1796: Godina

Ovo je članak o godini 1796.

prijestupna godina koja počinje u utorak po julijanskom kalendaru.

Januar/Siječanj

• 16. 1. - U Batavijskoj Republici (Nizozemskoj) održani izbori za Nacionalnu skupštinu, prvi opći izbori u modernom smislu riječi i jedini takve vrste u 18. vijeku.
• početkom godine - Sultan dao pogubiti rumelijskog beglerbega zbog neuspešnog pohoda protiv vidinskog odmetnika Pazvanoglua.

Februar/Veljača

• 5. 2. - Grupa patriotskih aristokrata, Društvo patriotskih prijatelja umetnosti, osnovala galeriju slika, današnju Nacionalnu galeriju u Pragu.
• 9. 2. - Kineski car Qianlong u dobi od 84 godine, nakon 60 godina na prijestolju, formalno abdicira u korist svog sina koji preuzima prijestolje kao car Jiaqing - ali Qianlong zadržava faktičku vlast do smrti 1799. kao počasni car (Taishang Huang).
• 16. 2. - Rat Prve koalicije – Invazija Cejlona: Britanci preuzimaju Colombo od Nizozemaca - Cejlon ostaje britanski do 1948. Britanci preuzimaju protektorat i nad Maldivima. Ove godine su Holanđanima uzeli i molučko ostrvo Ambon (do 1802).
• 29. 2. - Stupio na snagu Jayov ugovor o trgovini i prijateljstvu između SAD i UK.
• 29. 2. - Osnovana Kraljevska dvorska javna biblioteka, današnja Biblioteca Nacional de Portugal.
• februar/mart - U Sremu se okončava Iriška kuga, koja je trajala od letos.
• februar-mart - U Kini počinje Pobuna Belog lotosa (do 1804).

Mart/Ožujak

 

• 2. 3. - Gen. Napoleon Bonaparte dobio komandu za pohod u Italiju (kreće 11. 3.)
• 4. 3. - General Pavle Davidović (Paul Freiherr von Davidovich) unapređen u podmaršala, dobija korpus u Italiji pod Wurmserom.
• 9. 3. - Udova Joséphine de Beauharnais se udala za generala Napoleona Bonapartu.
• 18. 3. (28 Ventôse IV godine po revolucionarnom kalendaru) - Obezvređeni asignati u Francuskoj zamenjeni sa Promesses de mandats territoriaux.
• 26. 3. (6 Germinal) - Streljan vođa vandejskih ustanika François de Charette.
• 27. 3. (7 Germinal) - Napoleon Bonaparta preuzima u Nici tzv. Armiju Italije.

April/Travanj

• 12. 4. (23 Germinal) - Rat Prve koalicije – Italijanska kampanja: Bitka kod Montenottea u kojoj francuske trupe odnose pobjedu nad nadmoćnim austrijskim snagama u sjeverozapadnoj Italiji, a što predstavlja prvu službenu pobjedu mladog generala Napoleona Bonapartea.
• april - Povlastice Selima III Srbima u Beogradskom pašaluku: resavski knez Petar postao vrhovni knez, prvi u novijoj istoriji, izabrani oborknezovi 12 nahija na koje se prenosi prikupljanje poreza.
• 14. 4. - Počinje Drugi rusko-perzijski rat: nakon prošlogodišnjeg persijskog pustošenja u Gruziji, Rusija želi zbaciti antiruskog Muhamed-han Kadžara i postaviti njegovog brata Murtazu Koli-hana, pohod vodi Valerijan Zubov.
• 19. 4. - Carska odredba o ukidanju franjevačkog samostana u Velikoj (napušten 1. stud. 1797).
• 21. 4. (2 Floréal) - Bitka kod Mondovìja je francuska pobeda nad Sardincima koja im otvara pijemontsku ravnicu.
• 23. 4. - Britanci uzeli bez otpora Holanđanima Stabroek, današnji Georgetown u Gvajani.
• 26. 4. - Francuzi proglasili efemernu Republiku Albu u istoimenom gradu u Pijemontu.
• 27/28. 4. - Slučaj lyonske pošte: razbojnici u blizini Pariza opljačkali sedam miliona livri namenjenih Armiji Italije.
• 28. 4. (9 Floréal) - Primirje iz Cherasca: Pijemont-Sardinija napušta Prvu koaliciju.

