ยุทธการที่สตาลินกราด

1942 ถึง 2 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1943 ยุทธการสตาลินกราดเป็นยุทธการใหญ่ที่สุดบนแนวรบด้านตะวันออก และได้รับความสนใจเพราะความป่าเถื่อนและไม่สนใจต่อความสูญเสียทั้งทางทหารและพลเรือน นอกจากนี้ ยังเป็นหนึ่งในยุทธการนองเลือดที่สุดในประวัติศาสตร์การสงคราม โดยมีการประเมินความสูญเสียทั้งสองฝ่ายรวมกันขั้นสูงไว้เกือบสองล้านนาย ความสูญเสียอย่างหนักที่กองทัพเยอรมนีประสบนับเป็นจุดพลิกผันของสงคราม หลังยุทธการสตาลินกราด กำลังเยอรมันไม่อาจฟื้นคืนยอดอย่างเมื่อก่อนได้อีก และไม่บรรลุชัยชนะทางยุทธศาสตร์ในทางตะวันออกอีกเลย

ยุทธการสตาลินกราด
ส่วนหนึ่งของ แนวรบด้านตะวันออกในสงครามโลกครั้งที่สอง
ใจกลางสตาลินกราดหลังสงครามสิ้นสุดลง
วันที่ 23 สิงหาคม ค.ศ. 1942 – 2 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1943 (5 เดือน 1 สัปดาห์ 3 วัน) สถานที่ สตาลินกราด สหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตรัสเซีย สหภาพโซเวียต (ปัจจุบันคือวอลโกกราด ประเทศรัสเซีย) 48°42′N 44°31′E / 48.700°N 44.517°E / 48.700; 44.517 ผล โซเวียตชนะ การทำลายล้างกองทัพที่ 6 ของเยอรมนี การทำลายล้างกองทัพที่ 8 ของอิตาลี ดินแดน เปลี่ยนแปลง ขับไล่ฝ่ายอักษะออกจากคอเคซัส ได้ดินแดนคืนจากการทัพฤดูร้อน ค.ศ. 1942
คู่สงคราม
เยอรมนี  โรมาเนีย  อิตาลี  ฮังการี  โครเอเชีย	สหภาพโซเวียต
ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ
อดอล์ฟ ฮิตเลอร์ มัคซีมีลีอาน ฟ็อน ไวชส์ ฟรีดริช เพาลุส  เฮอร์มัน ฮอธ แอริช ฟอน มันชไตน์ ว็อล์ฟรัม ฟ็อน ริชท์โฮเฟิน เปเตร ดูมิเตรสกู คอนสแตนติน คอนสแตนติเนสกู อิตาโล การิโบลดี กุสตาฟ ยานี	โจเซฟ สตาลิน เกออร์กี จูคอฟ นิโคไล โวโรนอฟ อะเลคซันดร์ วาซีเลฟสกี อันเดรย์ เยร์โยเมนโก คอนสตันติน โรคอสซอฟสกี นีโคไล วาตูติน วาซีลี ชุยคอฟ นิกิตา ครุสชอฟ
หน่วยที่เกี่ยวข้อง
กองทัพกลุ่มเบ: กองทัพที่ 6 กองทัพพันท์เซอร์ที่ 4 กองทัพที่ 3 กองทัพที่ 4 กองทัพที่ 8 กองทัพที่ 2 กองทัพกลุ่มดอน กองทัพที่ 6 กองทัพพันท์เซอร์ที่ 4 กองทัพพันท์เซอร์ที่ 1	แนวรบสตาลินกราด: กองทัพที่ 28 กองทัพที่ 51 กองทัพที่ 57 กองทัพที่ 62 กองทัพที่ 28 64 แนวรบดอน กองทัพที่ 24 กองทัพที่ 65 กองทัพที่ 66 แนวรบตะวันตกเฉียงใต้ กองทัพป้องกันที่ 1 กองทัพรถถังที่ 5 กองทัพที่ 21
กำลัง
ขั้นต้น: ทหาร 270,000 นาย ปืนใหญ่ 3,000 กระบอก รถถัง 500 คัน อากาศยาน 600 ลำ, 1,600 ลำเมื่อถึงกลางเดือนกันยายน (ลุฟท์ฟลอทเทอ 4)) เมื่อโซเวียตตีโต้ตอบ: ทหารประมาณ 1,040,000 นาย ชาวเยอรมันมากกว่า 400,000 คน ชาวอิตาลี 220,000 คน ชาวฮังการี 200,000 คน ชาวโรมาเนีย 143,296 คน ฮีวี 40,000 คน รถถังมากกว่า 640 คัน อากาศยาน 732 ลำ (ใช้การได้ 402 ลำ)	ขั้นต้น: ทหาร 187,000 นาย ปืนใหญ่ 2,200 กระบอก รถถัง 400 คัน อากาศยาน 300 ลำ เมื่อโซเวียตตีโต้ตอบ: ทหาร 1,143,000 นาย ปืนใหญ่ 13,451 กระบอก รถถัง 894 คัน อากาศยาน 1,115 ลำ
ความสูญเสีย
เสียชีวิต สูญหายหรือได้รับบาดเจ็บ 747,300–868,374 นาย เยอรมนี: มากกว่า 300,000 นาย (กองทัพที่ 6 และ กองทัพพันท์เซอร์ที่ 4) – 400,000 (ทุกหน่วย) อิตาลี: 114,000–114,520 โรมาเนีย: 109,000–158,854 ฮังการี: 143,000 ฮีวี 19,300–52,000 อากาศยาน 900 ลำ รถถัง 1,500 คัน (ของโรมาเนีย 100 คัน) ปืนใหญ่ 6,000 กระบอก อากาศยาน 744 ลำ; รถถัง 1,666 คัน; ปืนใหญ่ 5,762 กระบอกถูกยึด ดูส่วนความเสียหาย	1,129,619 (รวมจากสงครามประมาณ 950,000 นาย) สูญหายหรือเสียชีวิต 478,741 นาย บาดเจ็บหรือป่วย 650,878 นาย อากาศยาน 2,769 ลำ รถถัง 4,341 คัน (จากโรมาเนียประมาณ 150 คัน) (ลดจำนวนลง 25–30%) ปืนใหญ่ 15,728 กระบอก ดูส่วนความเสียหาย
ที่ตั้งของสตาลินกราด (ปัจจุบันคือวอลโกกราด) ในสหภาพโซเวียตฝั่งยุโรป

