Perandoria Gjermane
Perandoria Gjermane (Gjermanisht: Deutsches Reich) ose Shteti perandorak i Gjermanisë (Gjermanisht: Deutsches Kaiserreich) ishte shteti i kombit gjerman që ekzistonte që nga bashkimi i Gjermanisë në vitin 1871 deri në abdikimin e perandorit Wilhelm II më 1918.
Deutsches Reich | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1871–1918 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg) Flamuri ![Stema (1871–1918)[1] e Perandoria Gjermane](/wiki/sq/Skeda:Wappen_Deutsches_Reich_-_Reichsadler_1889.svg) Stema (1871–1918) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Parimi: Gott mitt uns (Zoti me ne) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Himni: Heil dir im Siegerkranz (zyrtare) Die Wacht am Rhein (jo-zyrtare) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Territori i Perandorisë Gjermane më 1914 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kryeqyteti | Berlini | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gjuhët zyrtare | Gjermanisht | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gjuhët e zakonshme | List
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Besimi | regjistrimi i vitit 1880 Shumica: 62.63% Protestant të bashkuar (Luteran, Reformuar) Pakica: 35.89% Katolikë Romake 1.24% Jehudë 0.17% Krishterë të tjerë 0.07% të tjerë | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nofka | Gjerman | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Qeveria | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Lloji i qeverisjes | Monarkia gjysmë-kushtetuese parlamentare federale
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Perandor | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1871–1888 | Vilhelm I (i pari) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1888–1918 | Vilhelmi II (i fundit) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kancelar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1871–1890 | Otto von Bismarck (i pari) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1918 | Max von Baden (i fundit) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kuvendi | Dydhomësia | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Dhoma e sipërme | Bundesrat | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Reichstag | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Epoka historike | Imperializmi i RiStampa:*Lufta e Parë Botërore | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Bashkimi | 18 janar 1871 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Kushtetuta | 16 prill 1871 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 15 nëntor 1884 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Fillimi i Luftës së Parë Botërore | 28 korrik 1914 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Revolucioni gjerman | 3 nëntor 1918 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Abdikimi i Kaiserit | 9 nëntor 1918 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Armëpushimi | 11 nëntor 1918 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Kushtetuta e Vajmarit | 11 gusht 1919 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sipërfaqja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Gjithsej | 1,750,000 km2 (680,000 sq mi) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1910 | 540,857.54 km2 (208,826.26 sq mi) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Popullsia | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• Përllogaritje | 70,000,000 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1871 | 41,058,792 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1900 | 56,367,178 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1910 | 64,925,993 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Monedha | Deri në vitin 1873: Vereinsthaler, South German gulden, Bremen thaler, Hamburg mark, Franga franceze (1873–1914) Papiermark gjerman (1914–1918) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Të dhëna të tjera | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sot pjesë e | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zona dhe popullsia pa përfshirë zotërimet koloniale | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Historia
Ajo u themelua më 1 janar 1871 kur shtetet gjermane të jugut, përveç Austrisë, u bashkuan me Konfederatën e Gjermanisë së Veriut dhe kushtetuta e re hyri në fuqi duke ndryshuar emrin e shtetit federal në Perandorinë Gjermane dhe futi titullin e Perandorit gjerman për William I, Mbreti i Prusisë nga Shtëpia e Hohenzollern. Berlini mbeti kryeqyteti i saj dhe Bismarck, Ministër-President i Prusisë u bë Kancelar, kreu i qeverisë. Ndërsa ndodhin këto ngjarje, Konfederata e Gjermanisë së Veriut e udhëhequr nga Prusia dhe aleatët e saj jugorë gjermanë ishin ende të angazhuar në Luftën Franko-Prusiane.
Perandoria Gjermane përbëhej nga 26 shtete, shumica prej tyre qeveriseshin nga familje mbretërore. Ato përfshinin katër mbretëri, gjashtë dukate madhështore, pesë dukate (gjashtë para vitit 1876), shtatë principata, tre qytete të lira Hanseatike dhe një territor perandorak. Megjithëse Prusia ishte një nga disa mbretëri në mbretëri, ajo përmbante rreth dy të tretat e popullsisë dhe territorit të Gjermanisë. Dominimi prusian ishte vendosur gjithashtu me kushtetutë.
Deri në vitin 1900, Gjermania u bë ekonomia më e madhe në Evropën Kontinentale dhe e treta më e madhe në botë pas Shteteve të Bashkuara dhe Perandorisë Britanike. Rivalët kryesorë ekonomikë të Gjermanisë ishin Britania e Madhe dhe Shtetet e Bashkuara. Gjatë gjithë ekzistencës së saj, ajo përjetoi rritje ekonomike dhe modernizim të udhëhequr nga industri e rëndë. Në vitin 1871, ajo kishte një popullsi kryesisht rurale prej 41 milion, ndërsa deri më 1913 kjo ishte rritur në një popullsi kryesisht urbane prej 68 milion.
Gjermania u bë një fuqi e madhe, duke mburrur një rrjet hekurudhor në zhvillim të shpejtë, ushtria më e fortë në botë dhe një bazë industriale me rritje të shpejtë. Në më pak se një dekadë, marina e saj u bë e dyta vetëm pas Marinën Mbretërore të Britanisë. Në vitin 1879, Perandoria gjermane konsolidoi Aleancën e Dyfishtë me Austro-Hungarinë, e ndjekur nga Aleanca e Trefishtë me Italinë më 1882. Ai gjithashtu ruajti lidhje të forta diplomatike me Perandorinë Osmane. Kur arriti kriza e madhe e vitit 1914, Italia u largua nga aleanca dhe Perandoria Osmane zyrtarisht u bë aleat me Gjermaninë.
Perandoria u shemb në revolucionin e nëntorit 1918 me heqjet e monarkëve të saj. Kjo la një republikë federale të pasluftës dhe një popullsi të shkatërruar dhe të pakënaqur, përballë kostove të dëmshpërblimit pas luftës prej gati 270 miliardë dollarësh, të gjitha çuan në ngritjen e Adolf Hitlerit dhe nazizmit.
Shënime
Referime
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Perandoria Gjermane, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 4.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Shqip (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.