Maj/Svibanj

 

• 7. 5. - Vojvoda Modene Ercole III d'Este beži u Veneciju.
• 7 - 9. 5. - Bitka kod Fombija: Francuzi prelaze na severnu obalu reke Po, Austrijanci se povlače prema reci Adda.
• 10. 5. (21 Floréal) - Bitka kod Lodija - Napoleon porazio austrijsku pozadinu (Vukasović), ali glavnina prešla reku Adda.
• 10. 5. - Ruska vojska uzima Persijancima Derbent u Dagestanu.
• 10. 5. - U Francuskoj uhapšen François-Noël Babeuf, koji je spremao Zaveru jednakih (Babeufa smatraju prakomunistom).

 

• 14. 5. - Ljekar Edward Jenner provodi prvu vakcinaciju protiv velikih boginja u Engleskoj.
• 15. 5. (26 Floréal) - Rat Prve koalicije: Francuske trupe pod Napoleonom Bonaparteom ulaze u Milano. Istog dana zaključen Pariski ugovor: pijemontski kralj priznao francuski posed Savoje i Nice, slobodan prolaz francuskoj vojsci.
• maj - Prema pismu crnogorskog vladike Petra Beču, Bonaparta je poslao eskadru u albanske vode i nekoliko stručnih lica skadarskom Mahmud-paši Bušatliji, koji ga pomažu kao odmetnika od sultana, i u sukobima s Crnogorcima na leto.
• 30. 5. (11 Prairial) - Bitka kod Borghetta: Francuzi prelaze Mincio, Austrijanci se povlače u Trento, ostavljaju jak garnizon u Mantovi.

Jun/Juni/Lipanj

• 1. 6. (13 Prairial) - Rat Prve koalicije: Nakon nekoliko mjeseci neslužbenog prekida vatre, francuske trupe prelaze Rajnu kako bi nanijele odlučujući udarac austrijskim trupama u Njemačkoj, čime počinje ovogodišnja Rajnska kampanja. Francuski komandanti su Jourdan (Armija Sambre i Meuse) i Moreau (Rhin-et-Moselle). Nadaju se prodreti do Beča, Napoleonov italijanski pohod ima sporednu ulogu u ovom planu.
• 1. 6. - Francuske trupe puštene u mletačku Veronu, nakon Napoleonovih pretnji.
• 1. 6. - Tennessee je 16. država SAD.
• 12. 6. (24 Prairial) - Francuzi ulaze u papinu Romagnu.
• 13. 6. - Rusi zauzimaju Kanat Baku.
• 23. 6. (5 Messidor) - Bolonjsko primirje između Francuske i Papinske države: Francuzi dobijaju novac, robu, umetnička dela, kao i Bolonju, Feraru i Ankonu.
• 24. 6. (6 Messidor) - Bitka kod Kehla: Francuzi osigurali mostobran preko Rajne, preko puta Strazbura.
• jun - Dagobert Sigmund von Wurmser dobija habsburšku komandu u Italiji.
• 30. 6. (12 Messidor) - Pobuna protiv Francuza u Lugu kod Ravenne - Francuzi povratili grad 7. jula i opljačkali ga.

