1749: Godina

Ovo je članak o godini 1749.

redovna godina koja počinje u nedjelju po julijanskom kalendaru.

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

• 1. 1. -   Građani Rume sklopili ugovor sa spahijom Markom Pejačevićem: smatraju se varošanima a ne podložnicima, imaju povlastice (skupština Sremske županije potvrdila 14. 4.).
• 3. 1. - Guverner New Hampshirea Benning Wentworth daje prvi grant zemlje zapadno od reke Connecticut, na prostoru koji potražuje i New York, a koji će na kraju postati Vermont.
• 14. 1. - U Francuskoj su objavljeni detalji Aachenskog mira: radost mirom je zamenjena nezadovoljstvom i gnevom zbog odricanja od Austrijske Nizozemske (veći dio dan. Belgije).
• 22. 1. - Mitropolit karlovački Isaija Antonović umro u Beču (sahranjen u Budimu najkasnije 1. marta).
• početkom godine - Pećki patrijarh Atanasije II dolazi u vizitaciju primorju u pratnji cetinjskog mitropolita Save Petrovića. Atanasije poverava arhimandritu Vasiliju Petroviću da povrati relikvije koje je Arsenije IV odneo 1737, zbog čega ide u Beč (ili 1750).
  • Vasilije je poslao svog čoveka ruskom poslaniku u Carigradu u vezi iseljavanja Crnogoraca u Rusiju.

• februar - U Londonu objavljen drugi deo erotskog romana Fanny Hill Johna Clelanda - valjda prvi pornografski roman, zabranjivan do 1960-tih.
• 17. 2. -   Marija Terezija proglasila Sombor slobodnim kraljevskim gradom.
• 28. 2. - U Londonu je objavljen komični roman Tom Jones Henryja Fieldinga, među prvim romanima na engleskom.

• 10. 3. - U Travniku udavljen mostarski baša, "zli i opaki".

April/Travanj – Jun/Lipanj

• 14. 4. - Britanski brod HMS Namur potonuo pored indijske obale, utopilo se 520 ljudi.
• 24. 4. - Karlo Aleksandar Lorenski stiže u Brisel i realno započinje namesništvo u Austrijskoj Nizozemskoj (do 1780)
• 25. 4. - Abdulah-paša Muhsinović umro u Travniku, gdje je pokopan i izgrađeno turbe.
• 27. 4. - U Londonu prvi put izvedena Handelova suita Music for the Royal Fireworks na svečanosti povodom proslave prošlogodišnjeg sklapanja Aaachenskog mira.

• maj, početkom - Novi beogradski muhafiz Šerif Halil Jusuf-paša dobio odobrenje od Porte da sakuplja porez u užičkom kraju - Šejh Mehmed i narod ponovo pokreću pobunu.
• 10. 5. - Mletački sindici-inkvizitori zabranjuju u Dalmaciji pozivanje gostiju na slavlja, kako bi se sprečili izgredi i rasipanje - mletački senat potvrđuje u julu, ali se stari običaji nastavljaju, a zabrane ponavljaju.
• maj - Francuski kraj Louis XV izdaje dva reformska dekreta, projekat ministra finansija d'Arnouvillea: izdate obveznice za otplatu ratnog duga od 36 miliona livri; ratni porez desetina se zamenjuje dvadesetinom, koja se odnosi i na plemstvo i sveštenstvo, što izaziva njihove otpore.
• 19. 5. - Britanski kralj daje Ohajskoj kompaniji 200.000 jutara (81.000 ha) zemlje, uz mogućnost još 300.000. Irski trgovac George Croghan kupuje od Indijanaca manje-višu istu zemlju, ne znajući za grant.

• 6. 6. - Na hospitalerskoj Malti otkrivena zavera za pobunu muslimanskih robova, planirana za Petrovdan 29. juna.
• 16. ili 17. 6. - Spahijska konjica iz nekoliko sandžaka ušla u Užice, Šejh Mehmed je pružao otpor sa džamije dok nije pobegao u Bosnu (po predanju ubijen u Balotićima kod Rožaja).

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

• 9. 7. - Britanci u Novoj Škotskoj osnivaju grad Halifax kao protivtežu francuskom uporištu Louisbourg, koji se istog meseca vraća Francuzima.

