایجاد نظرخواهی) و در شرایط بحرانی‌تر راه حل‌هایی وجود دارند که به صورت قاطعانه منجر به ختم یک اختلاف می‌شوند (نظیر اقدام مدیران، میانجیگری و داوری). توجه داشته باشید که تمرکز مدیران روی اجرای سیاست‌ها و رفتار کاربران است و مدیران در مورد خود محتوا تصمیم قاطعانه نمی‌گیرند. مدیران ممکن است کاربری را به دلایل مختلف (نظیر جنگ ویرایشی، استفاده از حساب زاپاس یا عدم رعایت نزاکت) قطع دسترسی کنند یا در مورد این که یک ویرایش را می‌توان بر اساس سیاست‌ها نگاه داشت یا نه، تصمیم بگیرند اما معمولاً از این حدود گذر نمی‌کنند.

اجماع‌آفرینی

ویرایشگرانی که رویکردی بی‌طرف، مستقل و مبادی آداب دارند معمولاً از طریق روندهای بالا به اجماع می‌رسند. با این حال گاهی بحث‌ها به بن‌بست می‌رسند به این دلیل که راهی منطقی برای حل اختلاف پیدا نمی‌شود یا به این خاطر که یک یا چند طرف بحث را افرادی تشکیل می‌دهند که احساساتی شده‌اند و برایشان برنده شدن در بحث تبدیل به یک اولویت شده‌است. آنچه در ادامه آمده پیشنهادهایی برای حل اختلافات پیچیده با کمک پروسه‌های رسمی و غیررسمی مختلف است.

در صفحه‌های بحث

در بررسی حصول اجماع، کیفیت نظرات، این که از کجا نشئت گرفته‌اند، استدلال مخالفان، و سیاست‌ها و رهنمودهای موجود را در نظر بگیرید. کیفیت یک دیدگاه اهمیت بیشتری دارد تا این که آیا این دیدگاه نظر یک اکثریت است یا اقلیت. استدلالی مثل «من دوست ندارم» یا «من دوست دارم» معمولاً فاقد هر گونه بار اجماعی است.

گفتگو در صفحهٔ بحث مقاله‌ها را محدود کنید به بحث راجع به منابع، تمرکز مقاله، و سیاست‌ها. اگر ویرایشی به چالش کشیده شده، یا محتمل است که به چالش کشیده شود، کاربران باید از صفحهٔ بحث برای توضیح آنچه تغییر داده‌اند استفاده کنند، و مشخص کنند چگونه این تغییر باعث بهبود مقاله (و در حالت کلی باعث بهبود دانشنامه) می‌شود. اگر پاسخی به این بحث داده نشد می‌توان فرض کرد که مورد توافق بوده‌است. ویرایشگرانی که صفحهٔ بحث را نادیده می‌گیرند و به ویرایش و واگردانی در خود مقاله ادامه می‌دهند ممکن است اخلالگر دانسته شوند و دسترسی‌شان بسته شود. صرف این که کاربران به بحثی که قبلاً در آن شرکت کرده‌اند دیگر پاسخی نمی‌دهند نشانهٔ حصول اجماع نیست.

هدف از اجماع‌یابی آن است که اختلافات رفع شود به شکلی که اهداف و سیاست‌های ویکی‌پدیا رعایت شده باشد اما همزمان کمترین تعداد کاربران ناراحت باشند. از همین رو یک مذاکره با کفایت بیشتر ممکن است به یک اجماع موفق برسد تا بحثی که در آن نزاکت رعایت نمی‌شود.

