Clwy'r Ceudod

Clwy'r ceudod

Enghraifft o'r canlynol	dosbarth o glefyd, symptom neu arwydd
Math	clefyd hunanimíwn y system gastroberfeddol, anhwylder sy'n berthnasol i glwten, clefyd
Symptomau	Dolur rhydd, rhwymedd, chwydu, cyfog
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae clwy'r ceudod yn cael ei achosi gan adwaith i glwten, sef protinau amrywiol sydd i'w cael mewn gwenith a grawn eraill, megis barlys a rhyg. Mae swmpiau cymhedrol o geirch, sydd heb eu difwyno gan grawn sy'n cynnwys glwten, fel arfer yn gallu ei oddef. Gall y problemau gael eu hachosi gan fathau penodol o geirch. Wrth ddod i gysylltiad a glwten, gall ymateb imiwn annormal arwain at cynhyrchu gwahanol hunanwrthgyrff sy'n gallu effeithio ar nifer o organau. Mae hyn yn achos adwaith ennynol yn y coluddyn bach all fyrhau'r leinin fili (crebachiad filaidd) yn y coluddyn bach. Mae hyn yn effeithio ar amsugno maetholion, gan arwain yn aml at anemia.

Mae diagnosis fel arfer yn cael ei wneud trwy gyfuniad o brofion gwrthgyrff gwaed a biopsïau coluddol, gyda chymorth profion genetig. Nid yw cadarnhau'r diagnosis yn rhwydd. Yn aml, mae'r gwrthgyrff yn y gwaed yn negyddol ac mae nifer o bobl ond yn dangos newidiadau coluddol bychain gyda fili arferol. Gall pobl ddangos symptomau eithafol a chael eu archwilio am flynyddoedd cyn y cyflawnir y diagnosis. Yn fwyfwy, mae'r diagnosis yn cael ei wneud ar bobl nad ydynt yn dangos symptomau o ganlyniad i sgrînio. Nid yw'r dystiolaeth ynghylch effeithiau sgrînio, fodd bynnag, yn ddigonol i benderfynu a yw'n ddefnyddiol ai peidio. Tra bod y clefyd yn cael ei achosi tan anoddefgarwch parhaol i brotinau gwenith, nid yw'n ffurf o alergedd gwenith.

Yr unig driniaeth effeithiol sy'n hysbys yw'r deiet di-glwten llym gydol oes, sy'n arwain at adfer y mucosa coluddol, yn gwella symptomau ac yn lleihau'r risg o ddatblygu cymhlethdodau yn achos y rhan fwyaf o bobl. Os nad yw'n cael ei drin, gall arwain at ganserau, megis lymffoma coluddol a chynnydd bychan yn y risg o farwolaeth gynnar. Mae cyfraddau yn amrywio rhwng gwahanol ranbarthau'r byd, o cyn lleied a 1 mewn 300 i gynifer a 1 mewn 40, gyda'r cyfartaledd rhwng 1 mewn 100 ac 1 mewn 170 o bobl. Mewn gwledydd datblygedig, amcangyfrifir bod 80% o achosion heb gael eu hadnabod, fel arfer am nad oes cwynion gastrogolyddol ac oherwydd ymwybyddiaeth isel o'r cyflwr. Mae'r clefyd ychydig yn fwy cyffredin ymhlith menywod na dynion. Mae'r term "coeliac" yn tarddu o'r Groeg κοιλιακός (koiliakós, "abdomenol") a chafodd ei gyflwyno yn y 19eg ganrif mewn cyfieithiad o'r hyn a ystyrir yn gyffredinol fel disgrifiad o'r hen Roeg o glefyd Aretaeus o Cappadocia.