 

• 12. 7. - Na saboru u Karlovcima izabran novi mitropolit Pavle Nenadović (do 1768). Prihvaćen zahtev vlasti da se lepavinska eparhija spoji sa kostajničkom i karlovačkom, traženo je i da se aradska podeli između temišvarske i karansebeške (jer u privilegiji iz 1695. ima samo sedam episkopija)
• 18. 7. - Na saboru izabran odbor za pitanje zaduženosti Karlovačke mitropolije.
• 24. 7. - Denis Diderot je uhapšen nakon što je objavio "Pismo o slepima", Lettre sur les aveugles à l'usage de ceux qui voient, diskusiju o vidu u kojoj se otkrio kao ateista. Zatvoren je u zamku Vensen, posećuje ga Rousseau, pušten je početkom novembra.
  • Diderot je poverio Rousseauu da napiše članke o muzici za Enciklopediju koja se priprema. Rousseau je video oglas Dižonske akademije za esej na temu da li je obnova nauke i umetnosti pročistila moral - dogodine će biti nagrađen.
• 25. 7. - Bećir-paša stigao u Travnik.
• 30. 7. - U Španiji pokrenuto Veliko hvatanje Cigana (Gran Redada de Gitanos): zatvoreno je 9.000 Roma, od nekoliko meseci do nekoliko godina, muškarci odvojeno od žena - većina je puštena usled lokalnih protesta.

• leto - Francuski oficir Pierre Joseph Céloron de Blainville prolazi Ohajskom teritorijom i postavlja ploče kojim prisvaja zemlju za Francusku - frikcije sa Britancima u Americi će dovesti do Francuskog i indijanskog rata 1754-63.

• 3. 8. - Počinje Drugi karnatički rat - u Bici kod Ambura Chanda Sahib, uz francusku pomoć, pobeđuje Anwaruddin Khana i postaje nawab Karnatika (do 1752).
• 19. 8. - Nakon skoro tri decenije sukoba, Španci i Apači u San Antoniju u Teksasu sklapaju mir, zakopavanjem ratnih sekira
• avgust - U Akadiji i Novoj Škotskoj počinje Rat oca Le Loutrea, otpor Indijanaca Mi'kmaq i francuskih naseljenika Britancima (do 1755).
• 31. 8. - Iordache Stavrach je knez Moldavije umesto Konstantina Mavrokordata, koji je početkom ove godine ukinuo kmetstvo u zemlji.

• 1. 9. - Francuzi vraćaju Britancima Madras.
• septembar - Izgorio gotovo sav Bihać; "u isto doba" izgorjela i Knežina na istoku Bosne, pa je sedište kadiluka preneseno u Vlasenicu.
• druga polovina godine - Ahmad bin Said al-Busaidi, vladar obale Omana, porazio je Bal'arab bin Himyara koji je vladao unutrašnjošću i tako postao neosporni vladar. Oman je oslobođen od persijske prevlasti.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

• 2. 10. - Britanci u Novoj Škotskoj naređuju da se uznemiravaju i ubijaju Indijanci Mi'kmaci, daje se nagrada za njihove skalpove. U ovo vreme počinje Akadijski egzodus, skoro polovina Akadijaca se seli na teritorije pod francuskom kontrolom.

• 9. 11. - Bitka kod Penfuia: Holanđani su porazili mnogobrojniju vojsku "Topasa", čime se učvršćuju na zapadnom Timoru.
• 21. 11. - Umro kostajnički episkop Aleksije Andrejević, naslediće ga Arsenije Teofanović 1750-53.

• 26. 12. (15. 12. po j.k.) - Osnivanje Rostova na Donu: carica Jelisaveta je ukazom osnovala Temernicku carinu, iznad ušća rečice Temernik u Don (tvrđava Svetog Dimitrija Rostovskog izgrađena 1761-63, skraćeno nazvana Rostov, na Donu).

