Universi I Vëzhgueshëm
Gjithësia e vëzhgueshme është një rajon në formë topi i Gjithësisë që përfshin të gjithë lëndën që mund të vëzhgohet nga Toka ose teleskopët e saj të bazuar në hapësirë dhe sondat eksploruese në kohën e tashme; rrezatimi elektromagnetik nga këto objekte ka patur kohë të arrijë Sistemin Diellor dhe Tokën që nga fillimi i zgjerimit kozmologjik .
Fillimisht, u vlerësua se mund të ketë 2 trilionë galaktika në universin e vëzhgueshëm, edhe pse ky numër u zvogëlua në 2021 në vetëm disa qindra miliardë bazuar në të dhënat nga New Horizons . Duke supozuar se universi është izotropik, largësia deri në skajin e universit të vëzhgueshëm është afërsisht e njëjtë në çdo drejtim. Kjo do të thotë, gjithësia e vëzhgueshme është një rajon sferik i përqendruar te vëzhguesi. Çdo vendndodhje në univers ka universin e vet të vëzhgueshëm, i cili mund ose nuk mund të mbivendoset me atë të përqendruar në Tokë.
 Pamim i universitetit të vëzhgueshëm. Shkalla është e tillë që hollësitë fine përfaqësojnë koleksione të një numri të madh superkllastërash. Superkllastëri Virgo—shtëpia e Rrugës së Qumështit—shënohet në qëndër, por është shumë e vogël për tu parë. | |
| Diametri | 8.8×1026 m or 880 Ym (28.5 parsec ose 93 vite dritë) |
|---|---|
| Vëllimi | 3.566×1080 m3 |
| Masa | 1.5×1053 kg |
| Dendësia e energjisë totale | 9.9×10−27 kg/m3 (e njëvlershme me 6 protone për çdo metër kub të hapsirës) |
| Mosha | 13.787±0.020 billion years |
| Temperatura mesatare | 2.72548±0.00057 K |
| Përmbajtja |
|
Fjala e vëzhgueshme në këtë rast nuk i referohet aftësisë së teknologjisë për të zbuluar dritën ose informacione të tjera nga një objekt, ose nëse ka ndonjë gjë për t'u zbuluar. I referohet kufirit fizik të krijuar nga vetë shpejtësia e dritës . Asnjë sinjal nuk mund të udhëtojë më shpejt se drita; prandaj ekziston një largësi maksimale (e quajtur horizonti i grimcave ) përtej së cilës nuk mund të zbulohet asgjë, pasi sinjalet nuk mund të kishin arritur ende tek ne. Ndonjëherë astrofizikanët bëjnë dallimin midis universit të dukshëm, i cili përfshin vetëm sinjale të lëshuara që nga rikombinimi (kur atomet e hidrogjenit u formuan nga protonet dhe elektronet dhe fotonet u emetuan) - dhe universit të vëzhgueshëm, i cili përfshin sinjale që nga fillimi i zgjerimit kozmologjik ( Big Bang në kozmologjinë fizike tradicionale, fundi i epokës inflacioniste në kozmologjinë moderne).
Sipas llogaritjeve, largësia e tanishme e lëvizjes deri te grimcat nga të cilat u emetua rrezatimi kozmik i sfondit mikrovalor (RKFM), i cili përfaqëson rrezen e universit të dukshëm, është rreth 14.0 miliardë parsek (rreth 45.7 miliardë vite dritë); largësia e lëvizjes deri në skajin e universit të vëzhgueshëm është rreth 14.3 miliardë parsekë (rreth 46.6 miliardë vite dritë), rreth 2% më e madhe. Prandaj, rrezja e universit të vëzhgueshëm vlerësohet të jetë rreth 46.5 miliardë vite dritë. Duke përdorur densitetin kritik dhe diametrin e universit të vëzhgueshëm, masa totale e materies së zakonshme në univers mund të llogaritet të jetë rreth 1.5× 1053 kg . Në nëntor 2018, astronomët raportuan se drita e sfondit ekstragalaktik (EBL) arrinte në 4× 1084 fotone.
.jpg)
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Universi i vëzhgueshëm, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 4.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Shqip (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.