Ekainaren 19: Data

195 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Mario Duplantier Jaiotza: Baiona, 1981 Bonifacio Alfonso Jaiotza: Donostia, 1933 Heriotza: Donostia, 2011ko abenduaren 16a Fernando Aire Jaiotza: Urepele, 1920 Heriotza: Urepele, 1976ko azaroaren 7a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Blaise Pascal Jaiotza: birth house of Blaise Pascal (en) eta Clairmont, 1623 Heriotza: Paris, 1662ko abuztuaren 19a Salman Rushdie Jaiotza: Mumbai, 1947 Aung San Suu Kyi Jaiotza: Yangon, 1945 Boris Johnson Jaiotza: New York, 1964 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Ekainaren 19ko jaiotzak Osamu Dazai • John Heartfield • Vasil Bykaŭ • Emperor Gaozong of Song • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Noël Vandernotte Jaiotza: Angelu, 1923ko abenduaren 25a Heriotza: Saint-Étienne-du-Grès, 2020 Pascal Mazzotti Jaiotza: Baigorri, 1923ko abenduaren 16a Heriotza: Saint-Ouen-l'Aumône, 2002 Segundo Ispizua Jaiotza: Bermeo, 1869ko ekainaren 2a Heriotza: Madril, 1924 Francisco Esteban Aedo Jaiotza: Portugalete, 1938ko urtarrilaren 10a Heriotza: Portugalete, 2015 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan James Matthew Barrie Jaiotza: Kirriemuir, 1860ko maiatzaren 9a eta 1860 Heriotza: Marylebone, 1937 William Golding Jaiotza: Newquay, 1911ko irailaren 19a Heriotza: Perranarworthal, 1993 Maximiliano I.a Mexikokoa Jaiotza: Schönbrunn jauregia, 1832ko uztailaren 6a eta 1832 Heriotza: Santiago de Querétaro, 1867 James Gandolfini Jaiotza: Westwood (New Jersey), 1961eko irailaren 18a Heriotza: Erroma, 2013 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Ekainaren 19ko heriotzak Matthäus Merian • Anton Yelchin • Vladimir Obruchev • Claes Janszoon Visscher II • Ali Shariati • Pierre-Joseph Redouté • Jules Janin • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Gatazketan Indarkeria Sexuala Amaitzeko Nazioarteko Eguna 1269 - Luis IX.a Frantziako Erregeak juduek jendaurrean lauki hori bat soinean josita eramateko agindu zuen, zilarrezko hamar liberako isunpean. 1790 - Noblezia eta kleroa ezeztatu ziren Frantzian. 1846 - AEBtako New Jersey hirian erregistratutako lehenbiziko beisbol partidua (irudian) jokatu zen. 1978 - Garfield katuaren lehen zirri-marra argitaratu zen. 2014 - Espainiako Erresuman Filipe VI.a errege koroatu zuten. + Gertaera gehiago... Egutegia << Ekaina >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Larunbata 2022: Igandea 2023: Astelehena 2025: Osteguna 2026: Ostirala 2027: Larunbata Izendegia Santutegia: Juliana Falconieri, Romualdo Camaldolikoa, Gerbasio eta Protasio Seaska egutegia: Ur/Hur eta Zihiga.

Euskal Herria

• 1521 – Gaztelar-aragoiar kontraerasoaren hasiera, nafarrek Viana galdu zuten.
• 1979 – ETAk, Hector Muñoz Espinoza enpresaburua erail zuen Irunen.
• 1980 – ETAk Jose Pablo Garcia Lorenzo zibila hil zuen Zornotzan.
• 2009 – ETAk Eduardo Puelles polizia inspektore barakaldarra hil zuen lapa-bonba batekin, Arrigorriagako Santa Isabel auzoan.

Mundua

• 1953 – Estatu Batuak: Julius Rosenberg eta Ethel Rosenberg komunista estatubatuarrak exekutatuak izan ziren SESBri Arma nuklearrei buruzko informazioa bidaltzen ziotelakoan.
• 1961 – Kuwait Erresuma Batutik independentzia aldarrikatu zuen.
• 1999 – Hegoaldeko udalek euskara hutsez jardutea legez kanpoko jo zuen Espainiako Auzitegi Gorenak.
• 2001 – Ameriketako Estatu Batuetako ejerzitoak akatsez jaurtitako misil batek 23 pertsona hil zituen Irakeko iparraldeko futbol zelai batean.
• 2014 – Espainiako Erresuman Filipe VI.a errege koroatu zuten.

