ಯಕ್ಷಗಾನ - ನೃತ್ಯ, ಹಾಡುಗಾರಿಕೆ, ಮಾತುಗಾರಿಕೆ, ವೇಷ-ಭೂಷಣಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಒಂದು ಸ್ವತಂತ್ರವಾದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕಲೆ.
ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದು. ಕರ್ನಾಟಕದ ಕರಾವಳಿ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು (ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ, ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಉಡುಪಿ), ಶಿವಮೊಗ್ಗ, ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಮತ್ತು ಕೇರಳದ ಕಾಸರಗೋಡು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಗಾನವು ಮನೆ ಮಾತಾಗಿದೆ.
ಯಕ್ಷಗಾನದ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿ ದೊರಕುವುದಿಲ್ಲವಾದರೂ ಭರತಮುನಿಯ ನಾಟ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ತೋರಿ ಬರುವ ಕೆಲವು ಆಧಾರಗಳಿಂದ ಈ ಕಲೆ ಬಹಳ ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಇತ್ತೆಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾವ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಗಾನ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಉಲ್ಲೇಖ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲು ಸುಮಾರು ೧೨ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗಾನ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಯಕ್ಷಗಾನ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಮುಂದೆ ಅದು ನಾಟಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಂಡಾಗ ಬಯಲಾಟ, ದಶಾವತಾರ ಆಟ, ದೊಡ್ಡಾಟ, ಪಾರಿಜಾತ ಎಂಬ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ೧೫ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ರೂಢಿಗೆ ಬಂದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಈ ಬಯಲಾಟದ ಇನ್ನೊಂದು ರೂಪ ತಾಳಮದ್ದಲೆ ಅಥವಾ ಯಕ್ಷಗಾನ ಕೂಟ. ಇದು ೧೬ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ರೂಢಿಯಾಗಿದ್ದಂತೆ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ.
ಯಕ್ಷಗಾನ ನಾಲ್ಕು ಕಲಾಮಾಧ್ಯಮಗಳಿಂದ ಮೈಗೂಡಿನಿಂತ ಒಂದು ಸಮ್ಮಿಶ್ರ ಕಲೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ, ಸಾಹಿತ್ಯ, ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರ ಈ ನಾಲ್ಕು ಕಲೆಗಳ ಔಚಿತ್ಯಪೂರ್ಣವಾದ ಸಾಮರಸ್ಯವಿದೆ. ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಭಾಗಗಳಿವೆ. ಮೊದಲನೆಯದಕ್ಕೆ ಪೂರ್ವರಂಗ ಅಥವಾ ಸಭಾಲಕ್ಷಣ ಎನ್ನುವರು. ಎರಡನೆಯದು ಆರಿಸಿಕೊಂಡ ಕಥಾಭಾಗ.
ಯಕ್ಷಗಾನದಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.
ಯಕ್ಷಗಾನದ ಮೊದಲ ಉಲ್ಲೇಖ ಸಾರ್ಣದೇವನ "ಸ೦ಗೀತ ರತ್ನಾಕರ"ದಲ್ಲಿ (೧೨೧೦ ಕ್ರಿಶ) "ಜಕ್ಕ" ಎಂದು ಆಗಿದ್ದು ಮುಂದೆ "ಯಕ್ಕಲಗಾನ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು ಎ೦ಬುದು ಒಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಗ೦ಧರ್ವ ಗ್ರಾಮ ಎ೦ಬ ಈಗ ನಶಿಸಿ ಹೋಗಿರುವ ಗಾನ ಪದ್ದತಿಯಿ೦ದ ಗಾನ ಮತ್ತು ಸ್ವತ೦ತ್ರ ಜಾನಪದ ಶೈಲಿಗಳಿ೦ದ ನೃತ್ಯ ರೂಪು ಗೊ೦ಡಿತೆ೦ದು ಶಿವರಾಮ ಕಾರ೦ತರ "ಯಕ್ಷಗಾನ ಬಯಲಾಟ" ಎ೦ಬ ಸ೦ಶೋಧನಾ ಪ್ರಬಂದಗಳ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದೆ. ೧೫೦೦ ರಷ್ಟರಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸ್ತಿತವಾಗಿ ಯಕ್ಷಗಾನ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿತ್ತು ಎ೦ಬುದು ಬಹಳ ವಿದ್ವಾ೦ಸರು ಒಪ್ಪುವ ವಿಚಾರ.
