Zeta Nën Balshajt

Në historiografinë shqiptare njihet si Principata e Balshajve ose e Shkodrës, ndërsa në përgjithësi njihet si Principata e Zetës.

Zeta ishte krahinë dhe provincë e Principatës së Madhe Serbe dhe Mbretërisë së Serbisë, sunduar nga trashëgimtarët e fronit serbë prej dinastisë së Nemanjiqëve. Në mes të shekullit të 14-të, Zeta u nda në Zeta e Epërme dhe e Poshtme, qeverisur nga magnatët. Pas Stefan Dushanit (r 1331-55), djali i tij Stefan Urosh V sundoi Serbinë gjatë rënies së Perandorisë Serbe; një shpërbërje graduale të Perandorisë si rezultat i decentralizimit në të cilin zotërinjtë provincialë patën gjysmë autonomi dhe përfundimisht pavarësinë. Balsha luftoi në rajonin Zeta në 1356-62, kur ata i hoqën dy sundimtarët në Zeta të Epërme dhe të Poshtme. Duke qeverisur si zotërues, ata fuqizuan veten dhe gjatë dekadave u bënë një lojtar i rëndësishëm në politikën e Ballkanit. Zeta u bashkua në Despotaten Serbe në vitin 1421, pasi Balsha III abdikoi dhe e kaloi rregullin te xhaxhai i tij, Despot Stefan Lazareviq.

Sipas Mavro Orbinit, familja Balshajt filluan të zgjerohen në Zetën e Poshtme pas vdekjes së Perandorit Dushan, gjatë sundimit të dobët të Perandorit Urosh V. Në vitin 1360, ata mbajtën pjesë të vendit mes liqenit të Shkodrës dhe detit Adriatik. Vëllezërit Balshaj vazhduan në Zetën e Epërme, e cila u mbajt nga Gjurash Ilijiq dhe të afërmit e tij, dhe vrau Gjurashin dhe kishte disa nga të afërmit e tij të kapur ndërsa pjesa tjetër u largua nga toka "dhe kështu vendosi edhe Zeta e Epërme". Kjo ndodhi pas vitit 1362.

Literaturë

• Ćirković, Sima (2004). The Serbs (në anglisht). Malden: Blackwell Publishing.
• Dr Željko Fajfrić - Sveta loza Stefana Nemanje, 1998
• Fine, John Van Antwerp Jr. (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest (në anglisht). Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.
• J. Jovanović, Stvaranje Crnogorske Države i Razvoj Crnogorske Nacionalnosti, 1947, Cetinje pages 18, 28, 36, 43, and 54-55.
• Orbini, Mauro (1601). Il Regno de gli Slavi hoggi corrottamente detti Schiavoni (në italisht). Pesaro: Apresso Girolamo Concordia.
• Орбин, Мавро (1968). Краљевство Словена (në serbo-kroatisht). Београд: Српска књижевна задруга.
• D. Živković, Istorija Crnogorskog Naroda, 1989, Cetinje.