Euskal Herria

• 1979ko Nafarroako Bertsolari Txapelketan Joxe Migel Argiñarenak bere lehen txapela jantzi zuen.
• 2011 – Araba Euskaraz 2011 Laudio udalerrian ospatu zuten.

Mundua

• 1963 – Jason and the Argonauts (Jason eta Argonautak) filma estreinatu zen, Don Chaffeyk zuzendu eta Todd Armstrong, Nancy Kovack, Honor Blackman eta Gary Raymond aktoreek antzeztu zuten.

Euskal Herria

Mundua

Euskal Herria

Mundua

Euskal Herria

• 1675 – Martin Arzadun, apaiz eta euskal idazlea (h. 1741).
• 1920 – Fernando Aire Etxart, Xalbador, baxenafar bertsolaria eta artzaina (h. 1976).
• 1921 – Imanol Viar, bizkaitar futbolaria (h. 2007).
• 1933 – Bonifacio Alfonso, gipuzkoar margolari eta irarlea (h. 2011).
• 1953 - Gema Sistiaga Agirregomezkorta, gipuzkoar euskaltzalea, andereñoa, trikitilaria eta nabigatzailea.
• 1962 – Miguel Ángel Calvo Buttini, nafar zinema zuzendari, gidoigile eta ekoizlea.
• 1966 – Iñaki Oyarzábal, Arabako PPko idazkari nagusia.
• 1967 – Itxaso Atutxa, bizkaitar politikari jeltzalea, Bizkai Buru Batzarreko lehendakaria.
• 1977 – Iker Sastre, bizkaitar mahai-tenislari paralinpikoa.
• 1981 – Mario Duplantier, lapurtar musikaria, Gojira death metal taldekoa.
• 1987 – Olatz Perez de Viñaspre, nafar EHUko irakasle eta IXA taldeko ikerlaria.
• 1995 –
  • Ainara Manterola, gipuzkoar futbolaria.
  • Gorka Pérez, bizkaitar futbolaria.
• 2000 – Unai Ruiz-Zeberio, gipuzkoar futbolaria.
• 2001 – Nahuel del Val, bizkaitar saskibaloi jokalaria.

