Енси Акт

секс, традицион мәғәнәлә — енси ҡәнәғәтлек (рәхәтлек) алыу өсөн, шулай уҡ бала табыу өсөн ике заттың енси бәйләнеше. Хәҙерге йәмғиәттә енси актты ябай (вагиналь) тип кенә түгел, ә анал, ауыҙ-тел акттары, гетеросексуаль һәм гомосексуаль енси мөнәсәбәттәрҙең ҡайһы бер башҡа төрҙәре тип тә аңларға мөмкин.

Кешенең енси реакцияһы оргазмдың башланыуына һәм уның артынан барыуға килтергән физиологик һәм эмоциональ үҙгәрештәрҙең ҡушылыуын күҙ уңында тота. Бындай үҙгәрештәр эҙмә-эҙлекле була, сөнки индивид енси көсөргәнеш кисерә һәм енси дәртләндереү сараларында, шул иҫәптән енси мөнәсәбәттәрҙә ҡатнаша. Кешенең енси яуап биреү циклында енси акт төп урынды биләй.

Һаҡланып ҡалған енси акт (lat.coitus reservatus) — енси мөнәсәбәт формаларының береһе, ир-ат орлоғон енси партнёр эсендә эякуляцияламаҫҡа тырыша, әммә копуляцияның юғары фазаһында, оргазм башланмай һәм орлоҡ сығарылмайынса, мөмкин тиклем оҙағыраҡ һаҡлана. Ир-егеттең бәлиғ булғансы ҡоро оргазм булараҡ билдәле орлоҡһыҙ оргазмы булыуы ихтимал.

 

Гетеросексуаль енси мөнәсәбәттәр ғәҙәттә вагиналь енес акты тип аңлана. Партнёрҙарҙың енси эшмәкәрлегенең башҡа формалары — эроген зоналарҙы ҡарау, ауыҙ йә ҡул менән стимуллаштырыу, партнёр булғанда мастурбация, иррумация һ. б., шулай уҡ ораль йәки аналь секс, шул иҫәптән пенетрация. Вагиналь секс һәм енси эшмәкәрлектең башҡа төрҙәренең оҙайлығы төрлө булырға мөмкин. Вагиналь секс һәм енси эшмәкәрлектең башҡа төрҙәрендә оргазм партнёрҙарҙың бер-береһендә лә булырға мөмкин.

Гетеросексуаль енси акттар физиологияһы

Енси уяныуға еткәс (ир-егеттең енесенә өлгәшеп, ҡатын-ҡыҙҙың енес ағзалары уянғанда һәм копуляцияға әҙер булғанда), ирҙең енес ағзаһын ҡатын-ҡыҙҙың вагинаһына индерелә. Пенетрация — ир-егет енесен вагинаға индереү процессы — үҙе үк сексуаль уяныу өсөн ҡеүәтле стимул булып тора. Бынан һуң ир-егет үҙенең енесе менән үҙ-ара хәрәкәт итә, шул уҡ ваҡытта пенистың эроген зоналарының туранан-тура ярһыуы арҡаһында уның сексуаль көсөргәнешлеге арта бара. Оргазмға тиклем бер нисә секунд ҡалғас, ир-егеттең үҙен һиҙҙермәй тойоуы һиҙелә. Ир-атта иң юғары енси уяныуға өлгәшеү сперманың (эякуляцияның) аналыҡ эргәһенә вагинаның осона атылыуы менән оҙатыла. Артабан муйын каналы аша сперма аналыҡ ҡыуышлығына һәм фаллопия түмәрҙәренең өҫкө өлөшөнә күсә. Асыҡланыуынса, сперматозоид фаллопия түмәрҙәренә вагиналь торбаларға ингәндән һуң яҡынса 20 минут эсендә инеүе асыҡланған. Ҡатын-ҡыҙҙың оргазмға өлгәшеүе мотлаҡ түгел, шулай ҙа ҡатын-ҡыҙҙа оргазм ваҡытында аналыҡ һәм фаллопия түмәрҙәре мускулдарының ҡыҫҡарыуы уларҙа сперматозоидтарҙың алға китешенә булышлыҡ итә. Бында йомортҡаның аталаныуы (йәғни йомортҡаның сперматозоидтар менән ҡушылыуы һәм уларҙың бер махсус күҙәнәккә әүерелеүе), әгәр сперматозоидтар аналыҡҡа һәм фаллопия түмәрҙәренә ингәндә һеркәләндереүгә әҙер йомортҡа булһа.

