Język Duński: Język z rodziny północnogermańskiej
Język duński (duń.
dansk, det danske sprog) – język z grupy skandynawskiej języków germańskich. Posługuje się nim około 5,2 mln mówiących, głównie w Danii i Szlezwiku w północnych Niemczech (ok. 50 tys. osób). Duński w charakterze języka urzędowego używany jest w Danii a także na Wyspach Owczych. W Islandii, która aż do 1944 r. była posiadłością Danii, duński jest nauczany jako jeden z głównych języków obcych, obok angielskiego, norweskiego i szwedzkiego.
| Obszar | Dania, Niemcy, Wyspy Owcze, Grenlandia i inne | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | 6 milionów | ||||||
| Pismo/alfabet | |||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| język urzędowy | Dania, Grenlandia, Wyspy Owcze, jeden z urzędowych w Unii Europejskiej | ||||||
| Organ regulujący | Dansk Sprognævn | ||||||
| Ethnologue | 1 narodowy↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| ISO 639-1 | da | ||||||
| ISO 639-2 | dan | ||||||
| ISO 639-3 | dan | ||||||
| IETF | da | ||||||
| Glottolog | dani1284, dani1285 | ||||||
| Ethnologue | dan | ||||||
| GOST 7.75–97 | дат 178 | ||||||
| WALS | dsh | ||||||
| SIL | DNS | ||||||
| Występowanie | |||||||
 | |||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Historia
Najstarsze zapisy runiczne pochodzą z V w., natomiast zabytki języka duńskiego w alfabecie łacińskim pochodzą z końca XIII w. (ustawy Skanske Lov i Jyske Lov). Można wyróżnić 3 główne dialekty: jutlandzki, zelandzki i fioński, przy czym standardowy język duński, tzw. rigsmål, powstał w XVII w. na bazie dialektu zelandzkiego.
Gramatyka
Gramatyka duńska jest zbliżona do gramatyki pozostałych kontynentalnych języków skandynawskich, tj. szwedzkiego i norweskiego, z którymi wspólnie ewoluowała. Mniejsze, choć wciąż wyraźnie zauważalne, jest podobieństwo do języków skandynawskich wyspiarskich (tj. islandzkiego i farerskiego), które zachowały więcej z języka staronordyckiego. Równie widoczne jest wyraźne pokrewieństwo z pozostałymi językami germańskimi, w tym angielskim i niemieckim.
Gramatyka duńska charakteryzuje się dużą prostotą, szczególnie widoczną przy porównaniu z formami staronordyckimi. Niemal całkowicie zanikła deklinacja i większość form koniugacyjnych.
Ortografia
Charakterystyczne dla języka duńskiego litery to Æ/æ, Ø/ø oraz Å/å (ta ostatnia zapisywana przed reformą ortografii z roku 1948 jako Aa/aa; taka pisownia pozostała w przypadku niektórych nazwisk i nazw miast, np. Aalborg). Wyrazy zaczynające się na te litery znajdują się na końcu słowników i książek telefonicznych.
Przed wspomnianą reformą ortografii rzeczowniki zapisywano dużą literą, podobnie jak dziś w języku niemieckim.
Odmiany
Duński język standardowy (duń. rigsdansk lub rigsmål) oparty jest na dialekcie miejskim Kopenhagi oraz jej okolic. W odróżnieniu od języka szwedzkiego oraz norweskiego, nie ma alternatywnych, regionalnych standardów językowych, dialekty obiegowe cechują się zaś niskim poważaniem społecznym. Ponad 20% użytkowników języka duńskiego mieszka w strefie stołecznej, tu mieści się także ogromna większość instytucji rządowych i większych przedsiębiorstw, działa tu także telewizja państwowa, wychodzą większe gazety, dzięki czemu dialekt miejski Kopenhagi oraz oparty na nim język literacki ma w społeczeństwie najwyższy prestiż.
Wyróżnia się trzy główne grupy dialektów języka duńskiego:
- wschodnioduńskie (østdansk): dialekt Bornholmu;
- duńskie wyspiarskie (ødansk): dialekty Zelandii, Fionii, Lollandii, Falster oraz wyspy Møn
- jutlandzkie (jysk), dzielone następnie na wschodnio-, południowo-, zachodnio- i północnojutlandzkie.
Z historycznego punktu widzenia do dialektów wschodnioduńskich zalicza się także dialekty południowe języka szwedzkiego. Wynika to z faktu, że aż do 1658 r. obszary Skanii, Blekinge oraz Hallandu należały do Danii i były zamieszkane przez ludność duńską. Później natomiast obszary te zostały zajęte przez Szwecję i obecnie znajdują się na terenie tego państwa.
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne
This article uses material from the Wikipedia Polski article Język duński, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.