Mundua

• 1417 – Sigismundo Pandolfo Malatesta, Rimini, Fano eta Cesenako jauna eta poeta eta mezenasa (h. 1468).
• 1566 – Jakue I.a Ingalaterrakoa eta VI.a Eskoziakoa, Eskoziako erregea eta Ingalaterra eta Irlandako erregea (h. 1625).
• 1623 – Blaise Pascal, frantziar matematikari eta fisikaria (h. 1662).
• 1782 – Félicité Robert de Lamennais, frantziar idazlea eta pentsalaria (h. 1854).
• 1783 – Thomas Sully, estatubatuar margolari erretratugilea (h. 1872).
• 1795 – James Braid, eskoziar neurozirujaua, hipnotismoa modu zientifikoan lehenbizikoz ikertu zuena (h. 1860).
• 1805 – Auguste Dariste, frantziar politikaria (h. 1875).
• 1824 – Emma Maria Macfarren, ingeles piano-jotzaile eta musikagilea (h. 1895).
• 1846 – Harvey du Cros, britainiar finantzaria, pneumatikoen industriaren sortzailea (h. 1918).
• 1854 – Alfredo Catalani, italiar musikagilea (h. 1893).
• 1856 – Elbert Hubbard, estatubatuar idazle eta filosofoa (h. 1915).
• 1861 –
  • Douglas Haig, Britainiar armadako ofizial nagusia (h. 1928).
  • José Rizal, filipinetako heroi nazionala (h. 1896).
• 1877 – Charles Coburn, estatubatuar aktorea (h. 1961).
• 1878 –
  • Adolphe Buhl, frantziar matematikari eta astronomoa (h. 1949).
  • Edmond Jaloux, frantziar eleberrigile eta literatura-kritikaria (h. 1949).
• 1896 – Wallis Simpson, Windsorko dukesa,, estatubatuar socialitea, Eduardo VIII.a Erresuma Batukoarekin ezkondu zena (h. 1986).
• 1897 – Cyril Norman Hinshelwood, britainiar kimikari fisikoa, 1956ko Kimikako Nobel Saria (h. 1967).
• 1899 – George Călinescu, errumaniar idazlea (h. 1965).
• 1903 – Lou Gehrig, estatubatuar beisbol jokalaria (h. 1941).
• 1904 – Lester Cole, estatubatuar zinema-gidoilaria (h. 1985).
• 1906 – Ernst Chain, germano-britainiar biokimikaria, 1945eko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1979).
• 1907 – Georges de Mestral, velcroaren asmatzailea (h. 1990).
• 1908 – Eduardo Guzmán, espainiar kazetari eta idazlea (h. 1991).
• 1910 – Paul John Flory, estatubatuar kimikaria, 1974ko Kimikako Nobel Saria (h. 1985).
• 1911 –
  • Sigvard Eklund, suediar fisikaria (h. 2000).
  • Dudley Shelton Senanayake, Sri Lankako lehen ministroa (h. 1973).
• 1917 – Joshua Nkomo, Zimbabweko politikari beltz abertzalea (h. 1999).
• 1921 – Louis Jourdan, frantziar aktorea (h. 2015).
• 1922 – Aage Niels Bohr, daniar fisikari nuklearra, 1975eko Fisikako Nobel Saria (h. 2009).
• 1923 – Andrés Rodríguez Pedotti, Paraguaiko presidentea (h. 1997).
• 1926 –
  • Giangiacomo Feltrinelli, italiar argitaratzaile, politikari eta aktibista (h. 1972).
  • Erna Schneider, estatubatuar ingeniari eta asmatzailea.
• 1930 – Gena Rowlands, estatubatuar zinema-, antzerki- eta telebista-antzezlea.
• 1932 – Anna Maria Pierangeli, italiar aktorea (h. 1971).
• 1934 –
  • Gérard Latortue, Haitiko lehen ministroa (h. 2023).
  • Arcadia Olenska-Petryshyn, ukrainar-estatubatuar artista, arte kritikari eta argitaratzailea (h. 1996).
• 1937 – André Glucksmann, frantziar filosofo, ekintzaile eta idazlea (h. 2015).
• 1938 – Charles Gwathmey, estatubatuar arkitektoa (h. 2009).
• 1941 – Václav Klaus, Txekiar Errepublikako presidente ohia.