Kroz godinu

 

• Reorganizirana centralna nadleštva Habsburške monarhije, Austrijska i Češka dvorska kancelarija zamijenjene zajedničkim nadleštvima za unutrašnje i financijske poslove (Directorium in publicis et cameralibus) i vrhovni sudom (Oberste Justizstelle). U svim pokrajinama su 1747-49. organizirane pokrajinske vlade i sudovi.
• Reinkorporacija Tamiško-pomoriške krajine 1749-51.
• Regulacija Banske krajine 1749-51.
• Ukinuti nedavno uvedeni desetina i novčani doprinos u Slavonskoj krajini, jer su se krajišnici bunili; stvorena jedna husarske regimenta umjesto dvije. U Srem i Slavoniju ove godine upućena komisija na čelu sa preds. Ugarske dvorske komore Antonom Grašalkovićem.
• U Karlovcima je otvorena Pokrovobogorodična škola, kao bogoslovska škola (do 1769).
• Zemun je vojnograničarski komunitet.
• Hrvatsko Primorje (bivši posjedi Zrinskih i Frankopana, Ozalj, Brod na Kupi i Ribnik) kupljeni od strane "Bečke bankovne komisije".
• Grof Anzelmo Kazimir Eltz počinje gradnju dvorca Eltz u Vukovaru.
• Vladika Sava dolazio u Kotor radi mirenja - u gradu je bilo sukoba Crnogoraca i Albanaca.
• Afgansko Duranijsko carstvo se širi: mogulski vladar mu prepušta Pendžab, Sind i krajeve zapadno od Inda, Ahmed-šah Durani zatim kreće na zapad i priključuje Herat i Mašhad.
• Francuzi su na Santo Domingu osnovali Port-au-Prince, glavni grad kolonije od 1770.
• U Rusiji je pronađen Krasnojarski meteorit, prvi palasitski meteorit (kameno-željezni meteoriti, silikati u željeznoj matrici).

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1749.

• 29. 1. - Kristijan VII, kralj Danske i Norveške († 1808)
• 9. 3. - Honoré-Gabriel Riqueti de Mirabeau, francuski političar († 1791)
• 10. 3. - Lorenzo Da Ponte, operski libretista († 1838)
• 23. 3. - Pierre-Simon Laplace, polihistor († 1827)
• 11. 4. - Adélaïde Labille-Guiard, slikarka († 1803)
• 17. 5. - Edward Jenner, engleski ljekar († 1823.)
• 19. 6. - Jean-Marie Collot d'Herbois, ekstremni revolucionar († 1796)
• 28. 8. - Johann Wolfgang von Goethe, njemački književnik († 1832.)
• 31. 8. - Aleksandar Radiščev, književnik († 1802)
• 4. 9. - Antun Pejačević, hrvatski plemić († 1802.)
• 8. 9. - Yolande de Polastron de Polignac, miljenica Marije Antoanete († 1793)
• 8. 9. - Madame de Lamballe, poverenica Marije Antoanete († 1792)
• 3. 11. - Daniel Rutherford, škotski kemičar i liječnik († 1819.)
• 17. 11. - Nicolas Appert, francuski kuhar i slastičar, "otac konzervi" († 1841.)
• 17. 12. - Domenico Cimarosa, talijanski skladatelj († 1801.)
• Pjerko Sorkočević, pjesnik († 1820)
• c. Aleksa Nenadović, knez tamnavsko-posavski († 1804)

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1749.

• 22. 1. - Isaija Antonović, mitropolit karlovački (* 1696)
• 24. 1. - Josif Monasterlija, habsburški pukovnik Srpske milicije (* 1705)
• 8. 2. - Jan van Huysum, slikar (* 1682)
• 13. 2. - Filip Grabovac, franjevac, književnik (* ca. 1697)
• 12. 3. - Alessandro Magnasco, slikar (* 1667)
• 9. 4. - Petar Jagodić Kuridža, pobunjenik, dugogodišnji zatvorenik (* ca. 1666)
• 27. 4. - Mhitar Sebastaci, jermenski osnivač Mehitarskog reda (* 1676)
• 28. 5. - Pierre Subleyras, slikar (* 1699)
• 5. 7. - Petar Bakić, srijemski i bosansko-đakovački biskup (* 1670.)
• 10. 9. - Émilie du Châtelet, naučnica (* 1706)
• 4. 10. - Franjo Trenk, barun, habsburški vojnik (* 1711)
• 21. 11. - Aleksije Andrejević, episkop kostajnički
• 4. 12. - Claudine Guérin de Tencin, salonistkinja, spisateljica (* 1682)
• 5. 12. - Pierre Gaultier de Varennes et de La Vérendrye, istraživač Severne Amerike (* 1685)
• Gavril Stefanović Venclović, književnik (* 1680)

Literatura

• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)
• Nikola Lašvanin: Ljetopis, priredio dr fra Ignacije Gavran, Sarajevo, Zagreb 2003

 

1749 na Wikimedijinoj ostavi