ভ্ৰান্তি

• উপস্থাপনৰ বিভ্ৰাট (Propositional fallacies)
  • বিযোজন আধাৰিত (Affirming a disjunct)
  • পৰিণাম সিদ্ধ যুক্তি (Affirming the consequent)
  • অন্যথাৰ অস্বীকৃতি (Denying the antecedent)
• আংকিক মানজনীত বিভ্ৰাট (en:Quantification fallacies)
  • চিৰন্তন অস্তিত্বমানক বিভ্ৰাট (Existential fallacy)
• সমত্বমানক বিভ্ৰাট (en:Formal syllogistic fallacies)
• অনিশ্চয়তাৰ প্ৰত্যাহ্বান ( এইটোৱেই হব লাগে কিয়নো এইটো হব পাৰে যেন লাগে ) Appeal to probability
• বিভ্ৰাট ভিত্তিক তৰ্ক Argument from fallacy
• আধাৰ হাৰ সম্পৰ্কীয় বিভ্ৰাট Base rate fallacy
• সংযুক্তিৰ ফলত সৃষ্ট বিভ্ৰাট Conjunction fallacy
• মুখাধাৰী ব্যক্তি সম্পৰ্কীয় বিভ্ৰাট Masked man fallacy (illicit substitution of identicals)

অনুমানতান্ত্ৰিক বিভ্ৰাটসমূহ

Syllogistic fallacies

• (ক)নিষিদ্ধ গুটিৰ গছৰ ফল (খ)নিষিদ্ধ গছৰ ফলৰ গুটি (গ) নিষিদ্ধ ফলৰ গুটিৰ গছ Affirmative conclusion from a negative premise (illicit negative)
• মৰুদেশীয় বড়ো ধানৰ পৰমান্ন Fallacy of exclusive premises
• চতুৰ থ সংলগ্ন Fallacy of four terms (quaternio terminorum)
• গুৰুপদ দুষ্ট Illicit major
• লঘুপদ দুষ্ট Illicit minor
• সিদ্ধবাণত বিয়োগাত্মক সিদ্ধান্ত Negative conclusion from affirmative premises (illicit affirmative)
• অসাৰ মধ্যপদ Fallacy of the undistributed middle

• হোজাৰ সত্যনিষ্ঠা Argument from ignorance (appeal to ignorance, argumentum ad ignorantiam)
• নজনাৰ গলগ্ৰহ (Argument from (personal) incredulity (divine fallacy, appeal to common sense)
• পেঘেনিয়াই নাথাক Argument from repetition (argumentum ad nauseam)
• অদৃষ্ট দৰ্শন Argument from silence (argumentum e silentio)
• মাংগলিক মধ্যমাৱস্থান Argument to moderation (false compromise, middle ground, fallacy of the mean, argumentum ad temperantiam)
• ব্যক্তিত্বত আক্ৰমণ Argumentum ad hominem
• লক্ষ্যধাৰী যুক্তিবাণ Begging the question (petitio principii)
• আপোনাৰ গৰজ (shifting the) Burden of proof
• মই জনাটো এইযে Confirmation bias (also called confirmatory bias or myside bias)
• ঘূৰাই পকাই একে কথা Circular reasoning (circulus in demonstrando)
• ৰাতি হ’লে বেলি ডুবা Circular cause and consequence
• যুক্তিবানৰ বানানত নানান ভুল ধৰা Continuum fallacy (fallacy of the beard, line-drawing fallacy, sorites fallacy, fallacy of the heap, bald man fallacy)
• Correlative-based fallacies
• এন্ধাৰত ৰাতি হোৱা Correlation proves causation (cum hoc ergo propter hoc)
• খুঁচৰি থকাৰ দৰকাৰ নাই Suppressed correlative
• অনেকাৰ্থন। অশ্বত্থামা নৰগজ Equivocation
• মধ্যপদত অনেকাৰ্থ Ambiguous middle term
• গাঁৱলীয়া মানুহৰ কথা Ecological fallacy
• ৰান্ধনিশালৰ মহাৰাজ Etymological fallacy
• এডাল চুলি পকিলেই বুঢ়়া Fallacy of composition
• একে বৃক্ষৰ সুমিষ্ট ফল Fallacy of division
• খাইনে পিন্ধে False dilemma (false dichotomy, fallacy of bifurcation, black-or-white fallacy)
• কুটিল প্ৰশ্ন Fallacy of many questions (complex question, fallacy of presupposition, loaded question, plurium interrogationum)
• লংকালৈ গলেই ৰাৱণ Fallacy of the single cause
• দৃষ্টিতে সৃষ্টি, মনে সজা যুক্তিবাণ False attribution
• উদ্ধৃতিৰ উৰ্ধত সৃষ্ট উক্তি Fallacy of quoting out of context (contextomy)
• বিশেষজ্ঞৰ বিশেষ অজ্ঞতা False authority (single authority)
• জুৱাৰীৰ জয় প্ৰতীক্ষা Gambler's fallacy
• বুৰঞ্জীবিদৰ ৰাজসাক্ষাৎ Historian's fallacy
• লংকাপতি ৰামচন্দ্ৰৰ জয় If-by-whiskey
• অসম্পূৰ্ণ তুলনা Incomplete comparison
• Inconsistent comparison
• লক্ষভ্ৰষ্ট যুক্তিবাণ Ignoratio elenchi (irrelevant conclusion, missing the point)
• বাচন কোবোৱা Kettle logic
• অসংলগ্ন সংঘটনৰ পৰিসংখ্যা সজা, অজান কাৰণ বাদ পৰা Ludic fallacy
• মোৰ মনে যি মানে বা নামানে। মোৰ পৃথিৱীত সত্য Mind projection fallacy
• মই মহানুভাৱে কৈছোঁ Moral high ground fallacy
• বিবেকে বিচৰাত সত্যসন্ধান (Moralistic fallacy
• ফুটা কলহত পানী ঢলা Moving the goalposts (raising the bar)
• প্ৰকৃতিয়ে বিচৰাত সত্যসন্ধান Naturalistic fallacy
• প্ৰকৃতিয়ে নিবিচৰাত অসম্ভৱ Naturalistic fallacy fallacy
• জীৱিতাৱস্থাত মোক্ষপদ লাভৰ চেষ্টা Nirvana fallacy (perfect solution fallacy)
• বিয়াগোম যুক্তিবাণত ধৰাসায়ী Proof by verbosity (argumentum verbosium, proof by intimidation)
• ভুলতে দায় সৰোৱা Prosecutor's fallacy
• প্ৰমাণ টনা Proving too much
• মনোবিজ্ঞানীৰ মনৰ কথা Psychologist's fallacy
• চালে বেৰে কোবোৱা অপলাপ, কথা সলোৱা Red herring
• ভেকুলীৰ বিয়া পাতি বৰষুণ অনা Regression fallacy
• ঈশ্বৰৰ ইচ্ছাতে হোৱা Retrospective determinism
• যুক্তিবাণৰ বৰষুণত জৰ্জৰ কৰ Shotgun argumentation
• এৰা ধৰাৰ মাজেৰে Special pleading
• বিপৰীত বাণ Wrong direction