• 1944 – Chico Buarque, brasildar musikari, aktore eta idazlea.
• 1945 –
  • Radovan Karadžić, lehendabiziko Bosniako Serbiar Errepublikako presidentea.
  • André Lefevere, belgikar itzulpen teorialaria (h. 1996).
  • Aung San Suu Kyi, birmaniar politikaria, kontzientzia presoen eta erresistentzia zibil baketsuaren sinboloa eta 1991ko Bakearen Nobel Saria.
• 1946 – Mikhail Fedonkin, errusiar paleontologoa, animalia goiztiarrenen fosilak eta aztarnak dokumentatzeagatik ezaguna .
• 1947 –
  • Salman Rushdie, ingelesezko indiar idazlea.
  • Youn Yuh-jung, hegokorear aktorea.
• 1948 – Nick Drake, ingeles abeslari eta abesti egilea (h. 1974).
• 1951 –
  • Francesco Moser, italiar txirrindulari ohia.
  • Aiman al-Zawahiri, egiptoar medikua eta Al Kaida erakunde terrorista islamistaren burua (h. 2022).
• 1954 – Kathleen Turner, estatubatuar aktorea.
• 1957 –
  • Anna Lindh, suediar politikaria (h. 2003).
  • Marcos komandanteordea, Askapen Nazionaleko Armada Zapatistako (EZLN) bozeramaile nagusia.
• 1958 – Sergei Makarov, errusiar izotz hockey jokalaria.
• 1959 –
  • Anne Hidalgo, frantziar politikaria, Parisko alkatea.
  • Christian Wulff, Alemaniako presidentea.
• 1961 – Bidhya Devi Bhandari, Nepalgo presidentea.
• 1962 –
  • Paula Abdul, estatubatuar abeslari, aktore eta koreografoa.
  • Masanao Sasaki, japoniar futbolari ohia.
• 1964 –
  • Boris Johnson, britainiar politikaria, Londresko alkate ohia.
  • Omowunmi Sadik, nigeriar asmatzailea, kimikaria eta irakaslea.
  • Kevin Schwantz, estatubatuar motoziklismoko-pilotu ohia.
• 1965 –
  • Sabine Braun, alemaniar atleta ohia, heptatloian aditua.
  • Sadie Frost, ingeles aktore, ekoizle eta moda-diseinugilea.
  • Ronaldo Rodrigues de Jesus, brasildar futbolari ohia.
• 1969 –
  • Kaba-chan, japoniar emakumezko tarento eta koreografo transgeneroa.
  • Yoshiaki Sato, japoniar futbolari ohia.
• 1970 – David Gistau, espainiar telebista-gidoilaria, bidaia berri-emailea, zutabegilea eta eleberrigilea (h. 2020).
• 1971 – Eva Isanta, espainiar telebista, antzerki eta zinemako aktorea.
• 1972 –
  • Jean Dujardin, frantziar aktorea.
  • Teresa Jordà, Kataluniako Generalitatearen Nekazaritza, Abeltzaintza eta Arrantza Kontseilaria.
  • Robin Tunney, estatubatuar aktorea.
• 1974 - Sandra Golpe, espainiar kazetaria eta telebistako aurkezlea.
• 1975 –
  • Meritxell Serret, kataluniar politologo eta politikaria.
  • Oksana Txusovitina, SESB, Uzbekistan eta Alemaniaren izenean lehiatu den gimnasta olinpikoa eta munduko txapelduna.
• 1978 –
  • Mía Maestro, argentinar aktorea.
  • Dirk Nowitzki, alemaniar saskibaloi jokalari ohia.
  • Marina Ovsianikova, errusiar telebista produktorea, Ukrainako inbasioaren aurka protesta egiteagatik ezaguna.
  • Zoe Saldana, estatubatuar aktorea.
• 1983 –
  • Macklemore, estatubatuar raperoa.
  • Tatjana Mihhailova-Saar, Tanja, estoniar abeslari eta aktorea.
• 1984 – Paul Dano, estatubatuar aktorea.
• 1985 –
  • Chikashi Masuda, japoniar futbolaria.
  • Ai Miyazato, japoniar golflaria.
• 1989 – Christopher Wylie, kanadar barneko salatzailea, Facebook eta Cambridge Analytica enpresen arteko eskandalua salatu zuena.
• 2004 – Millie Gibson, ingeles aktorea.

