عەبدولمەجیدی دووەم

لە ٥ی شوباتی ١٨٨٧ دەوڵەتی عوسمانی ژێر دەریاییەکەی ناردە دەریاوە (بە ناوی عەبدولمەجید) و چووە ریزی کەشتیگەلە دەریاییەکانیان، ئەمەش یەکەم جار بوو عوسمانییەکان ژێر دەریایی بەکار بھێنن، نازناوی ژێنەڕاڵی سوپای عوسمانی وەرگرت و ئیشی کرد وەک سەرۆکی کۆمەڵەی ھونەری عوسمانی، وێنەکیش بوو و ھەندیک لە تابلۆکانی لە پێشەنگای ڤیەننا دانران ساڵی ١٩١٨، چوار جار ژنی ھیناوە، کۆچی دوایی کرد لە ٢٣ی ئابی ١٩٤٤، لە ماڵەکەی خۆی لە پاریس، فەڕەنسا و لە مەدینە نێژرا لە شانشینی سعوودیە.

خەلیفە بە ناو پێشەنگی باڵای ئایینی و سیاسی هەموو موسڵمانان بووە لە سەرانسەری جیهاندا، ئامانجی سەرەکیی ڕێگریکردن لە توندڕەوی یان پاراستنی ئایینەکە بوو لە گەندەڵی. لە دوایین دانیشتنی دانوستانەکانی بودجە لە ٣ی ئازاری ١٩٢٤، جێگری ئورفا شێخ سەفەت ئەفەندی و ٥٣ هاوڕێکەی داوای هەڵوەشاندنەوەی خەلافەتیان کرد، بەو پێیەی کە ئیتر پێویست نییە. ئەمەش بە زۆرینەی دەنگ پەسەند کرا و یاسایەک دامەزرا. بەهەمان یاسا بڕیاردرا هەموو ئەندامانی بنەماڵەی عوسمانی دەربکرێن. بەڵام مستەفا کەمال ئەتاتورک خەلافەتی پێشکەش بە ئەحمەد شەریف ئەس سێنوس کرد، بەو مەرجەی کە لە دەرەوەی تورکیا نیشتەجێ بێت؛ سێنوسی ئەو پێشنیارەی ڕەتکردەوە و پشتگیری خۆی بۆ عەبدولمەجید پشتڕاستکردەوە.

کاتێک عەبدولمەجیدی دووەم گەیشتە سویسرا، ماوەیەک لەسەر سنوور ڕاگیرا، بەڵام دوای دواکەوتن لە وڵاتەکەی وەرگیرا. لە سویسرا چەندین جار وتی کە دڵتەنگە لە هەڵوەشاندنەوەی خەلافەت، و ئەمەش دەبێتە هۆی ئاژاوە بۆ جیهانی ئیسلامی، لەگەڵ سەرهەڵدانی توندڕەوی. بەڵام دوای ئەوەی حکومەتی تورکیا گوشاری خستە سەر حکومەتی سویسرا، جارێکی تر ڕێگە بە عەبدولمەجید نەدرا لە سویسرا وتارێکی لەو شێوەیە پێشکەش بکات. دوای مانەوەی بۆ ماوەیەک لە سویسرا، لە ئۆکتۆبەری ساڵی ١٩٢٤ ڕووی لە شاری نیس لە فەرەنسا کرد.

عەبدولمەجید لە شاری نیس لە فەرەنسا ژیانێکی ئارام و ئارامی بەسەر بردووە. بەو پێیەی پشتیوانی پێشبینیکراوی جیهانی ئیسلامی بۆ نۆژەنکردنەوەی خەلافەت بەدەست نەهێنا، زیاتر دەستی کرد بە تەرکیزکردن لەسەر عیبادەت و نیگارکێشان و مۆسیقا. لە ٢٣ی ئابی ١٩٤٤ عەبدولمەجیدی دووەم لە ماڵەکەی خۆی لە پاریس کۆچی دوایی کرد، بەهۆی جەڵتەی دڵەوە.

•  
  Haremde Goethe (١٨٩٨/١٩١٧)
•  
  Haremde Beethoven (١٩١٥)
•  
  Cami Kapısı (١٩٢٠)
•  
  تابلۆی عەبدولحەک حەمیت تەرحان، لەگەڵ دەقەکەی بە وتەی تورکی عوسمانی، "بە دڵ دروستکراوە".

• Özcan, Azmi (1997). Pan-Islamism: Indian Muslims, the Ottomans and Britain, 1877–1924. BRILL. ISBN 90-04-10632-4.

•  دەروازەی مێژووی ئیسلام