Jul/Juli/Srpanj

• 1. 7. (20. 6. po j.k.) - Skupština crnogorskih glavara na Cetinju, odlučeno da se pruži otpor Mahmud-paši ako napadne Crnu Goru i Brda. Takođe je doneta Stega, osnova zakonika i ujedinjenja crnogorskih plemena, potvrđena na Preobraženje 6/17. avgusta.
• 4. 7. (16 Messidor) - Francuzi opseli Mantovu.
• 11. 7. - U skladu sa Jayovim ugovorom, Amerikanci preuzimaju od Britanaca Fort Detroit, Fort Lernoult i okolna naselja.
• 16. 7. (28 Messidor)- Francuzi zauzimaju Frankfurt na Majni.
• 21. 7. - Mungo Park je, nakon velikih teškoća, prvi zapadnjak koji je stigao do centralnog dela reke Niger. Područjem vlada Carstvo Bamana (Bambara).
• 22. 7. (11. 7. po j.k.) - Bitka na Martinićima, Crnogorci i Brđani potukli tursku vojsku skadarskog Mahmut-paše Bušatlije (vidi Govore Petra I Petrovića Njegoša pre bojeva na Martinićima i Krusima).
• 15. 7. (27 Messidor) - Direktorijum objavljuje da su "umirene nevolje na zapadu" (kraj Drugog Vandejskog rata).
• 29. 7. (11 Thermidor) - Wurmserove austrijske snage u trokrakom napadu sa Alpa u pravcu Mantove - Napoleon mora 1. 8. prekinuti opsadu kako bi se suočio s ovim.
• 30. 7. - Na skupštini pri crkvi Svetog Đorđa u Kninskom polju, arhimandrit Gerasim Zelić izabran za generalnog vikara; u ovo vreme arhimandrit Simeon Ivković iz Herceg Novog izabran za dalmatinskog episkopa pod mletačkom vlašću.

Avgust/August/Kolovoz

 

• 3 - 4. 8. (17 Thermidor) - Bitka kod Lonata: Napoleon porazio Gvozdanovića.
• 5. 8. (18 Thermidor) - Bitka kod Castiglionea: Napoleon je porazio i Wurmsera, koji se mora povući - Napoleon može ponovo opsesti Mantovu.
• avgust, početkom - Pazvanoglu poslao odred vojske protiv Hafis-age u Nišu (bez uspeha), obećava beogradskim janičarima da će ići i na Beograd, što je pretnja i Hadži Mustafa-paši i Srbima.
• 9. 8. - U Sunderlandu otvoren Wearmouth Bridge, gvozdeni most raspona 72 m.
• 10. 8. - Pobunjeni seljaci upali u samostan sv. Petra u Bludenzu i ubili zvaničnika Ignaz Anton von Indermauera i još dvojicu.
• 17. 8. - Kapitulacija u zaljevu Saldanha: predala se batavijska flota poslata da od Britanaca povrati Koloniju Rta dobre nade.
• 18. 8. (1 Fructidor) - Rat Prve koalicije: Drugi sporazum u San Idelfonsu kojim Španija sklapa savez sa republikanskom Francuskom protiv Britanije.
• 24. 8. (7 Fructidor) - Bitka kod Amberga je francuski poraz i prekretnica kampanje.
• 25. 8. (8 Fructidor) - Francuska i Baden zaključili separatni mir - teritorije na levoj obali Rajne prepuštene Francuskoj, visoke reparacije.
• 28. 8. - 5. 9. - Newfoundlandska ekspedicija (Expédition à Terre-Neuve): franko-španska flota uznemirava Britance u današnjoj Kanadi.

Septembar/Rujan

• 2. 9. - Židovska emancipacija u Batavijskoj Republici.
• 2. 9. - Carski grad Nürnberg se stavlja pod prusku vlast.
• 3. 9. (17 Fructidor) - Rat Prve koalicije: Bitka kod Würzburga u kojoj austrijski nadvojvoda Karlo nanosi poraz francuskim trupama generala Jourdana i tjera ih na povlačenje iz južne Njemačke.
• 4. 9. (18 Fructidor) - Bitka kod Rovereta: Napoleon porazio Davidovića.
• 8. 9. (22 Fructidor) - Bitka kod Bassana: Francuzi porazili drugi austrijski pokušaj deblokade Mantove. Wurmser se sklanja sa svojim trupama u prenapučenu tvrđavu, što izaziva veliki broj mrtvih od bolesti.
• 11. 9. - U Sankt Peterburgu propadaju pregovori o zarukama švedskog kralja Gustava IV Adolfa i Aleksandre Pavlovne, jer Gustav ne odobrava da ona zadrži pravoslavnu veru.