অনাহক একাকাৰসমূহ

• একেবাৰে শুদ্ধ নহ’ব পাৰে Accident
  • নিমিলাটো বাদ বাকী কৰ। ক্ষত্ৰিয় নহয় No true Scotsman
• আম খা। আঙুৰ চিঙা Cherry picking (suppressed evidence, incomplete evidence)
• False analogy – an argument by analogy
• Hasty generalization (fallacy of insufficient statistics, fallacy of insufficient sample, fallacy of the lonely fact, leaping to a conclusion, hasty induction, secundum quid, converse accident)
• Inductive fallacy
• Misleading vividness
• Overwhelming exception
• বাদ দিয়া হে Thought-terminating cliché

চালে বেৰে কোবোৱা অপলাপসমূহ

• কথা সলা
• ব্যক্তিত্বত আক্ৰমণ Ad hominem – attacking the arguer instead of the argument.
  • পুখুৰীত বিহ ঢলা Poisoning the well
  • অভব্য বাক্যবাণ Abusive fallacy
• জোৰ যাৰ মূলোক তাৰ। বন্দুকৰ নলীৰ আগত | ভীমৰ গদাৰ আগত Argumentum ad baculum (appeal to the stick, appeal to force, appeal to threat)
• সবেই কয় | ৰাইজ সাক্ষী Argumentum ad populum (appeal to widespread belief, bandwagon argument, appeal to the majority, appeal to the people)
• বাঘে চাগৈ একেলগে পানী খোৱা কথা Appeal to equality
• সংগদোষৰ সমৰ্থন Association fallacy (guilt by association)
• ৰজাই কৈছে Appeal to authority (argumentum ab auctoritate)
  • সিদ্ধ পুৰুষৰ বাণী Appeal to accomplishment
• শেষ ভালেই সকলো ভাল Appeal to consequences (argumentum ad consequentiam)
• আবেগিক যুক্তিবাণ Appeal to emotion
  • সংশয় বাণ Appeal to fear
  • তৈলবাণ Appeal to flattery
  • বেচেৰা বাণ Appeal to pity (argumentum ad misericordiam)
  • হাস্যাস্পদ বাণ Appeal to ridicule
  • জনাক্ৰোশ বাণ Appeal to spite
  • খেয়ালী পোলাও বাণ Wishful thinking
• সন্দেহ জনক উদেশ্যৰ দোহাই Appeal to motive
• আধুনিকতাৰ দোহাই Appeal to novelty (argumentum novitatis/antiquitatis)
• দৰিদ্ৰতাৰ দোহাই। ধনী মানুহৰ কথা Appeal to poverty (argumentum ad Lazarum)
• আগৰে পৰা চলি অহাৰ দোহাই Appeal to tradition (argumentum ad antiquitam)
• প্ৰকৃতিৰ নিয়মৰ দোহাই Appeal to nature
• অভিজাত্যৰ দোহাই Appeal to wealth (argumentum ad crumenam)
• অদৃষ্ট দৰ্শন Argument from silence (argumentum ex silentio)
• দৈত্য শাস্ত্ৰৰ শ্লোকক উপলুঙা Bulverism (Psychogenetic Fallacy)
• ৰামো নাই অযোধ্যাও নাই Chronological snobbery
• পৃথিৱীত আৰু বহুত সমস্যা Fallacy of relative privation
• পাটৰ টঙালি, ভূঞাৰ পোৱালি Genetic fallacy
• বিৰূপ মন্তব্য Judgmental language
• মৃত সিংহৰ চিকাৰ Straw man
• বগৰী সৰোৱা Texas sharpshooter fallacy
• ৰজা হৰিশ্চন্দ্ৰ উলাইছে Tu quoque ("you too", appeal to hypocrisy, I'm rubber and you're glue)
• ভুলেহে ভুল কাঢ়ে Two wrongs make a right
• যি হয় ভালৰ কাৰণে হয় Broken window fallacy
• জুলীয়া পানী Definist fallacy
• অ ফুল অ ফুল নুফুল কিয় Slippery slope (thin edge of the wedge, camel's nose) Reductio ad absurdum.

1. কূট
2. ভ্ৰম
3. মিছলীয়া কূট