Цур

Цур — химиядин элементрин девирдин системадин 4-лагьай девирдин 11-лагьай кӀеретдин, 29 атомдин нумра авай химиядин элемент.

Cu символдалди ишара жезва (лат. Cuprum). ГьакӀан затӀ «цур» (CAS-нумра — пластиквал авай, къизилдинни-жегьре рангунин (оксиддин пленка авачиз — жегьре рангунин) элячӀдай металл я. Дегь чӀаварилай инсандин патай кардик кутазва.

ТӀебиатда жугъурун

Цур 
Михьи кӀус яз жагъай цур

Чилин чкалда квай цурунин юкьван кьадар — (4,7-5,5)·10−3% (массадиз килигна) я. Гьуьлуьн ва вирен це цурунин кьадар гзафни-гзаф тӀимил я: 3·10−7% ва 10−7% (массадиз килигна) кьурвал я.

ТӀебиатда цур гьам галкӀурунра, гьамни михьи кӀусар яз жагъизва. Индустриядин метлеб авай галкӀурунар халькопирит CuFeS2, цурунин колчедан хьиз малум я, халькозин Cu2S ва борнит Cu5FeS4 я. Абурухъ галаз цурунин маса минерални гьалтзава: ковеллин CuS, куприт Cu2O, азурит Cu3(CO3)2(OH)2, малахит Cu2CO3(OH)2. Са бязи вахтара цур михьи кӀусар яз гьалтзава, чара-чара кӀватӀ хьунрин масса 400 тонндав агакьзава.

Физикадин кьетӀенвилер

Цур 
Цурунин кристаллар
Цур 

Цур — къизилинни-жегьре рангунин пластиквал авай металл я, ахъа гьавада фад адаз хас тир интенсив хъипивал авай яу ранг гузвай оксиддин пленкадив кьазва. Эку чкада шуькуь пленкайриз къацувал авай аби ранг авайди я.

Цурунин са шумуд цурурна акадарун (сплав) авайди я: латун — цинкдихъ, кишпир — къеледихъ ва маса элементрихъ галаз, мельхиор — никельдихъ, баббитар — кьуркьушумдихъ ва масадбур.

Хкудун

Цур цурунин рудайрикай хкудзавава. Цур хкудунин асул методар — пирометаллургия, гидрометаллургия ва электролиз я.

  • Пирометаллургиядин метод - цур сульфиддин рудайрикай арадал гъизва, (мисал яз CuFeS2):
    Цур 
  • Гидрометаллургиядин метод - цурунин минералар какадарнавай гугуртдин кислотада, я аммиакдин растворда цӀурурзава. Аэпа арадал атй растворрикай цур металлик ракьуналди хкудзава:
    Цур 
  • Цурунин сульфатдин растводин электролиз:
    Цур 
    Цур 
    Цур 
    Цур 

Химиядин кьетӀенвилер

ГьакӀан затӀ

Кьежей гьавада цур окисламиш жезва ва (II) цурунин основной карбонат арадал къвезва:

    Цур 

Къайи концентрироватнавай гугуртдин кислотадихъ галаз реакция ийизва:

    Цур 

Кудай концентрироватнавай гугуртдин кислотадихъ галаз:

    Цур 

Яд галачир гугуртдин кислотадихъ галаз, 200 °C-далди:

    Цур 

Акадарнавай гугуртдин кислотадихъ галаз, гьавадин кислород иштиракдалди ифирна :

    Цур 

Концентрироватнавай азотдин кислотадихъ галаз реакциядиз гьатзава:

    Цур 

Какадарнавай азотдин кислотадихъ галаз реакциядиз гьатзава:

    Цур 

Пачагьдин эрекьдихъ галаз:

    Цур 

Кудай концентрироватнавай хлороводороддин кислотадихъ галаз:

    Цур 

Какадарнавай хлороводороддин кислотадихъ галаз, килород иштиракдалди:

    Цур 

Газдин тегьерда авай хлороводороддихъ,500—600 °C-далди:

    Цур 

Бромоводороддихъ галаз:

    Цур 

ГьакӀни цур, концентрироватнавай сиркедин кислотадихъ кислород иштиракдалди реакйия ийизва:

    Цур 

Концентрироватнавай аммонийдин гидроксидда цӀрурзава ва аммиакатар арадиз къвезва:

    Цур 

(I) цурунин оксиддив окисламиш жезва кислород тӀимил хьайла 200 °C-далди ва (II) цурунин оксиддив окисламиш жезва кислород пара хьайла 400-500 °C-далди:

    Цур 
    Цур 

Цурунин порошок хлордихъ, гугуртдихъ кӀвалин температурада реакциядиз гьатзава:

    Цур 
    Цур 
    Цур 

300—400 °C -далди гугуртдихъ ва селендихъ галаз реакциядиз гьатзава:

    Цур 
    Цур 

Металлтуширбурун оксидрихъ галаз:

    Цур 
    Цур 
    Цур 
    Цур 

Калийдин цианид галаз реакциядиз гьатзава, калийдин дицианокупрат(I), щелочь ва водород арадал къвезва:

    Цур 

Концентрироватнавай хлорводороддин кислотадихъ ва калийдин хлоратдихъ галаз:

    Цур 

Эдебият

Баянар

ЭлячӀунар

Tags:

Цур ТӀебиатда жугъурунЦур Физикадин кьетӀенвилерЦур ХкудунЦур Химиядин кьетӀенвилерЦур ЭдебиятЦур БаянарЦур ЭлячӀунарЦурЛатин чӀалХимиядин элементрин девирдин система

🔥 Trending searches on Wiki Лезги чІал (Lezgi č’al):

Ялахърин хуьруьнсоветКитай чӀалБокс1972 йисШагьэмирова Алуван Гьазретан рушЕвропадин ГалкӀСабноваШагьбалаев Шагьбала Умаран хваЯдЧабанмахиКӀБеларусияЭяк чӀалЭмирбег ЛачиновТакалайИсландияЯргъи КIекИстису (Хъачмаз)ПольшаАраб алфавитУрусатГрек чӀалШахбулатотарНептунУкраинаДугина Дария Александран рушЯру улубГерменчик хуьруьнсоветИлгьам Гейдаран хва АлиевЭштрелаВатиканПелеНовая Коса хуьруьнсоветЭсперанто1934 йисГьакӀан тӀегъерхъанГонконг1928 йисШумхримахиДуэроКуркаби1975 йисСуахили чӀалКитайАсланАрыхкентИсламЛас океанКъКоми Республикадин шегьерарХасавюртАвтомобильИнглис чIалЯркугЯргъал-РагъэкъечӀдай патан федерал округКишинёвIV виш йисМуьзеффер Низаман хва МеликмамедовВини Чиамахи🡆 More