เยอรมนีรุกเพื่อยึดสตาลินกราดเริ่มตั้งแต่ปลายฤดูร้อน ค.ศ. 1942 และได้รับการสนับสนุนจากการทิ้งระเบิดโดยกองทัพอากาศอย่างเข้มข้น ซึ่งทำให้พื้นที่ขนาดใหญ่ของนครกลายเป็นซากปรักหักพัง ท้ายที่สุด การรุกของเยอรมนีกลายมาติดหล่มการสู้รบอาคารต่ออาคาร และแม้จะควบคุมพื้นที่ของนครได้กว่า 90% ในบางครั้ง กองทัพเยอรมันกลับไม่สามารถขับไล่ผู้ป้องกันฝ่ายโซเวียตกลุ่มสุดท้ายที่ยึดฝั่งตะวันตกของแม่น้ำวอลกาอย่างเหนียวแน่น

วันที่ 19 พฤศจิกายน ค.ศ. 1942 กองทัพแดงเปิดฉากปฏิบัติการยูเรนัส การโจมตีสองง่ามหรือเรียกว่าคีมหนีบโดยมีเป้าหมายต่อกำลังพลโรมาเนียและฮังการีที่อ่อนแอ ซึ่งกำลังป้องกันปีกของกองทัพที่ 6 หลังจากมีการสู้รบอย่างหนัก ความสำเร็จของการโจมตีเหล่านี้ส่งผลให้ปีกที่ยึดไว้อย่างหลวม ๆ พังลง และกองทัพที่ 6 ถูกตัดขาดและล้อมในสตาลินกราด เมื่อฤดูหนาวของรัสเซียมาถึง กองทัพที่ 6 ก็อ่อนกำลังลงอย่างรวดเร็วจากความหนาว เนื่องจากขาดเสบียงอาหาร การโจมตีอย่างต่อเนื่องของโซเวียต ความกำกวมของการบังคับบัญชา ประกอบกับความเชื่อแน่แน่วใน "พลังแห่งการตั้งเจตนา" (power of the will) ของอดอล์ฟ ฮิตเลอร์ และค่านิยม "การยืนหยัด" (standing fast) ยิ่งเสริมฐานะยากลำบากของนาซีเยอรมนีขึ้นไปอีก ท้ายที่สุด ความล้มเหลวของกำลังเยอรมนีนอกวงล้อมในการเปิดวงล้อม ร่วมกับความล้มเหลวในการส่งกำลังบำรุงทางอากาศ ทำให้เกิดการพังทลายขั้นสุดท้าย เมื่อถึงต้นเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 1943 การต้านทานของฝ่ายอักษะในสตาลินกราดยุติลงและส่วนที่เหลือของกองทัพที่ 6 ได้ยอมจำนนหรือไม่ก็ถูกทำลายไปก่อนหน้านั้นแล้ว^: p.932

เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นที่สตาลินกราดได้รับการกล่าวถึงเป็นจำนวนมากโดยสื่อของรัสเซีย เยอรมัน อเมริกัน และอังกฤษ เนื่องจากความสำคัญที่เป็นจุดเปลี่ยนของสงครามในทวีปยุโรป และการสูญเสียชีวิตที่เกี่ยวข้องในการสู้รบ คำว่า "สตาลินกราด" กลายเป็นความหมายเหมือนกับการสู้รบขนาดใหญ่ในเมือง ที่มีการสูญเสียอย่างมากทั้ง 2 ฝ่าย

ภาพยนตร์

• สตาลินกราดสกายาบีตวา (Сталинградская битва) ค.ศ. 1949 (สหภาพโซเวียต)
• ซอลดาตืย (Солдаты) ค.ศ. 1958 (สหภาพโซเวียต)
• Stalingrad: Dogs, Do You Want to Live Forever? (Hunde, wollt ihr ewig leben?) ค.ศ. 1958 (เยอรมนีตะวันตก)
• สตาลินกราด ค.ศ. 1990 (สหภาพโซเวียต, เยอรมนีตะวันออก, เชโกสโลวาเกีย, สหรัฐ)
• สตาลินกราด ค.ศ. 1993 (เยอรมนี)
• กระสุนสังหารพลิกโลก ค.ศ. 2001 (สหรัฐ)
• มหาสงครามวินาศสตาลินกราด ค.ศ. 2013 (รัสเซีย)