Andra-Pradeŝo: Barata subŝtato

Ĝi estas la kvara plej granda ŝtato de Barato en areo kaj kvina plej granda laŭ loĝantaro. Norde situas la najbaraj barataj ŝtatoj Maharaŝtro, Ĉhatisgaro kaj Oriso, oriente la Bengala Golfo, sude la ŝtato Tamilnado kaj okcidente Karnatako. Andra-Pradeŝo fondiĝis la 1-an de novembro 1956.

Andra-Pradeŝo
Origina nomo	ఆంధ్ర ప్రదేశ్
ŝtato de Barato
Administrado
Estas parto de	Barato
Administra centro	Vijajaŭada
Politiko
Estro	Y. S. Jaganmohan Reddy (ekde 30-a de majo 2019)
Demografio
Oficialaj lingvoj	telugua lingvo, urdua lingvo
Loĝantaro (laŭ la stato de 2011)	49 386 799
Loĝdenso	308 loĝ./km²
Geografio
Areo	160 205 km² (16 020 500 ha)
Andra-Pradeŝo sur la mapo de Barato
Geografia situo	, 80° 30′ 59″ O 16.51480.51648888888916° 30′ 50″ N, 80° 30′ 59″ O [+]
DEC Situo de Andra-Pradeŝo
Hor-zono	UTC +5:30
Kodoj
ISO 3166-2	IN-AP
Eksteraj paĝoj
www.ap.gov.in [+]
La kategorio en la Komunejo	Andra-Pradeŝo [+]
Pliaj informoj
Analfabetismo	39%
v • d • r

En la ŝtato kultiviĝas aparte multe da rizo, kaj tial ĝi kaj la ŝtato Okcidenta Bengalio nomiĝas «la rizbovlo de Barato». En junio 2014 la norda parto de la subŝtato apartiĝis kaj ricevis statuson de nova subŝtato de Barato, Telangano. Antaŭa ĉefurbo de Andra-Pradeŝo estis Hajderabado, kiu nun estas la ĉefurbo de Telangano. Tamen por maksimume dek jaroj, do ĝis plej malfrue 2024, la urbego ankaŭ plu konsideriĝos jura ĉefurbo de Andra-Pradeŝo. Fakta administra centro tamen jam nun estas la urbo Vijajaŭada. Aliaj gravaj urboj estas Adoni, Amaravatio, Anantapuramu, Ĉilakaluripet, Ĉittur, Eluru, Gudivada, Guntakal, Hindupur, Kadiri, Kakinada, Maĉilipatnam, Madanapalle, Nandjal, Narasaraopet, Nellore, Ongole, Proddatur, Tadepalligudem, Tadipatri, Vizianagaram.

La malnova Andra-Pradeŝo dividiĝis en tri regionojn: Marborda Andrao, Rayalaseema kaj Telangana. Du grandaj riveroj, Godavari kaj Kriŝna, fluis tra ĝi.

Ĝis junio 2014 Andra-Pradeŝo havis 23 distriktojn: Adilabad, Anantapur, Chittoor, Kadapa, Orienta Godavari, Guntur, Hajderabado, Karimnagar, Khammam, Krishna, Kurnool, Mahbubnagar, Medak, Nalgond, Sri Potti Sreeramulu Nellore, Nizamabad, Prakasam, Rangareddy, Srikakulam, Visakhapatnam, Vizianagaram, Warangal kaj Okcidenta Godavari.

La ĉefurbo Hajderabado kun sia ĝemela urbo Sekunderabado, estis la plej granda urbo en la ŝtato. Visakhapatnam estis la ĉefa havenurbo kaj sume la dua plej granda urbo de la subŝtato, Vijajaŭada la tria plej granda urbo, Tirupatio la naŭa plej granda urbo. Alia urbo estas Tenali.

Geografiajn elementojn

• Insulo Sriharikoto
• Rivero Kriŝno

La telugua estas la oficiala lingvo de la subŝtato. Ĝis junio 2014, 88 % de la loĝantoj parolis la teluguan. La telugua, kiu apartenas al la dravida lingvofamilio, estas la tria ĉefa lingvo en Barato. Aliaj gravaj lingvoj de Andra-Pradeŝo laŭ statistikoj de antaŭ junio 2014 estas: la urdua (8,63%), la hindia (3,23%) kaj la tamila (1,01%). En novembro 2008, la barata registaro deklaris la teluguan klasika kaj praa lingvo.

• "Sankranthri" en januaro
• "Maha ŝivratri" en februaro/marto
• "Holi" en marto
• "Ugadi" (la telugua novjaro) en marto/aprilo
• "Sri Rama Navami" festata en marto/aprilo, 9 tagoj post "Ugadi"
• "Varalakŝmi Vratam" en aŭgusto
• "Vinayaka ĉaviti" en aŭgusto
• "Dasara" en septembro/oktobro
• "Deepavali" en oktobro/novembro, 20 tagoj post la festo "Dasara"
• "Eid-ul-Fitr", "Bakr-id", "Muharam"
• "Kristnasko" en decembro

• oficiala retejo de la registaro de Andra-Pradeŝo Arkivigite je 2008-07-05 per la retarkivo Wayback Machine
• oficiala retejo de la ŝtato Andra-Pradeŝo
• retejo de la leĝdona asembleo de Andra-Pradeŝo Arkivigite je 2006-03-23 per la retarkivo Wayback Machine
• detala mapo en registara TTT-ejo de Barato Arkivigite je 2005-12-08 per la retarkivo Wayback Machine

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri Barato. Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).