Скрыгалаў: вёска ў Мазырскім раёне Гомельскай вобласьці Беларусі

Цэнтар сельсавету Мазырскага раёну Гомельскай вобласьці. Насельніцтва на 2004 год — 747 чалавек. Знаходзіцца за 33 на захад ад Мазыру, за 10 км ад чыгуначнай станцыі Пціч (лінія Гомель — Лунінец); на аўтамабільнай дарозе Мазыр — Петрыкаў.

Скрыгалаў лац. Skryhałaŭ
Капліца ў імя Макарыя Кіеўскага
Першыя згадкі:	1552
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Мазырскі
Сельсавет:	Скрыгалаўскі
Насельніцтва:	625 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2351
Паштовы індэкс:	247761
СААТА:	3235836036
Нумарны знак:	3
Геаграфічныя каардынаты:	52°6′0″ пн. ш. 28°48′48″ у. д. / 52.1° пн. ш. 28.81333° у. д. / 52.1; 28.81333 28°48′48″ у. д. / 52.1° пн. ш. 28.81333° у. д. / 52.1; 28.81333
Скрыгалаў на мапе Беларусі ± Скрыгалаў Скрыгалаў
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Скрыгалаў — даўняе мястэчка гістарычнай Мазыршчыны на Палесьсі.

Вялікае Княства Літоўскае

Выяўленыя археолягамі два курганныя могільнікі X—XIII стагодзьдзяў (11 насыпаў, за 2 км на поўдзень ад Скрыгалава і 13 насыпаў, за 2 км ад вёскі, ува ўрочышчы Забуклявеччы) сьведчаць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў глыбокай старажытнасьці. Упершыню Скрыгалаў упамінаецца ў XIII ст. 7 траўня 1497 году крымскія татары забілі тут мітрапаліта кіеўскага і Ўсяе Русі Макарыя (у 1897 годзе ў ягоны гонар збудавалі капліцу, ува ўрочышчы Падселішчы — абэліск).

На 1590 год у Скрыгалаве было 14 дымоў. З XVII ст. маёнтак знаходзіўся ў валоданьні Аскеркаў. Знойдзены тут у 1925 годзе манэтны скарб (каля 200 манэтаў Рэчы Паспалітай) датуецца 3-й чвэрцю XVII ст. і сьведчыць пра значныя гандлёвыя зьвязкі.

З 1702 году побач з Скрыгалавам працавала рудня К. Аскеркі. 28 траўня 1782 году кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі надаў мястэчку прывілей на 2 кірмашы штогод і штотыднёвыя таргі.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

 

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Скрыгалаў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Мазырскім павеце Менскай губэрні. На 1795 год у мястэчку было 70 двароў, з 1799 году дзейнічала царква (згарэла ў 1872 годзе). Праз Скрыгалаў праходзіў гасьцінец з Мазыра ў Давыд-Гарадок. Існавала паштовая станцыя. У XIX ст. непадалёк існавала сяло Скрыгалаўская Слабада (65 двароў на 1816 год), якое пазьней злучылася зь мястэчкам.

На 1847 год Скрыгалаў знаходзіўся ў валоданьні Тышкевічаў, тут было 109 двароў, дзейнічалі прыстань і пераправа на рацэ Прыпяць. У 1858 годзе ў мястэчку адкрылася школа. На 1859 год у Скрыгалаве было 115 двароў. За часамі нацыянальна-вызвольнага паўстаньня ў 1863 годзе каля мястэчка дзейнічалі паўстанцкія аддзелы. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у Скрыгалаве было 137 двароў, дзейнічалі царква і малітоўны дом, працавалі народная вучэльня, 8 крамаў, карчма, сельская лякарня і паштова-тэлеграфная кантора. На 1908 год у мястэчку было 204 двары. З 1910 году працавала пільня. На 1917 год — 314 двароў.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Скрыгалаў занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

 

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Скрыгалаў абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, дзе ў 1924 годзе стаў цэнтрам сельсавету. На 1925 год тут было 359 двароў. У канцы 1930-х гадоў статус паселішча панізілі да вёскі.

На 1996 год у Скрыгалаве было 364 двары, на 2000 год — 336 двароў, на 2001 год — 338 двароў, на 2004 год — 313 гаспадарак. У 2018 годзе Скрыгалаў атрымаў афіцыйны статус «аграгарадку».

Дэмаграфія

• XVI стагодзьдзе: 1552 год — 31 чал.
• XIX стагодзьдзе: 1866 год — 609 чал.; 1880 год — да 1 тыс. чал.; 1897 год — 816 чал.
• XX стагодзьдзе: 1908 год — 1284 чал. у мястэчку Скрыгалаве, 12 чал. у маёнтку Скрыгалаве; 1917 год — 1908 чал.; 1959 год — 1294 чал.; 1996 год — 900 чал.; 2000 год — 801 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2001 год — 808 чал.; 2004 год — 747 чал.

Інфраструктура

У Скрыгалаве працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, дом культуры, 2 бібліятэкі, пошта.

Плян складаецца з 2 падзеленых каналам частак: паўночнай (простая вуліца, арыентаваная з паўднёвага ўсходу на паўночны захад) і паўднёвай (дугападобная вуліца шыротнай арыентацыі). Забудова двухбаковая, сядзібнага тыпу. У 1987—1995 гадох узводзіліся цагляныя дамы на 110 радзінаў, у якіх разьмясьціліся перасяленцы з забруджаных радыяцыяй месцаў па катастрофе на Чарнобыльскай АЭС (1986 год). Новым вуліцам перасяленцы далі назвы сваіх былых вёсак Белы Бераг і Белабярэская Рудня.

Інфраструктура

Дзейнічае Скрыгалаўскі этнаграфічны музэй.

Славутасьці

• Капліца (1906; мураўёўка)
• Парк (XIX ст.)

Страчаная спадчына

• Царква Сьвятога Мікалая (XVIII ст.; Сьвяты Пасад)

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 14: Рэле — Слаявіна. — 512 с. — ISBN 985-11-0238-5
• Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 2, кн. 2. Гомельская вобласць / С.В. Марцэлеў; рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. — Менск: БелЭн, 2005. — 520 с.: іл. ISBN 985-11-0330-6.
• Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880.

• Скрыгалаў, Radzima.org