Беларусы Ў Кіеве

Беларусы мелі сувязі з Кіевам яшчэ з часоў Кіеўскай Русі. Сёньня ў фондах Нацыянальнае кніжні Ўкраіны ў Кіеве можна знайсьці шмат беларускіх выданьняў.

Раней каля Кіева было сяло Прадславіна, якое стала часткаю мястэчка (паміж вуліцамі Фізкультуры, Вялікай Васількоўскай і Дзімітрава). Назва паселішча паходзіць ад імя дачкі Рагнеды і Ўладзімера. Як мяркуецца, Рагнеда атрымала сяло ў падарунак па нараджэньні Прадславы.

У 1187 годзе мошчы Эўфрасіньні Полацкай былі перанесеныя ў Кіева-Пячэрскую лаўру, дзе знаходзіліся да 1910 году, пакуль не былі вернутыя на Бацькаўшчыну, у Полацак.

 

У 1640-я гады Сімяон Полацкі навучаўся ў Кіева-магілянскім калегіюме. У апошнія месяцы жыцьця Полацкі рыхтаваў да адчыненьня вышэйшую школу ў Маскве на ўзор гэтага калегіюма.

У 1852 годзе малы Альгерд Абуховіч перанёс у Кіеве складаную на той час хірургічную апэрацыю. У 1878 годзе Абуховіч зноў наведаў Кіеў.

Рамуальд Зянкевіч вучыўся на інжынэра-механіка ў Кіеве.

З 1879 году Дзьмітры Лапо вучыўся ў Кіеўскай гімназіі, некаторы час зьяўляўся старшынём аб’яднанага камітэту рэвалюцыйных групаў сярэдніх навучальных установаў Кіева. Пазьней паступіў на юрыдычны факультэт Кіеўскага ўнівэрсытэту. У 1885 годзе быў арыштаваны й сасланы.

 

У 1889 годзе Мітрафан Доўнар-Запольскі здаў экстэрнам экзамэн на атэстат сталасьці і паступіў у Кіеўскі ўнівэрсытэт. Скончыў яго ў 1894 годзе. У 1888 годзе ў Кіеве ўбачыла сьвет першая кніга М. Доўнар-Запольскага «Белорусская свадьба и свадебные песни: Этнографический этюд».

У 1904 годзе Зоська Верас паступіла ў прыватную гандлёвую вучыльню ў Кіеве. У вучыльні на шапірографе выдаваўся літаратурны часопіс «Подснежник», дзе і быў надрукаваны першы твор будучай пісьменьніцы — прыродазнаўчы абразок «Каляндар вясны» (1907).

У 1908 годзе беларускі дзеяч Сяргей Палуян пераехаў у Кіеў, дзе таксама супрацоўнічаў з тутэйшымі выданьнямі. У 1910 годзе, паводле афіцыйнае вэрсіі, скончыў жыцьцё самагубствам. Быў пахаваны на Байкаўскіх могілках, але ягоная дамавіна была зьнішчаная ў міжваенны час, пайшоўшы пад забудову.

У 1908 годзе быў заснаваны Кіеўскі камэрцыйны інстытут (бульвар Шаўчэнкі, 22/24). Сярод заснавальнікаў быў беларус Мітрафан Доўнар-Запольскі, які стаў кіраўніком інстытуту (1906; 1908—1917). Пераемнікам гэтай установы лічыцца Кіеўскі нацыянальны эканамічны ўнівэрсытэт.

У 1913 годзе кніжня Храптовічаў была накіраваная на часовае захаваньне ў кніжню Кіеўскага ўнівэрсытэту. Паводле жаданьня спадчыньніка, бібліятэка з адкрыцьцём ВНУ на Радзіме павінная была быць вернутая туды, але гэтага так і не адбылося.

У 1917 годзе працавала ў Кіеве ў Саюзе гарадоў Паўліна Мядзёлка.

 

18 красавіка 1918 року Народны сакратарыят БНР зьвярнуўся з радыёграмай у Міністэрства замежных справаў УНР з прапановай найхутчэй стварыць камісію, сумесна зь якой дэлегацыя па справах зьнешніх перамоваў БНР змагла б дакладна ўстанавіць межы і замацаваць у асобнай дамове межы Рэспублік.

