Hanes Y Blynyddoedd O'r Blaen

Daw enw'r gwaith o frawddeg agoriadol ei destun: "Dyma hanesion y blynyddoedd o'r blaen parthed tarddiad gwlad Rws, tywysogion cyntaf Kyiv, ac o ba ffynhonnell y dechreuodd gwlad Rws." Fe'i elwir hefyd yn Gronicl Cynradd Rwsia, Cronicl Kyiv, neu Gronicl Nestor.

Hanes y Blynyddoedd o'r Blaen

Enghraifft o'r canlynol	gwaith llenyddol
Awdur	Nestor o Kyiv
Gwlad	Rws Kyiv
Iaith	Hen Slafeg dwyreiniol
Dyddiad cyhoeddi	12 g
Genre	ffuglen hanesyddol, cronicl
Cymeriadau	Kyi, Shchek, Khoryv, Lybid
Statws hawlfraint	parth cyhoeddus, parth cyhoeddus
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Credir iddo gael ei gyfansoddi ar ei ffurf gynharaf yn ystod y 12g, gan ddechrau gyda fersiwn goll dybiedig a ysgrifennwyd yn Kyiv ym 1113. Priodolid yn draddodiadol i fynach o'r enw Nestor, ond bellach fe'i cydnabyddir yn gywaith neu gasgliad o sawl gwaith gwahanol, yn seiliedig ar ddeunydd o groniclau Bysantaidd, ffynonellau Slafig o'r de a'r gorllewin, dogfennau swyddogol Rws, a'r traddodiad llafar. Er ei fod yn gynharach o ran dyddiad cyfansoddi na'r holl groniclau canoloesol eraill sydd ar glawr heddiw o wledydd Rwsia, Belarws, ac Wcráin, cynhwysir y llawysgrif hynaf ohono yng Nghodecs Laurentius, sy'n dyddio o 1377. Y prif lawysgrifau eraill yw Codecs Ipatiev (oddeutu 1425), Cronicl Radziwiłł a Chronicl Academi Moscfa (y ddau o ddiwedd y 15g). Pery'r hanes yng Nghodecs Ipatiev hyd at 1117, yng Nghronicl Radziwiłł hyd at 1206, ac yng Nghronicl Academi Moscfa hyd at y 15g.

Ynghyd â Chronicl Cyntaf Novgorod, mae Hanes y Blynyddoedd o'r Blaen yn arbennig o bwysig am ei fod yn disgrifio digwyddiadau cynnar yn hanes Slafiaid y Dwyrain. Er enghraifft, mae'n adrodd sut y daeth tri brawd Llychlynnaidd a'u llwyth, y Rws, i greu seiliau gwladwriaeth Rws Kyiv yn 862:

"Dywedodd y Chud (llwyth Ffinnaidd) a'r Slovene a'r Krivichi (llwythi Slafaidd) a phawb wrth y Rws, "Mae ein gwlad yn fawr ac yn gyfoethog, ond nid oes trefn ynddi. Dewch i deyrnasu ac i reoli arnon ni." A dewisiwyd tri brawd a'u hil, a daethant â'r holl Rws gyda nhw, ac ymgartrefodd yr hynaf, Rurik, yn Novgorod, a'r ail, Sineus, yn Beloozero, a'r trydydd, Truvor, yn Izborsk. Ac o'r Farangiaid hyn y mae gwlad Rwsia yn cymryd ei henw."

Mae hefyd yn adrodd am ddyfodiad Cristnogaeth i Slafiaid y Dwyrain dan ddylanwad Olga o Kiev, a'r brwydrau cynnar rhwng tywysogion Slafiaid y Dwyrain.

• D. S Likhachev a V. P. Adrianova-Peretts, Povest' Vremennykh Let (St Petersburg: Nauka, 1996)