با مشورت گرفتن از دیگران

اگر گفتگو در صفحهٔ بحث نتیجه‌بخش نبود  ———  مثلاً وقتی که دو ویرایشگر (یا دو گروه از ویرایشگران) به هیچ وجه دیدگاه مشابهی راجع به یک موضوع ندارند  ———  ویکی‌پدیا راه‌های تثبیت‌شدهٔ دیگری دارد که به کمک آن می‌توان از دیگران درخواست کرد اظهار نظر کنند. این روش‌ها معمولاً برای رفع اختلافات ساده‌ای که در کمال حسن نیت رخ می‌دهند به کار می‌روند، چرا که ویرایشگران غیر درگیر می‌توانند دیدگاهی تازه به بحث وارد کنند یا به ویرایشگران درگیر کمک کنند که راه حلی بینابینی را (که خود قادر به کشف آن نبودند) بیابند. مهم‌ترین این روش‌ها عبارتند از:

نظر سوم
از یک نفر سوم که بی‌طرف است درخواست می‌شود که دیدگاهش را (که الزام‌آور نیست) در خصوص موضوع مورد اختلاف بیان کند. این روش مناسب شرایطی است که دقیقاً بین دو ویرایشگر اختلاف وجود دارد.
قهوه‌خانه ها
برای بحث در مورد صفحه‌های سیاست و رهنمود یا ویکی‌پروژه‌های مختلف می‌شود از تابلوهای اعلاناتی که با نام «قهوه‌خانه» شناخته می‌شوند استفاده کرد. بهتر است که پیامی که در قهوه‌خانه مطرح می‌شود بی‌طرفانه باشد و از دیگران دعوت کند که در بحثی که در مورد یک اختلاف است شرکت کنند. هدف آن است که موضوع مورد اختلاف، در کانون توجه کاربران بیشتری که ممکن است نظراتی ارزشمند دارند قرار بگیرد.
میانجیگری
اگر اختلاف بین چندین کاربر رخ داده‌است یا موضوع اختلاف پیچیده‌است، روش‌های بالا ممکن است کافی نباشند چرا که حل اختلاف نیاز به صرف زمان بیشتری دارد. در این شرایط درخواست میانجی‌گری می‌تواند رویکرد مناسبی باشد. میانجی‌گران کاربرانی هستند که سابقهٔ موفقی در حل اختلافات در ویکی دارند.
ویکی‌پدیا:درخواست برای نظر
ایجاد یک نظرخواهی می‌تواند کمک کند تا تعداد بیشتری از کاربران در مورد یک موضوع اظهار نظر کنند. در ویکی‌پدیای فارسی معمولاً چنین نظرخواهی‌هایی از طریق صفحهٔ ویکی‌پدیا:خبررسانی اعلان می‌شوند (ویکی‌پدیا:اعلانات را ببینید).

در بسیاری از موارد بالا، بحث ممکن است به یکی از اشکال رأی‌گیری مبدل شود؛ باید توجه کرد که اجماع بر اساس کیفیت آرای (و نه صرفاً بر اساس تعداد حامیان یک دیدگاه) تعیین می‌شود، لذا در چنین شرایطی، استفاده از آرای موافق و مخالف صرفاً باید برای ساختارمند کردن بحث باشد و نتیجهٔ نهایی نباید از شمردن آرا به‌طور صرف حاصل گردد. نظراتی که به‌طور مشخص به سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌پدیا استناد کنند، وزن بیشتری می‌گیرند.

با مداخله مدیران و اجتماع ویکی‌پدیا

در برخی موارد، اختلافات صرفاً راجع به محتوا نیستند بلکه منعکس‌کنندهٔ اختلافات شخصی یا اختلاف در ایدئولوژی افراد هستند؛ در چنین شرایطی ممکن است نیاز به مداخلهٔ مدیران یا کل اجتماع ویکی‌پدیا باشد. مدیران راجع به محتوا تعیین تکلیف نمی‌کنند، اما ممکن است که برای اعمال سیاست‌ها (نظیر سیاست ویکی‌پدیا:زندگی‌نامه زندگان) مداخله کنند یا برای یک یا چند نفر از ویرایشگران به خاطر رفتار اخلالگرانه یا خارج از نزاکت، قطع دسترسی اعمال کنند. اگر چه بسیاری از مدیران صفحه‌های مختلف را پیگیری می‌کنند و خود به خود در چنین شرایطی اقدام می‌کنند، اما راه‌های مختلفی هم برای جلب توجه مدیران به بحث‌ها وجود دارد:

قهوه‌خانه‌ها
بسیاری از مدیران، قهوه‌خانه‌ها را پیگیری می‌کنند و اگر بحثی در آنجا آغاز شود، یا پیوندی به بحث در قهوه‌خانه‌ها قرار داده شود، متوجه آن خواهند شد.
تابلوی اعلانات مدیران
این تابلوی اعلانات بسیار شلوغ است در نتیجه از آن فقط در موارد ضروری استفاده کنید: فقط برای بحث‌هایی که واقعاً نیاز به توجه فوری مدیران دارند از این تابلوی اعلانات بهره ببرید.
هیئت داوری
در حال حاضر، ویکی‌پدیای فارسی هیئت داوری ندارد. در نتیجه، تصمیم در مورد طردِ کاربرانی که در بحث‌ها به‌طور مداوم اخلالگری می‌کنند، از این مسیر ممکن نیست. برای آگاهی از روش‌های جاری برای طرد چنین کاربرانی، وپ:طرد را ببینید.

مخاطرات و اشتباهات اجماع‌آفرینی

هنگامی که کاربران سعی می‌کنند اجماع ایجاد کنند ارتکاب این اشباهات رایج است:

• مباحثات برون ویکی. اجماع از طریق ویرایش در بحث‌های درون ویکی حاصل می‌شود. بحث‌ها در جاهای دیگر لحاظ نمی‌شود. در برخی موارد، این ارتباطات خارج از ویکی ممکن است شک و بی اطمینانی ایجاد کند.
• جارزنی و سوء استفاده از حساب‌های زاپاس و همزاد. هرگونه تلاش برای جمع‌آوری شرکت کنندگان به یک بحث در جامعه که منجر به جهت‌گیری بحث شود غیرقابل قبول است. با این که اشکالی ندارد  ———  و حتی تشویق می‌شود  ———  که برای به دست آوردن نقطه نظرات و استدلال‌های جدید افراد به بحث دعوت شوند، قابل قبول نیست که فقط افرادی دعوت شوند که نسبت به یک دیدگاه خاص نظر موافق دارند، یا افراد به نحوی دعوت شوند که نظر دعوت‌کننده را در آن خصوص تقویت کند. استفاده از حساب‌های جایگزین (زاپاس) برای اثرگذاری بر اجماع مطلقاً ممنوع است. پیام‌های بیطرفانهٔ آموزنده به تابلوهای اعلانات، ویکی پروژه‌ها یا کاربران ویکی‌پدیا مجاز است؛ ولی اقداماتی که می‌تواند به طرز معقولی به عنوان تلاش برای پر کردن صندوق رأی تعبیر شود یا به هر نحو فرایند اجماع آفرینی را تضعیف کند ویرایش اخلالگرانه تلقی می‌شود.

• ویرایش مغرضانه. دنبال کردن دامنه‌دار و پرخاشگرانهٔ یک هدف ویرایشی، اخلالگرانه تلقی شده و باید از آن اجتناب شود. کاربران باید به یکدیگر گوش دهند، پاسخ دهند و همکاری کنند تا مقالهٔ بهتری ساخته شود. کاربرانی که اجازه نمی‌دهند هیچ اجماعی جز آنچه که خود بر آن اصرار می‌ورزند شکل بگیرد و مرتباً برای رسیدن به آن هدف اشکال‌تراشی می‌کنند، خطر آسیب‌رساندن به فرایند اجماع‌سازی را دامن می‌زنند. (همچنین ببینید: ویکی‌پدیا:انسدادگرا نباشید)