24 красавіка 1918 году Народны сакратарыят зацьвердзіў статут і асабовы склад Беларускай гандлёвай палаты ва Ўкраіне, якую ўзначаліў Мітрафан Доўнар-Запольскі. Арганізацыя ўдзельнічала ў тавараабмене паміж БНР і УНР.

 

26 траўня 1918 году Раман Скірмунт прыехаў у Кіеў у якасьці надзвычайнага ўпаўнаважанага Рады БНР, каб пачаць перамовы з гетманам Скарападзкім. 29 траўня Генэральнае консульства БНР у Кіеве ўзначаліў П. В. Трамповіч.

19 верасьня надзвычайная беларуская дэлегацыя прыехала ў Кіеў дзеля разьвязаньня пытаньня аб афіцыйным прызнаньні незалежнасьці беларускай дзяржавы і стварэньні беларускага войска. 9 кастрычніка дэлегацыя была прынятая гетманам Скарападзкім, які запэўніў яе ў хуткім прызнаньні ім БНР. 4 лістапада беларускія дыпляматы, не дачакаўшыся прызнаньня, вярнуліся безвынікова ў Менск.

У 1919 годзе Кіеўскі ўнівэрсытэт скончыў будучы акадэмік АН БССР Сямён Вальфсон.

З 16 сьнежня 1926 да 1930 у Кіеве існавала Беларускае зямляцтва пралетарскага студэнцтва.

У 1928 годзе Янка Купала ўпершыню наведаў Кіеў. Пазьней ён там быў у сакавіку і маі 1939 году.

У 1939 годзе будучы беларускі пісьменьнік Мікола Лобан паступіў у Кіеўскі ўнівэрсытэт.

У 1944 годзе літаратуразнаўца Павел Ахрыменка закончыў Кіеўскі ўнівэрсытэт. У тым жа годзе ў Кіеве (Багдана Хмяльніцкага, 52.) некалькі месяцаў жыў 13-гадовы Уладзімер Караткевіч з маці. У 1949 годзе ён вярнуўся ў Кіеў як студэнт Кіеўскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту. Таксама ў баях пад Кіевам удзельнічаў беларускі літаратурны крытык Рыгор Бярозкін.

У траўні 2000 году на I-м зьездзе ў м. Кіеве быў створаны Ўсеўкраінскі саюз беларусаў (УСБ).

У 2009 годзе ў межах афіцыйнага візыту Прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь Аляксандра Лукашэнкі ва Ўкраіну быў адчынены зь ягоным удзелам Цэнтар беларускай мовы і культуры. У чэрвені 2013 году Цэнтру прысвоенае імя Ўладзімера Караткевіча.

 

У 2011 годзе ў Кіеве каля Пасольства Рэспублікі Беларусь па вуліцы Міхаіла Кацюбінскага быў усталяваны помнік Уладзімеру Караткевічу. 29 сакавіка 2016 году быў адчынены помнік беларусам, загінулым за Ўкраіну ў вайне на Ўсходзе (Беларуская, 22). Афіцыйны беларускі бок на адчыненьні ня быў прадстаўлены.

• Первая всеобщая перепись населения Российской империи 1897 г. : [в 89 т., 119 кн. / под ред. Н. А. Тройницкого]. — Центр. стат. ком. М-ва внутр. дел, 1904. — Т. 16. — С. 198.
• Васілеўскі, Ю. Р. Беларускае зямляцтва пралетарскага студэнцтва / Ю. Р. Васілеўскі // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1993. — 494 с, [8] к.: іл. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2. — С. 353—354.

• Суайчыннікі  (бел.) // Пасольства Рэспублікі Беларусь ва Украіне.
• Алесь Лапо. Беларускі Кіеў  (бел.) // Будзьма беларусамі!. — 28.08.2014.
• Алесь Карлюкевіч. Кіеў. Беларускія літаратурныя адрасы: некаторыя згадкі  (бел.) // Звязда. — 03.05.2021.
• У. Ладысеў. Да пытання беларуска-украінскіх узаемаадносін у перыяд станаўлення дзяржаўнасці і тэрытарыяльнай цэласнасці Беларусі  (бел.) // Україна: культурна спадщина, національна свідомість, державність. — 2008. — С. 470-474.