ಮಹಾಬಲೇಶ್ವರ .ರಾ.ಭಟ್ಟ ಇಟಗಿ . ಕೆರೆಮನೆ ಶಿವರಾಮ ಹೆಗಡೆ, ದಿ. ಕೆರೆಮನೆ ಮಹಾಬಲ ಹೆಗಡೆ, ದಿ. ಕೆರೆಮನೆ ಶಂಭು ಹೆಗಡೆ, ದಿ. ಆಕ್ಟರ್ ಜೋಷಿ ಗೋಕರ್ಣ. ಚಿಟ್ಟಾಣಿ ರಾಮಚಂದ್ರ ಹೆಗಡೆ, ಕೊಂಡದಕುಳಿ ರಾಮಚಂದ್ರ ಹೆಗಡೆ, ಗಣಪತಿ ಹೆಗಡೆ ತೋಟಿಮನೆ, ಎಂ ಸುಧೀಂದ್ರ ಹೊಳ್ಳ, ರಾಮ ಗಾದ್ರಣಿಗ, ಮಂಟಪ ಪ್ರಭಾಕರ ಉಪಾಧ್ಯಾಯ, ಗೋಡೆ ನಾರಾಯಣ ಹೆಗಡೆ, ಬಳ್ಕೂರು ಕೃಷ್ಣಯಾಜಿ, ಕೆರೆಮನೆ ಶಿವಾನ೦ದ ಹೆಗಡೆ, ಹಡಿನಬಾಳ ಶ್ರೀಪಾದ ಹೆಗಡೆ, ಜಲವಳ್ಳಿ, ಕಣ್ಣಿಮನೆ ಗಣಪತಿ ಹೆಗಡೆ, ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಹೆಗಡೆ ಚಿಟ್ಟಾಣಿ, ,ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿ ಗೋಪಾಲಚಾರಿ, ಕೊಳಾಲಿ ಕೃಷ್ಣ ಶೆಟ್ಟಿ, ಮಂಕಿ ಈಶ್ವರ ನಾಯ್ಕ್, ನೀಲ್ಕೋಡ್ ಶಂಕರ ಹೆಗಡೆ, ಸುಬ್ರಮಣ್ಯ ಯಲಗುಪ್ಪ, ವಿಶ್ವನಾಥ ಆಚಾರ್ಯ ತೊಂಬತ್ತು ಭಾಸ್ಕರ ಜೋಶಿ ಮುಂತಾದವರು. ತೆಂಕುತಿಟ್ಟು ಪ್ರಮುಖರಾದ ದಿ.ಕುರಿಯ ವಿಠಲ ಶಾಸ್ತ್ರಿ , ದಿ. ಕಟೀಲು ಪುರುಷೋತ್ತಮ ಭಟ್, ದಿ.ಶೇಣಿ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಭಟ್, ದಿ.ಕದ್ರಿ ವಿಷ್ಣು, ದಿ.ಗುಡ್ದಪ್ಪ ಗೌಡ, ದಿ.ಕಿಶಾನ್ ಬಾಬು , ದಿ.ಅಳಕೆ ರಾಮಯ್ಯ ರೈ, ದಿ.ಎಂಪೆಕಟ್ಟೆ ರಾಮಯ್ಯ ರೈ, ದಿ.ಗುಬ್ಬೆ ರಾಮಯ್ಯ ರೈ, ದಿ.ಗುಂಪೆ ರಾಮಯ್ಯ ಶೆಟ್ಟಿ, ದಿ.ಪುತ್ತೂರು ಕೃಷ್ಣ ಭಟ್, ದಿ. ಪುತ್ತೂರುನಾರಾಯಣ ಹೆಗ್ದೆ, ದಿ.ಬೋಳಾರ ನಾರಾಯಣ ಶೆಟ್ಟಿ, ದಿ.ದೊಡ್ಡ ಅಂಬು, ದಿ.ಚಿಕ್ಕ ಅಂಬು, ಶಿವರಾಮ ಜೋಗಿ, ಪುಷ್ಪರಾಜ ಜೋಗಿ, ಪುತ್ತೂರು ಶೀನ ಪ್ಪ ಭಂಡಾರಿ, ಪುತ್ತೂರು ಶ್ರೀಧರ ಭಂಡಾರಿ , ದಿ.ಪಡ್ರೆ ಚಂದ್ರು, ಪಡ್ರೆ ಕುಮಾರ, ಕುಂಬ್ಳೆ ಸುಂದರ ರಾವ್, ವಾಸುದೇವ ಸಾಮಗ, ಸಿದ್ಧಕಟ್ಟೆ ಚೆನ್ನಪ್ಪ ಶೆಟ್ಟಿ, ಕೆ. ಗೋವಿಂದ ಭಟ್, ಪಾತಾಳ ವೆಂಕಟರಮಣ ಭಟ್, ಕೋಳ್ಯೂರು ರಾಮಚಂದ್ರ ರಾವ್. ದಿ. ಹೊಸಹಿತ್ತಿಲು ನಾರಾಯಣ ಭಟ್, ದಿ. ಹೊಸಹಿತ್ತಿಲು ಮಹಾಲಿಂಗ ಭಟ್, ದಿ. ಕೊಳ್ಯೂರು ನಾರಾಯಣ ಭಟ್, ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷ ಉಪಾಧ್ಯಾಯ, ಭೀಮ ಭಟ್, ಎಕ್ಕಾರು ಉಮೇಶ ಶೆಟ್ಟಿ, ತೊಡಿಕಾನ ವಿಶ್ವನಾಥ ಗೌಡ, ಬಾಯಾರು ರಮೇಶ ಭಟ್, ಎಂ.