Ир енес ағзаһы йәки пенис (лат. pénis, бор.
грек. πέος һәм φαλλός) — ир-егеттәрҙең енес системаһы (һейҙек һәм репродуктив система) өлөшө булараҡ ир-егеттең тышҡы енес органдарының береһе. Организмда һейҙекте сығарыу, енси акт һәм эякуляция өсөн ҡулланыла.
Пенис | |
Ир-егет енес ағзаһы | |
Латинса исеме | Penis |
---|---|
Кеше органдары системаһы | Репродуктив һәм һейҙек сығарыу |
Ҡан менән тәьмин итеү | енси ағзаһының тәрән һәм дорсаль артерияһы |
Вена ағымы | тәрән дорсаль тамыры |
Иннервация | енси ағзаның дорсаль нервы |
Каталогтар |
Енси ағзала уның тамыры, йәки нигеҙе (лат. rádix pénis), кәүҙәһе, йәки олоно (лат. córpus pénis) һәм башы (лат. glans pénis) айырылып тора. Пенистың кәүҙәһе өс оҙонлоҡтағы анатомик структура менән барлыҡҡа килә: эрекция ваҡытында ҡан тултырырға яраҡлы ике ҡыуышлы организм, һәм улар аҫтында урынлашҡан бер spongiosum тән, уның аша уретра уҙа.
Ир-егет енси ағзаһының ҡыуышлы һәм spongiosum тәндәре тығыҙ аҡ тышсанан тора, унан күп һанлы трабекулалар эскә һуҙыла, улар араһындағы арауыҡта «ҡыуышлыҡтар», йәки лакуна (лат. cavérnae) барлыҡҡа килә.
Енси ағзаға ҡан менән тәьмин итеү пенистың тәрән һәм дорсаль артериялары аша үткәрелә (aa. profúnda et dorsális pénis), улар эске енес артерияһының ботаҡтары булып тора (a. pudénda intérna).
Пенистың веноз ҡаны тәрән дорсаль тамырҙан (v. profúnda dorsális pénis) кистик вено плексусына (pléxus venósus vesicális) һәм енестең тәрән тамырҙары аша (vv. profúndae pénis) эске енес тамырына ағыла (v. intérna pudénda).
Енси ағзаның оҙонлоғон үлсәү дөрөҫ билдәһе — тура баҫып торған индивидта, тулы торғоҙолған пенис өҫтөнә линейка ҡуйып, уртаса бер нисә урындан булып тора. Иң ҙур документлаштырылған пенистың оҙонлоғо 33,5 см һәм ҡосаҡта 15 см, был ΧΧ быуат башында һүрәтләнгән. 1998-2002 йылдарҙағы Рәсәй тикшеренеү мәғлүмәттәре буйынса, ирҙәрҙең 20% (иң ҙур төркөм) 15 см ҙурлығында енес ағза булған. Ҡатын-ҡыҙҙарҙың өҫтөнлөктәре тураһында мәсьәлә бәхәсләшһә лә, енси ағзаның ҙурлығын арттырыу проблемаһына айырым иғтибар бүленде.
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Ир енес ағзаһы, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.