• تلاش برای بحث‌های موازی در تابلوهای اعلانات، خرید مدیران هم‌نظر، و ظاهرسازی. مطرح کردن یک موضوع در چندین تابلوی اعلانات، یا برای چندین مدیر، برای یافتن اجماع و دستیابی به آن مفید نخواهد بود. آزمودن تابلوهای اعلانات متعدد به امید یافتن جایی که جواب مورد نظر شما را تأیید کند، به ساختن اجماع کمکی نمی‌کند. مطالب ارسالی به تابلوهای اعلانات باید تا می‌شود بی‌طرفانه نوشته شوند تا کمک کنند دیدگاه‌های غیردرگیر و بیطرفانهٔ دیگر جذب شود. جایی که مشکلات عدیده‌ای وجود دارد، طرح هر کدام در تابلوی اعلانات درست می‌تواند منطقی باشد، ولی در آن حالت معمولاً بهترین کار ذکر پیوندهایی است که نشان دهد پرسش در چه مکان‌های دیگری طرح شده‌است.

وقتی بر سر موضوعی اجماع شد، این توافق غیرقابل تغییر نیست. تغییر اجماع به خصوص در شرایطی رخ می‌دهد که یک وضعیتِ از قبل پیش‌بینی نشده رخ بدهد یا دیدگاه جدیدی که قبلاً مطرح نشده بود طرح بشود. با این حال باید توجه داشت که درخواست تغییر در اجماعی که به تازگی حاصل شده، می‌تواند اخلالگرانه تلقی شود.

ویرایشگران می‌توانند درخواست تغییر اجماع را از طریق ویرایش محتوا یا گفتگو در صفحهٔ بحث مطرح کنند، اما هر گاه ویرایشگران بداند که اجماعی که تغییرش را پیشنهاد می‌کند از طریق گفتگو حاصل شد، تغییر را هم می‌بایست از طریق گفتگو پیشنهاد کند. اگر تغییری از طریق ویرایش محتوا پیشنهاد شده، در زمان واگردانی آن نباید از خلاصه ویرایش‌های مختصری نظیر «مخالف اجماع فعلی» استفاده شود، چرا که این روش به کاربری که تغییر را پیشنهاد کرده راهنمایی کافی در مورد قدم بعدی ارائه نمی‌کند؛ ذکر دست کم یک پیوند به گفتگوی قبلی که منجر به اجماع شده بود، می‌تواند مفید باشد.

اجماع به این معنی نیست که همه با نتیجهٔ بحث موافقند؛ معنای آن این است که همه حاضر به استوار شدن آن نتیجه هستند. تشخیص اجماع بر اساس کیفیت (و نه کمیت) آرا و نظراتی که طرفین طرح کرده‌اند، صورت می‌گیرد و در چارچوب سیاست‌های ویکی‌پدیا ارزیابی می‌شود.

سطوح مختلف اجماع

اجماع بین تعداد محدودی کاربر در یک زمان و مکان مشخص، نمی‌تواند ناقض اجماع بزرگتری باشد که توسط اجتماع ویکی‌پدیا به دست آمده‌است. برای مثال، اعضای یک ویکی‌پروژه نمی‌توانند تصمیم بگیرند که یک سیاست یا رهنمود به صفحه‌های آن ویکی‌پروژه نباید اعمال شود؛ مگر آن که بتوانند در سطح وسیع‌تری اجتماع ویکی‌پدیا را از این تصمیمشان آگاه و موافقتشان را جلب کنند. انشاهای مکمل ویکی‌پدیا و مستندات الگوها توسط سازوکاری که اجتماع برای تصویب سیاست‌ها و رهنمودها استفاده می‌کند، مورد پذیرش قرار نگرفته‌اند؛ در نتیجه محتوایشان صرفاً جنبهٔ یک انشا را دارد و نه بیشتر.

در ویکی‌پدیا برای تغییر سیاست‌ها و رهنمودها، استانداردهایی رعایت می‌شود. اجماعی که برای تغییر سیاست‌ها و رهنمودها به کار گرفته می‌شود باید از درجه بالایی از پایداری و یکپارچگی برخوردار باشد. از همین روست که تغییرات گسترده در سیاست‌ها معمولاً اول در صفحهٔ بحث طرح می‌شوند تا مورد نقد قرار بگیرند و بعد از حصول اجماع وارد سیاست یا رهنمود شوند. تغییرات در سیاست‌ها بهتر است که تدریجی و با احتیاط صورت بگیرند و در موردشان از ویرایشگران دیگر نظرخواهی و جلب موافقت گردد.