ಕೆ.ರಮೇಶ ಆಚಾರ್ಯ, ರೆಂಜಾಳ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ರಾವ್, ಸುಣ್ಣಂಬಳ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ ಭಟ್, ಪನೆಯಾಲ ರವಿರಾಜ, ಕಾಸರಗೋಡು ಸುಬ್ರಾಯ ಹೊಳ್ಳ , ಪೆರುವಾಯಿ ನಾರಾಯಣ ಶೆಟ್ಟಿ, ಬೆಳ್ಳಾರೆ ವಿಶ್ವನಾಥ ರೈ, ಬೆಳ್ಳಾರೆ ಮಂಜುನಾಥ ಭಟ್, ಪೆರಾರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಕೋಟ್ಯಾನ್, ಕಾವಳಕಟ್ಟೆ ದಿನೇಶ ಶೆಟ್ಟಿ, ಕೈರಂಗಳ ಕೃಷ್ಣ ಮೂಲ್ಯ, ವಿಟ್ಲ ವಿಷ್ಣು ಶರ್ಮ, ದಿ.ಬಣ್ಣದ ಕುಟ್ಯಪ್ಪು, ದಿ.ಬಣ್ಣದ ಅರ್ಬಿ ಅಣ್ಣಪ್ಪ ಚೌಟ, ದಿ.ಬಣ್ಣದ ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಅಂಬು, ದಿ.ಬಣ್ಣದ ಮಹಾಲಿಂಗ, ದಿ.ಸಂಜೀವ ಚೌಟ, ದಿ. ಬಣ್ಣದ ಗೇರುಕಟ್ಟೆ ಗಂಗಯ್ಯ ಶೆಟ್ಟಿ, ಅಲ್ಲದೆ ಬಣ್ಣದ ಡಿ. ಗೋಪಾಲ ಭಟ್, ಬಣ್ಹದ ಕುಪ್ಪೆಪದವು ಸುರೇಶ ಶೆಟ್ಟಿ, ಬಣ್ಣದ ಕೊಯಿಕುಡೆ ಮೂಡುಮನೆ ಶಶಿಧರ ಶೆಟ್ಟಿ, ಬಣ್ಣದ ಸುಬ್ರಾಯ ಪಾಟಾಳಿ, ಬಣ್ಣದ ಎಡನೀರು ಹರಿನಾರಾಯಣ ಭಟ್, ಬಣ್ಣದ ಶಿವಪ್ರಸಾದ್ ಭಟ್, ಬಣ್ಣದ ರಾಮ ಕುಲಾಲ್, ಬಣ್ಣದ ಐತಪ್ಪ ಗೌಡ, ಬಣ್ಣದ ನಗ್ರಿ ಮಹಾಬಲ ರೈ, ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಶೆಟ್ಟಿ ಧರ್ಮಸ್ಥಳ, ಉಬರಡ್ಕ ಉಮೇಶ ಶೆಟ್ಟಿ, ಸಂಜಯ ಕುಮಾರ್ ಗೋಣಿಬೀಡು, ನಿಡ್ಲೆ ಗೋವಿಂದ ಭಟ್, ಕುಂಬ್ಳೆ ಶ್ರೀಧರ್ ರಾವ್, ಕಾಯರ್ತಡ್ಕ ವಸಂತ ಗೌಡ, ದಿ.ನಯನ ಕುಮಾರ್, ಮಹೇಶ ಮಣಿಯಾಣಿ, ಮನೀಷ್ ಪಾಟಾಳಿ ಎಢನೀರು,ಸುಮಂತ್ ಉಪಾಧ್ಯಾಯ,ಬಣ್ಣದ ಸಿದ್ಧಕಟ್ಟೆ ಸದಾಶಿವ ಶೆಟ್ಠಿಗಾರ್, ಮುಂತಾದವರು.
This article uses material from the Wikipedia ಕನ್ನಡ article ಯಕ್ಷಗಾನ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಟಿಪ್ಪಣಿ ಮಾಡದಿದ್ದ ಹೊರತು ಪಠ್ಯ "CC BY-SA 4.0" ರಡಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ಕನ್ನಡ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.