 

• septembar - Papa prekinuo sprovođenje uslova Bolonjskog primirja sa Francuskom.
• 16 - 19. 9. (2 - 3 Jour Complémentaire) - Bitka kod Limburga je francuski poraz - praktično kraj Rajnske kampanje u severnom delu. Poginuo je mladi general François Séverin Marceau.
• 17. 9. - Američki predsjednik George Washington, nekoliko mjeseci prije isteka drugog mandata, objavljuje svoju Oproštajnu poslanicu upozoravajući svoje nasljednike da se "klone strančarenja i uzdržavaju od uplitanja u vanjskopolitičke krize".

Oktobar/Listopad

• 3. 10. (22. 9. po j.k.) - Bitka na Krusima, važna crnogorska pobeda nad Turcima. Mahmud-paša Bušatlija poražen i ubijen. Pre ovoga Turci pobeđeni i na Lopatama kod Lijeve Rijeke. Ubrzan proces ujedinjavanja Crne Gore i Brda, vladika Petar I može postaviti temelje crnogorskoj državnosti. Petar II opevao događaje u "Ogledalu srpskom".
• 6. 10. - Španija objavljuje rat Velikoj Britaniji. Britanci se povlače s Korzike kako bi se koncentrisali kod Trafalgara.
• oktobar - Jane Austen počinje pisanje prve verzije Pride and Prejudice.
• 16. 10. -   Na Modenskom kongresu proglašena Cispadanska Republika, od Vojvodstva Modena i Reggio i papinih legacija Bologna i Ferrara (dogodine deo Cisalpinske Republike, → Sestrinske republike).
• 19. 10. (28 Vendémiaire An V) - Bitka kod Emmendingena je francuski poraz u Nemačkoj - preko Rajne se moraju povući na jednom mestu, u Hüningenu.
• 19. 10. - Francuzi se vratili na Korziku.
• 24. 10. (3 Brumaire an V) - Rat Prve koalicije: Bitka kod Schilengena u kojoj austrijski nadvojvoda Karlo nanosi poraz francuskom generalu Jeanu Moreauu tjerajući ga na povlačenje preko Rajne čime je okončana Rajnska kampanja.

Novembar/Studeni

 

• 1. 11. - Punoletstvo švedskog kralja Gustava IV Adolfa, nepopularni član Tajnog saveta Gustaf Adolf Reuterholm ubrzo proteran.
• 4. 11. - 7. 12. - Treći po redu izbori za predsjednika SAD, prvi na kome se biralo između dvojice suprostavljenih kandidata iz različitihs stranaka - potpredsjednik John Adams, federalist, pobjeđuje Thomasa Jeffersona iz Demokratsko-republikanske stranke, koji je istovremeno izabran za potpredsjednika.
• 4. 11. - Tripoliski ugovor o miru i prijateljstvu između SAD i bega Tripolija (kršenje ugovora će 1801. dovesti do Prvog berberskog rata).
• 6. 11. (16 Brumaire) - Druga bitka kod Bassana: u novoj ofanzivi, Alvinczijevi Austrijanci potisnuli Francuze.
• 6 - 7. 11. - Bitka kod Calliana: Davidović porazio Vauboisa.
• 12. 11. (22 Brumaire) - Bitka kod Caldiera je prvi Napoleonov neuspeh.

 

• 15. 11. -   Bonaparta proglasio Transpadansku Republiku u bivšem Milanskom Vojvodstvu (dogodine deo Cisalpinske Republike).
• 17. 11. (27 Brumaire) - Rat Prve koalicije: Bitka kod Arcole - francuske snage Napoloena Bonapartea potukle Austrijance u Italiji, propao i treći pokušaj deblokade Mantove.
• 17. 11. - Umrla ruska carica Katarina Velika, nasljeđuje je sin Pavle I (do ubistva 1801). Mnogi politički zatvorenici su oslobođeni, obustavljen rat protiv Persije, vojne reforme po uzoru na Prusku.

Decembar/Prosinac

 

• 4. 12. - Opozvana ruska armija koja je ratovala protiv Persije.
• 13. 12. - Bivši ruski car Petar III prenesen u Petropavlovsku tvrđavu.
• 16. 12. (26 Frimaire) - Na polasku iz Bresta u Irsku potonuo francuski brod Séduisant sa preko 600 ljudi.
• 29. 12. (9 Nivôse) - Propast Irske ekspedicije, pokušaja pomoći pobunjenicima u Irskoj.