نبود اجماع

گاهی بحث‌ها به اجماع نمی‌رسند. این در شرایط مختلفی می‌تواند رخ بدهد:

• در نظرخواهی برای حذف نبود اجماع معمولاً به این معنی است که صفحه حذف نخواهد شد.
• در بحث‌هایی که راجع به افزودن یا حذف یا تغییر محتوای یک مقاله یا صفحه هستند، نبود اجماع معمولاً به این معنی است که نسخه‌ای از صفحه نگاه داشته شود که پیش از شروع بحث (یا شروع ویرایشی که منجر به بحث شده) وجود داشته‌است. با این حال، اگر محتوای صفحه مربوط به یک شخص زنده باشد، معمولاً محتوای مورد مناقشه به کلی از صفحه حذف می‌شود (حتی اگر در نسخهٔ قبل از گفتگو وجود داشته باشد).
• اگر اقدام یک مدیر در یک صفحه مورد چالش قرار بگیرد و اجماعی نه به نفع و نه به ضرر اقدام آن مدیر به دست نیاید، معمولاً اقدام مدیر واگردانی می‌شود.
• در اختلافات راجع به پیوندهای بیرونی، پیوندها از صفحه حذف می‌شوند تا زمانی که اجماع برای نگاه داشتنشان حاصل شود.
• در اختلافات راجع به عنوان مقاله‌ها اگر اجماع حاصل نشد چنین عمل می‌شود:
  • «اگر عنوان مقاله‌ای هرگز ثابت نبوده یا برای مدت زیادی ثباتش را از دست داده (دائم تغییر داده می‌شده) و اجماعی برای عنوان مقاله حاصل نمی‌شود، عنوان مقاله به چیزی بر می‌گردد که در اولین نسخه‌ای از آن مقاله به کار رفته بود که یک ویکی‌پدیا:مقاله خرد نبوده‌است.»

رأی ممتنع

بر اساس اجماع کاربران ویکی‌پدیای فارسی در تمام نظرخواهی‌ها یا رای‌گیری‌ها که تعداد رأی یا تعداد شرکت‌کنندگان اهمیت دارد (مانند نظرخواهی مدیریت یا دیوانسالاری) رأی ممتنع برای رسیدن نظرخواهی به حدنصاب تعداد رأی، محاسبه می‌شود ولی در محاسبه و درصدگیری به عنوان موافق یا مخالف محاسبه نمی‌شود.

در چند مورد استثنایی، تصمیم‌گیری بدون حصول اجماع میان کاربران ویکی‌پدیا انجام می‌شود:

• آنچه که از طرف جیمی ولز، هیئت امناء یا توسعه‌دهندگان ویکی‌پدیا در مورد مسایلی مانند حق تکثیر، مسایل قانونی، یا بار سرورهای ویکی‌پدیا عنوان می‌شود، حکم سیاست را دارد.
• در برخی موارد بنیاد ویکی‌مدیا راساً در مورد یک مقاله تصمیمی (نظیر حفاظت مقاله) می‌گیرند که لازم الاجرا تلقی می‌شود.
• حصول اجماع دربارهٔ یک موضوع خاص نباید باعث تعمیم آن به یک مورد کلی‌تر (مانند ویکی‌پدیا:اثبات‌پذیری یا ویکی‌پدیا:تحقیق دست اول ممنوع) شود.
• تصمیمات مربوط به بنیاد ویکی‌مدیا معمولاً شامل حال تمام پروژه‌های خواهر ویکی‌پدیا می‌شوند و اجرای آن‌ها مستقل از سیاست‌های داخلی هر یکی از این پروژه‌ها الزامی است. البته این تصمیم‌گیری‌های کلی، معمولاً خود پس از حصول اجماع بین کاربران پروژه‌های مختلف حاصل می‌شوند، و به آهستگی روندشان طی می‌شود.