দুৰ্গা: হিন্দু ধৰ্মৰ এগৰাকী দেৱী

 

দুৰ্গা পূজা হৈছে শক্তিৰ অধিষ্ঠাত্ৰী দুৰ্গা দেৱীৰ উপাসনাৰ উৎসৱ। এই উৎসৱক নৱৰাত্ৰী বুলিও জনা যায়; পশ্চিম বংগ, অসম, বিহাৰ, উৰিষ্যাত, ঝাৰখাণ্ডত দুৰ্গা পূজা বহুলভাৱে উদযাপন কৰা হয়; উত্তৰ ভাৰতত নৱৰাত্ৰী হিচাপে পালন কৰা হয়। দুৰ্গা পূজা শৰৎ (আহিনত) আৰু বসন্ত (চ'ত) ৰ শুক্লাপক্ষত অনুষ্ঠিত হয়। ভাৰতীয় উপমহাদেশৰ একাধিক ৰাষ্ট্ৰই দুৰ্গা পূজা পালন কৰে আৰু বাংলাদেশৰ সংখ্যালঘু হিন্দুসকলেও দুৰ্গা পূজা পালন কৰে। সাধাৰণতে আহিনৰ শুক্ল পক্ষৰ ষষ্ঠ তম দিন তথা ষষ্ঠীৰ পৰা আৰম্ভ হৈ দশমী পৰ্যন্ত থাকে এই দুৰ্গোৎসৱ। এই পাঁচ দিন যথাক্ৰমে দুৰ্গা ষষ্ঠী, মহাসপ্তমী, মহাষ্টমী, মহানৱমী আৰু বিজয়া দশমী নামে জনাজাত। এই পক্ষটোক দেৱীপক্ষ নামেৰেও জনা যায়। পূৰ্বৱৰ্তী অমাবস্যাৰ দিনা এই দেৱীপক্ষৰ সূচনা হয় আৰু ইয়াক মহালয়া বুলিও জনা হয়। আৰু পুৰ্ণিমাৰ দিনা লক্ষ্মী পূজাৰ দিন হিচাপে গণ্য কৰা হয়।

হিন্দুশাস্ত্ৰত "দুৰ্গা" শব্দটিক ব্যাখ্যা কৰোঁতে কোৱা হৈছে:

অৰ্থাৎ, ""দ" বৰ্ণই দৈত্য বিনাশ কৰে, উ-কাৰে বিঘ্ন নাশ কৰে, ৰেফে ৰোগ নাশ কৰে, "গ" বৰ্ণই পাপ নাশ কৰে আৰু অ-কাৰে শত্ৰু নাশ কৰে। ইয়াৰ অৰ্থ, দৈত্য, বিঘ্ন, ৰোগ, পাপ আৰু শত্ৰুৰ হাতৰ পৰা যি ৰক্ষা কৰে, তেঁৱেই দুৰ্গা। " আনহাতে শব্দকল্পদ্ৰুমত কৈছে, "দুৰ্গং নাশয়তি যা নিত্যং সা দুৰ্গা বা প্ৰকীৰ্তিতা"৷ অৰ্থাৎ, যি দুৰ্গ নামে অসুৰক বধ কৰিছিল, তেঁৱেই সকলো সময়ত দুৰ্গা নামে পৰিচিত।