Cyckocze

U cyckoczy wystympuje serce ô doimyntnie ôddzielōnych ôd siebie 2 kōmorach a 2 przedsiōnkach jak tyż ôsobne krōnżynie pucne a przepona ôddzielajōncŏ piersiowõ ôd bachrowyj duczã. Ukłŏd kustowy we znŏleżności ôd pobiyranego kustu cechuje sie roztōmajtymi przisztymowaniami (bp. słożōny barzōch przeżuwaczy bydź barzōch af liściożernych m.in. z zorty Colobus). Zymby cyckoczy ôsadzōne sōm we zymbodołach. Dobrze rozwiniynty mōzg zawiaduje zaôbycz dobrze rozwiniyntymi zmysłami czucha, zdroku a suchu.

Poza stekowcami wszyjske cyckocze sōm żyworodne. U torbaczy niy wystympuje prawe łożysko.

Cyckocze zamiyszkujōm tak strzodowiska wodne, jak i lōndowe (wiynkszość), ôpanowały tyż luftowõ przestrzyń (gacopiyrze). Terŏźnie żyje na świecie kole 4500–5000 zort cyckoczy (we znŏleżności ôd systymu klasyfikacyje).

Uzdanie nojsrogszym regyrōnkym postrzōd cyckoczy sōm gryzōnie, ôbyjmujōnce kol. 1800 zort. Potym gacopiyrze, z kol. 1100 zortami. Nojmyńszymi grupami cyckoczy sōm słoniowate (dwa zorty) a mrowniki z jednym przedstŏwicielym. Nojsrogszym żywym cyckoczem i wrŏz nojsrogszym cyckoczem w historyji je błynkitny płetwal. Ôsiōngŏ ôn kol. 30 m dugości a 180 tōn wŏgi. Nojmyńszymi cyckoczami sōm gacopiyrze i ryjōwki. Gacopiyrz kitti z połedniowo-weschodnij Azyje wŏży rōncz 1,5 g, a rozpiyntość jego krzideł wynosi 15 cm. Ryjōwka zymbiełek bioławy wŏży 2 g, a jeji dugość cuzamyn z ôgōnym to rōncz 4 cm.

Piyrsze cyckocze ukŏzały sie na Ziymi pod kōniec triasu, to znaczy kole 200 milijōnōw lŏt tymu. Wywodziyły sie z gadōw cyckoczokształtnych typu terapsydōw (Therapsida), żyjōncych we permije i triasie.

Cyckocze tajlujōm sie na 3 podgrōmady:

• jajorodne cyckocze
• Allotheria (pōmarłe)
• żyworodne cyckocze

• Systymatyka ôrganizmōw