Kroz godinu

• Pakrac proglašen trgovištem s pravom održavanja četiriju godišnjih sajmova.
• Univerzitetska štamparija Peštanskog univerziteta dobila privilegiju za štampanje knjiga ćirilskim slovima - srpske knjige se narednih tridesetak godina štampaju samo tu.
• 1795-96 - Obnovljen Manastir Sveti Roman kod Đunisa.
• Tri dobre žetve u Francuskoj 1796-98 donose niže cene ali i niže poljoprivredne prihode.
• Muhamed-han Kadžar osvaja Mašhad i Veliki Horasan, poslednji pripadnik Afšaridske dinastije Šahroh-šah je mučen da bi otkrio gde je blago, od čega je i umro.
• Nauka i tehnika:
  • Alois Senefelder izumeo litografiju.
  • Pierre-Simon Laplace: Exposition du système du monde sa svojom verzijom nebularne teorije.
  • Samuel Hahnemann objavio prvi članak o homeopatiji.
  • Carl Friedrich Gauss ukazao koji su poligoni konstruktibilni (konkretno sedamnaesterokut), dokazao zakon kvadratne recipročnosti itd.

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1796.

• 7. 1. - Charlotte Augusta od Walesa, britanska princeza († 1817)
• 24. 3. - Franjo Haller, hrvatski ban († 1875)
• 26. 5. - Alojz II., knez Lihtenštajna († 1858)
• 1. 6. - Nicolas Léonard Sadi Carnot, fizičar, pionir termodinamike († 1832)
• 10. 6. - Antun Mihanović, književnik, diplomat († 1861)
• 12. 6. - Ang Duong, kralj Kambodže († 1860)
• 6. 7. - Nikola I., ruski car († 1855)
• 15. 7. - Thomas Bulfinch, mitograf († 1867)
• 16. 7. - Jean-Baptiste-Camille Corot, slikar († 1875)
• 31. 7. - Ignac Kristijanović, svećenik, književnik († 1884)
• 3. 11. - Jovan Gavrilović, istoričar, predsednik Srpskog učenog društva († 1877)
• Tomanija Obrenović, supruga Jevrema Obrenovića († 1881)
• 1796-97 - Manto Mavrogenus, heroina Grčkog rata za nezavisnost († 1848)

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1796.

• 1. 1. - Alexandre-Théophile Vandermonde, matematičar, hemičar (* 1735)
• 25. 2. - Jean-Nicolas Stofflet, lider vandejskih pobunjenika (* 1751)
• 26. 3. - François de Charette, lider vandejskih pobunjenika (* 1763)
• 7. 6. - Papa Jovan XVIII od Aleksandrije, koptski papa
• 8. 6. - Jean-Marie Collot d'Herbois, učesnik Terora (* 1749)
• 9. 6. - José Álvarez de Toledo Osorio, vojvoda od Albe, Goyin pokrovitelj (* 1756)
• 21. 7. - Robert Burns, škotski nacionalni pesnik (* 1759)
• 7. 9. - Henri François Lambert, francuski general (* 1760)
• 21. 9. - François Séverin Marceau, francuski general (* 1769)
• 22. 9. - Mahmud-paša Bušatlija, skadarski paša
• 16. 10. - Viktor Amadeo III., kralj Sardinije (* 1726)
• 16. 10. - Antoine-Joseph Pernety, mističar, naturalista (* 1716)
• 8. 11. - Ang Eng, kralj Kambodže (* 1773)
• 17. 11. - Ekatarina Velika, ruska carica (* 1729)
• 2. 12. - Jean Charles Abbatucci, francuski general (* 1771)
• 15. 12. - Anthony Wayne, američki general (* 1745)
• 19. 12. - Pjotr Rumjancev, ruski general (* 1725)
• 31. 12. - Genadije (Dimović), vladika gornjokarlovački (ca. 1727)
• Vuk Lopušina, hajduk, narodni junak (* 1759)