Euskal Herria

• 1924 – Segundo Ispizua, bizkaitar historialaria (j. 1869).
• 1948 – Francisco Etxenike, Patxiko, nafar argazkilari, marrazkilari eta margolaria (j. 1880).
• 1981 – Juan José Crespo Galende, PCE (r)-ko eta GRAPOko bizkaitar militantea, 97 egun gose-greban igaro ondoren, Madrilen (j. 1953).
• 1986 – Felix Arteta, euskal margolari, marrazkilari eta karikaturista (j. 1890).
• 2002 – Pascal Mazzotti, euskal aktorea (j. 1923).
• 2005 – Angel Cruz Jaka, gipuzkoar historialaria (j. 1914).
• 2006 – Jose Luis Lekuona, Lexoti, gipuzkoar bertsolaria (j. 1925).
• 2009 – Eduardo Puelles, Espainiako Polizia Nazionaleko inspektore buru bizkaitarra, ETAk eraila (j. 1960).
• 2015 - Francisco Esteban Aedo, bizkaitar futbolaria (j. 1938).
• 2020 – Noël Vandernotte, lapurtar arraunlaria, Joko Olinpikoetan domina bat lortzen gizonezko gazteena, Okzitanian (j. 1923).

Mundua

• 1688 – Gaspard de Prielé, frantziar gomendiozko abadea, , Baionako apezpikua izandakoa (j. c. 1623).
• 1716 – Tokugawa Ietsugu, Tokugawa shogunerriko zazpigarren shoguna (j. 1709).
• 1747 – Nädir Shäh, Persiako erregea (j. 1688).
• 1770 – Diego de Torres Villarroel, espainiar idazlea (j. 1693).
• 1820 – Joseph Banks, ingeles naturalista, botanikoa eta esploratzailea (j. 1743).
• 1844 – Étienne Geoffroy Saint-Hilaire, frantziar naturalista, enbriologiaren aitzindaria (j. 1772).
• 1867 – Maximiliano I.a Mexikokoa, Austriako artxidukea eta Mexikoko enperadorea (j. 1832).
• 1884 –
  • Johann Gustav Droysen, alemaniar filologoa, historialaria eta politikaria (j. 1808).
  • Philippe Langlois, normandiar idazlea (j. 1817).
  • Ludwig Richter, alemaniar margolaria (j. 1803).
• 1902 –
  • Alberto Saxoniakoa, Saxoniako erregea (j. 1828).
  • John Dalberg-Acton (Acton I. baroia), ingeles historialari, politikari eta idazlea (j. 1834).
• 1915 – Sergei Taneiev, errusiar musikagilea (j. 1856).
• 1936 – William Hall-Jones, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1851).
• 1937 – James Matthew Barrie, eskoziar idazlea (j. 1860).
• 1949 – Vladimir Nazor, kroaziar gerrillaria, olerkaria eta politikaria (j. 1876).
• 1951 – Angelos Sikelianos, greziar olerkaria (j. 1884).
• 1953 – Julius eta Ethel Rosenberg, estatubatuar senar-emazte komunistak (j. 1915 eta 1918 hurrenez hurren).
• 1956 – María Sorolla, espainiar margolaria (j. 1889).
• 1961 – Augusto Barcia Trelles, espainiar abokatu, idazle, kazetari eta politikari errepublikanoa (j. 1881).
• 1962 – Frank Borzage, estatubatuar zinema zuzendari eta aktorea (j. 1894).
• 1980 –
  • Torcuato Fernández-Miranda, espainiar politikari eta legelaria, Espainiako trantsizioaren estrategatzat joa (j. 1915).
  • Jijé, belgikar komikigile eta marrazkilaria (j. 1913).
• 1981 – Lotte Reiniger, alemaniar zinema zuzendaria, marrazki bizidunen egilea (j. 1899).
• 1984 – Lee Krasner, estatubatuar margolari espresionista abstraktua (j. 1908).
• 1988 – Fernand Seguin, kanadar biokimikaria (j. 1922).
• 1990 – Steen Eiler Rasmussen, daniar arkitektoa (j. 1898).
• 1991 – Gladys Greene, estatubatuar aktorea (j. 1900).
• 1993 –
  • Marcel Béalu, frantziar poeta (j. 1908).
  • William Golding, ingeles idazle, saiolari eta poeta, 1983ko Literaturako Nobel Saria (j. 1911).
• 1994 – Lauro Olmo, galiziar idazlea (j. 1922).
• 1999 – Mario Soldati, italiar zinemagile eta idazlea (j. 1906).
• 2000 – Noboru Takeshita, Japoniako lehen ministroa (j. 1924).
• 2007 – Jose Luis Cantero, El Fary, espainiar abeslari eta aktorea (j. 1937).
• 2009 – Vicente Ferrer i Moncho, kataluniar filantropoa, txirotasunean bizi zirenak laguntzen konprometitua (j. 1920).
• 2010 –
  • Manute Bol, NBA saskibaloi ligako sudandar jokalaria (j. 1962).
  • Carlos Monsiváis, mexikar idazlea (j. 1938).
• 2013 –
  • James Gandolfini, estatubatuar aktorea (j. 1961).
  • Gyula Horn, Hungariako lehen ministroa (j. 1932).
• 2016 – Nicolás García Uriburu, argentinar pintorea eta arkitektoa (j. 1937).
• 2018 – Sergio Gonella, italiar futbol epailea (j. 1933).
• 2020 –
  • Mario Corso, italiar futbolaria (j. 1941).
  • Ian Holm, ingeles aktorea (j. 1931).
  • Carlos Ruiz Zafón, kataluniar idazlea (j. 1964).

• Sehaska egutegiko izendegia: Ur/Hur eta Zihiga.
• Gatazketan Indarkeria Sexuala Amaitzeko Nazioarteko Eguna