Chupfer

Es isch en Übergangsmetall, im Periodesüsteem stoot s in dr 4. Periode und dr 1. Nääbegrubbe (Grubbe 11), dr Chupfer- odr Münzmetallgrubbe. Dr latiinisch Naame cuprum isch abgläitet vo aes cyprium „Erz vo dr Insle Züpere“, wo im Alterdum Chupfer gschürft worde isch.

Äigeschafte
[Ar] 3d10 4s1 29 Cu Periodesüsteem
Allgemäin
Name, Sümbol, Ordnigszaal	Chupfer, Cu, 29
Serie	Übergangsmetall
Gruppe, Periode, Block	11, 4, d
Usgsee	lachsrosa, metallisch
CAS-Nummere	7440-50-8
Massenaadäil an dr Ärdhülle	0,01 %
Atomar
Atommasse	63,546 u
Atomradius (berächnet)	135 (145) pm
Kowalänte Radius	132 pm
Van-der-Waals-Radius	140 pm
Elektronekonfigurazioon	[Ar] 3d10 4s1
Usdrittsarbet	4,65 eV
1. Ionisierigsenergii	745,5 kJ/mol
2. Ionisierigsenergii	1957,9 kJ/mol
Physikalisch
Aggregatzustand	fest
Kristallstruktur	kubisch flechezentriert
Dichdi	8,92 g/cm3 (20 °C)
Mohsherti	3,0
Magnetismus	diamagnetisch (${\displaystyle \chi _{m}}$ = −9,6 · 10−6)
Schmelzpunkt	1357,77 K (1084,62 °C)
Chochpunkt	2868 K (2595 °C)
Molars Volume	7,11 · 10−6 m3/mol
Verdampfigswermi	305 kJ/mol
Schmelzwermi	13,1 kJ/mol
Schallgschwindigkäit	3570 m/s
Spezifischi Wermkapazideet	385 J/(kg · K)
Elektrischi Läitfähigkäit	58,1 · 106 A/(V · m)
Wermiläitfähigkäit	400 W/(m · K)
Mechanisch
E-Modul	100…130 GPa
Poissonzaal	0,34…0,35
Chemisch
Oxidazionszueständ	1, 2
Oxid (Basizidäät)	Cu2O, CuO (leicht basisch)
Normalpotenzial	0,340 V (Cu2+ + 2 e− → Cu)
Elektronegatividäät	1,9 (Pauling-Skala)
Isotop
Isotop NH t1/2 ZA ZE (MeV) ZP 61Cu {syn.} 3,333 h ε 2,237 61Ni 62Cu {syn.} 9,74 min ε 3,948 62Ni 63Cu 69,17 % Stabil 64Cu {syn.} 12,7 h ε 1,675 64Ni β− 0,579 64Zn 65Cu 30,83 % Stabil 66Cu {syn.} 5,088 min β− 2,642 66Zn 67Cu {syn.} 61,83 h β− 0,577 67Zn
Witeri Isotop lueg Liste vo de Isotop
NMR-Äigeschafte
Spin γ in rad·T−1·s−1 Er(1H) fL bei B = 4,7 T in MHz 63Cu 3/2 7,112 · 107 0,065 26,51 65Cu 3/2 7,604 · 107 0,0354 28,40
Sicherhäitshiiwiis
GHS-Gefaarstoffkennzäichnig Fehlerhaftes GHS-Signalwort: Nur „Achtung“, „Gefahr“ oder leer ist möglichWiki: Redaktion Chemie/fehlerhafte Gefahrstoffkennzeichnung H- und P-Sätze H: 228​‐​410 (Pulver) P: 210​‐​273​‐​501 (Pulver) EU-Gefahrstoffkennzeichnung Liicht- entzündlig (F) (Pulver) R- und S-Sätze R: 11 (Pulver) S: 16 (Pulver)
Sowit wie mööglig und gebrüchlig, wärde SI-Äihäite verwändet. Wenn nüt anders gschriibe isch, denn gälte d Daate, wo aagee si, bi Standardbedingige.

Chupfer isch e relativ wäichs Metall, guet formbar und zeech. Es isch en usgezäichnete Läiter vo Wermi und Stroom und wird dorum in vile technische Beriich wie dr Elektrotechnik iigsetzt.

Es isch e schwach reaktivs Schwermetall und ghöört zu de Halbedelmetall.

• Harry H. Binder: Lexikon der chemischen Elemente – das Periodensystem in Fakten, Zahlen und Daten. S. Hirzel Verlag, Stuttgart 1999, ISBN 3-7776-0736-3.
• Wolfgang Mann, Werner Eisner, Paul Gietz, Josef Maier, Werner Schierle, Rainer Stein: Elemente Chemie II. Stuttgart 1989, S. 128–130.

  Commons: Kupfer – Sammlig vo Multimediadateie

  Wikibooks: Praktikum Anorganische Chemie/ Kupfer — Lern- und Lehrmaterialie

• Mineralienatlas:Kupfer (Wiki)
• Deutsches Kupferinstitut (DKI) – umfassendi Fachinformazioone und Publikazioone
• Dr Chupferbriis an dr London Metal Exchange