Шуныһы ҡыҙыҡ, ҡайһы бер ҡатын-ҡыҙҙарҙа аналыҡ муйыны менән сығарылған шыйыҡса сперматозоидтарҙың аналыҡ аша үтеүенә ҡамасаулай, был, моғайын, антигендың — антиесемдең биологик тап килмәүенең ниндәйҙер реакцияһы менән бәйлелер. Ҡайһы берҙә бындай реакция тик аныҡ билдәләнгән ир-егеттәрҙең спермаһына ғына сағыла ала. Ир менән ҡатын балаға һәләтле булыуға ҡарамаҫтан, был ҡайһы бер парҙарҙа түлһеҙлек сәбәптәренең береһе булыуы мөмкин. Шулай уҡ инә организмдың ир-ат спермаһына һайланма булыуы асыҡланған, был бер ир орлоғона йомортҡа һеркәләндерергә мөмкинлек бирә, әммә икенсеһенең орлоғон кире ҡаға..

 

 

Гомосексуаль енси акттар бер енесле кешеләр араһында енси актка инеүҙе аңлата. Бер енестәге ике пар һәм енси эшмәкәрлектең башҡа төрҙәре араһында ораль йәки анал енси мөнәсәбәттәр булғанда оргазм партнёрҙарҙың икеһендә лә, береһендә лә мөмкин.

Игорь Кон фекеренсә, ирҙәр менән енси мөнәсәбәткә өҫтөнлөк биргән ирҙәрҙә енси ҡәнәғәтлектең иң ҙур формаһы булып үҙ-ара мастурбация һәм бер-береһенә ҡарата ыҙғыш тора, улар гетеросексуаль күпселегендәге кеүек өҫтәмә түгел, ә үҙ аллы енси ҡәнәғәтлек формалары булып тора. Икенсе киң таралған практика — ораль секс, ә олораҡ һәм әҙ йәлеп итерлек ир-егеттәр, Кон фекеренсә, йыш ҡына ҡабул итеү функцияһын үтәргә мәжбүр булалар (минет эшләү). МСМ-дың яҡынса 64 проценты имсәктәрҙе дәртләндереү юлы менән партнерҙарын тулҡынландыра (йәғни ҡул менән стимуллаштырыу йәки тел менән стимуляция).

Анал пенетрацияһы иң күбе коитусты хәтерләтә, шул уҡ ваҡытта иң уңайһыҙ, гигиенаһыҙ һәм ваҡыт талап иткән енси операция булып тора. Анал секс менән шөғөлләнеүсе немец гей-ир-егеттәре араһында респонденттарҙың 18 проценты ғына әүҙем роль уйнай, бары тик пассив (ҡабул итеү) роле генә — 12 %, ә 70 проценты ике позицияны ла сиратлап, «универсалдар» алып тора. Инглиз гей-ирҙәре араһында 43 % «әүҙем» ролде, 40 проценты пассив ролде өҫтөн күрә, әммә күпселек (61 %) шулай уҡ ике ролде лә сиратлашыуға өҫтөнлөк бирә.

• Кешенең сексуаль тәртибе
• Енси процесс

Иҫкәрмә

Һылтанмалар

• Клод Вилли, Винсент Детье. «Биология. Биологик процестар һәм закондар». Н.M. Баевская, Я. И. Лашкевич һәм Н. В. Обручеваның инглиз теленән тәржемәһе. — М.: «Мир» нәшриәте, 1974. — 824 с.
• У. Мастерс, В. Джонсон, Р. Колодни. Сексология нигеҙҙәре. — М.: Мир, 1998. — 692 с. — ISBN 5-03-003223-1.
• Роуч М. Фән өсөн секс. Секс тураһында фән. — М. : Альпина нон-фикшн, 2020; 2019. — 354 с.
• Рэндольф Несси. Яҡшы насар хистәр. Ни өсөн эволюция борсолоуға, депрессияға һәм башҡа психик тайпылыштарға мөмкинлек бирә = Randolph M. Nesse. Good Reasons for Bad Feelings: Insights from the Frontier of Evolutionary Psychiatry / Мария Десятованың инглиз теленән тәржемәһе. — М.: Альпина нон-фикшн, 2021. — 540 с. — ISBN 978-5-00139-281-1.

• Лаговский В. Донъялағы тәүге фәнни «порно»: томограф видеола «тере» сексты төшөргән // Ошибка: не задан параметр |издание= в шаблоне {{публикация}}. — 2009.