Jugoslavaj Militoj: Serio de militoj kaj konfliktoj (1991–2001) en Balkanio

La Jugoslavaj Militoj estis kaj etnaj kaj politikaj militoj okazintaj el 1991 al 2001 sur la teritorio de iama Socialisma Federacia Respubliko Jugoslavio (SFRJ) dum la Disfalo de Jugoslavio. La politika krizo dum la 1980-jaroj en SFRJ rezultis forlason de respbulikoj el Jugoslavio, provokis militojn inter serboj kaj aliaj nacioj. Tiuj militoj estis ĝenerale konsideritaj kiel serio de tre separataj sed rilataj militokonfliktoj okazintaj kaj tuŝintaj plej el la iamaj jugoslavaj respublikoj.

• Milito en Slovenio (1991)
• Kroata Milito de Sendependeco (1991–1995)
• Bosnia Milito (1992–1995)
• Kosova Milito (1998–1999), inklude la sekva okazintaĵo de la Bombado de NATO super Jugoslavio
• Albana Insurekcio en la Valo de Preševo (1999-2001)
• Albana Insurekcio en la Respubliko Makedonio (2001)

Tiuj militoj finiĝis je pactraktatoj, kun plena internacia agnosko de novaj ŝtatoj, sed kun granda ekonomia kaj homa damaĝo en la regiono.

Dekomence la Jugoslava Popola Armeo (JNA) klopodis konservi la unuecon de la tuta Jugoslavio per subpremado de la separismaj registaroj; tamen la JNA pli kaj pli venis sub la influo de la Serbia registaro de Slobodan Milošević kiu alvokis per retoriko de serbia naciismo kaj klopodis elteni la jugoslavan ŝtaton aŭ konservi la unuecon de la Serboj en unu ŝtato; kiel rezulto la JNA ekperdis Slovenojn, Kroatojn, Kosovalbanojn, Bosnojn, kaj etnajn Makedonianojn, kaj efektive iĝis Serbia armeo. Laŭ la informo de 1994 de Unuiĝintaj Nacioj, la serba flanko ne celis restaŭri Jugoslavion, sed krei novan ŝtaton laŭ modelo de "Granda Serbio" kun partoj de Kroatio kaj Bosnio.

Ofte priskribita kiel la plej mortiga konflikto en Eŭropo ekde la Dua Mondmilito, tiuj konfliktoj estis akuzitaj de diversaj flankoj pro militkrimoj kiel etna purigado fare de ĉiuj flankoj, krimoj kontraŭ homaro kaj milita seksa perfortado. Tiuj militoj estis la unuaj konfliktoj ekde la Dua Mondmilito kiuj estis formale juĝitaj kiel genocido (kvankam finfine nek Serbio nek Kroatio rezultis kondamnitaj ĉe Unuiĝintaj Nacioj, eble ĉar ambaŭ estis kaj akuzintoj kaj akuzitoj) kaj multaj individuaj partoprenintoj frontis akuzojn de militkrimoj. La Internacia Pun-Tribunalo por Eksa Jugoslavio estis establita de UN por juĝi tiujn krimojn.

Laŭ la Internacia Centro por Transira Justico, la Jugoslavaj Militoj rezultis en morto de 140,000 personoj. La Humanjura Centro asertis ke en al konfliktoj de la dissolvata Jugoslavio almenaŭ 130,000 personoj perdis sian vivon.

Libroj

• Allen, Beverly. (1996) Rape Warfare : The Hidden Genocide in Bosnia-Herzegovina and Croatia. University of Minnesota Press. ISBN 9780816628186.
• Bideleŭ, Robert. (2007) A history of Eastern Europe: crisis and change, 2‑a eldono, Taylor & Francis. ISBN 0415366275.

• Brown, Cynthia. (1995) Playing the "Communal Card": Communal Violence and Human Rights. New York City: Human Rights Watch. ISBN 9781564321527.

• de Brouwer, Anne-Marie. (2005) Supranational Criminal Prosecution of Sexual Violence. Intersentia. ISBN 9050955339.
• Finlan, Alastair. (2004) The Collapse of Yugoslavia 1991–1999, Essential Histories. Oxford, UK: Osprey. ISBN 9781841768052.
• Gagnon, Valère Philip. (2004) The Myth of Ethnic War: Serbia and Croatia in the 1990s. Cornell University Press. ISBN 9780801472916.
• Glenny, Misha. (1996) The fall of Yugoslavia: the third Balkan war. Londono: Penguin Books. ISBN 014026101X.
• Goldstein, Ivo. (1999) Croatia: A History. C. Hurst & Co. Publishers. ISBN 1-85065-525-1.
• Meštrović, Stjepan Gabriel. (1996) Genocide After Emotion: The Postemotional Balkan War. Routledge. ISBN 0-415-12294-5.^{[rompita ligilo]}
• M. Naimark, Norman. (2003) Yugoslavia and Its Historians: Understanding the Balkan Wars of the 1990s. Stanford University Press. ISBN 0804745943.

• Rogel, Carole. (2004) The Breakup of Yugoslavia and Its Aftermath. Greenwood Publishing Group. ISBN 0313323577.

Aliaj fontoj

• M. Cherif Bassiouni (28 December 1994) Final report of the United Nations Commission of Experts established pursuant to security council resolution 780 (1992), Annex III – The military structure, strategy and tactics of the warring factions; Prepared by: M. Cherif Bassiouni.. United Nations. Arkivita el la originalo je 2011-02-07. Alirita 11 July 2012.

• M. Cherif Bassiouni (28 December 1994) Final report of the United Nations Commission of Experts established pursuant to security council resolution 780 (1992), Annex IV – The policy of ethnic cleansing; Prepared by: M. Cherif Bassiouni.. United Nations. Arkivita el la originalo je 2011-06-04. Alirita 11 July 2012.

• The Prosecutor vs Milan Milutinovic et al – Judgement. International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia (26 February 2009).

• Video on the Conflict in the Former Yugoslavia from the Dean Peter Krogh Foreign Affairs Digital Archives
• Bora Radović: Jugoslovenski ratovi 1991–1999 i neke od njihovih društvenih posledica Arkivigite je 2016-03-04 per la retarkivo Wayback Machine. en serba
• Information and links on the Third Balkan War (1991–2001)
• Wiebes, Cees. Intelligence and the War in Bosnia 1992–1995, Publisher: Lit Verlag, 2003
• http://srebrenica.brightside.nl/srebrenica/ Arkivigite je 2007-09-29 per la retarkivo Wayback Machine
• Dr. R. Craig Nation. "War in the Balkans 1991–2002." Arkivigite je 2009-01-21 per la retarkivo Wayback Machine
• "Yugoslavia: the outworn structure" (CIA) Report from November 1970 Arkivigite je 2012-11-10 per la retarkivo Wayback Machine
• Operation Storm ĉe YouTube
• Yugoslav wars ĉe la Projekto por Malferma Katalogo
• Stanislavo Belov (2011-12-31) Kroata milita noktlibro: historio trista, sed bone konata (esperante). Blogger. Arkivita el la originalo je 2017-09-18. Alirita 2017-09-18. (recenzo pri rememorlibro de Spomenka Štimec)