1725: Godina

Ovo je članak o godini 1725.

redovna godina koja počinje u petak po julijanskom kalendaru.

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

• januar - U tokugavskom Japanu uveden sistem Gonin Gumi - grupe od pet kućanstava su kolektivno odgovorne za očuvanje reda i plaćanje poreza.

• 6. 2. - Vitus Bering je krenuo kopnom iz Sankt Peterburga na Prvu kamčatsku ekspediciju: do Ohotska stiže tek najesen 1726. Petar Veliki želi utvrditi da li su Azija i Amerika spojeni.
• 7. 2. - Paranoični afganski vladar Persije Mahmud Hotak naredio ubistvo svih safavidskih prinčeva osim Sultan Husayna (ovaj je uspeo sačuvati Tahmaspa).

 

• 8. 2. (28. 1. po j.k.) - Supruga ruskog cara Petra Velikog nakon njegove smrti preuzima prijestolje kao carica Katarina (do 1727). Pravu vlast ima Aleksandar Menšikov.

• 8. 3. - Holandski brod Akerendam, upućen ka Aziji, zalutao je po mećavi i potonuo kod Norveške - stradalo je oko 200 ljudi. Od 19 sanduka zlata i srebra izvađeno je pet, a ostalo tek 1972.
• 18. 3. - U Parizu održan prvi u nizu Concert Spirituel (do 1790).

April/Travanj – Jun/Lipanj

• 22. 4. - Hotakijska Monarhija: Mahmud Hotak je pao u dvorskoj revoluciji, nasleđuje ga rođak Ašraf (do 1729).

 

• 30. 4. - Državni kadril: španski kralj Filip V i austrijski car Karlo VI sklapaju Bečki sporazum, odnosno savez uperen protiv Velike Britanije (niz od četiri ugovora do novembra). Britanski kralj šalje Richarda Kanea u Gibraltar da ga učvrsti.

• 10. 5. - General George Wade je postavljen za inspektora u Škotskoj: u Highlandsu, među Jakobitima, sprovodi Zakon o razoružanju, formira šest četa milicije, gradi puteve i mostove.

 

• 1. 6. (21. 5. po j.k.) - Ruska carica prvi put dodeljuje Orden Svetog Aleksandra Nevskog, povodom udaje svoje kći Ane za vojvodu od Holstein-Gottorpa (roditelji Petra III). Među odlikovanima je i Matija Zmajević.
• 23. 6. - U Škotskoj počinju neredi zbog proširenja engleskog poreza na slad i posledično skupljeg piva.
• 24. 6. - U Dublinu prvi put zabilježen sastanak Velike lože Irske, najstarije danas postojeće masonske lože na svijetu.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

• 1. 8. - Osmanlije zauzele Tabriz u Persiji posle duže opsade, ubijen veliki broj stanovnika.
• 27. 8. - Francuski brod Chameau potonuo blizu Louisbourga u Novoj Skotiji sa preko 200 ljudi i mnogo zlata i srebra (pronađeno 1965).
• 31. 8. - Vesprimski, i raniji zagrebački biskup Mirko Eszterházy je ostrogonski nadbiskup (do 1745).

• 3. 9. - Velika Britanija, Francuska i Pruska sklapaju Hanoverski sporazum kako bi se obranili od špansko-austrijskog saveza.
• 5. 9. - Venčanje francuskog kralja Louisa XV poljskom princezom Marijom Leszczyńskom.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

 

• 16. 10. - Pećki Patrijarh Arsenije IV Jovanović u poseti Rilskom manastiru (prvi put se potpisuje kao patrijarh, izabran je za života prethodnika Mojsija).
• 22. 10. - Petorica indijanskih poglavica u poseti francuskom kralju Luju XV: Chicagou od Michigamei i još petorica iz Illinoiske konfederacije.
• 23. 10. - Umro karlovački mitropolit Vikentije Popović-Hadžilavić - sledeće godine ga nasleđuje mitropolit beogradski Mojsije.

• 12. 12. - Vojvoda Juan Guillermo de Ripperdá se vratio u Madrid sa pregovora u Beču, tvrdi da car želi da on bude španski predsednik vlade, što i ostaje do aprila.
• 15. 12. - Okončan Dummerov rat između Nove Engleske i Mohawka na jednoj strani i Wabanaki konfederacije.

Kroz godinu

 

• Hrvatska:
  • Hrvatski sabor u Varaždinu: člankom 5 se odriče pravo Ugarskom namjesničkom vijeću da u konkretnim slučajevima zahtijeva "neku podložnost ili zavisnost staleža i redova ovih kraljevina" - upravna vlast u Hrvatskoj treba biti prepuštena isključivo Hrvatskom saboru i banu.
  • Car/kralj prisvojio pravo da sam imenuje i plaća predsjednika hrvatskog Banskog stola.
  • Posavski krajišnici u tolikoj bijedi da "nemaju ni košulje na tijelu, posljednju imovinu prodaju da bi platili kontribuciju" (pored vojnih obveza). Nakon tri godine kada nijedna granica u Hrvatskoj nije htela davati kontribuciju, ove godine jedna po jedna počinju davati.
  • Krajišnici u Varaždinskom generalatu i dalje traže da pročitaju privilegije, ali oberkapetan Kenigseg izvrdava.
  • Spomenik Ivanu Nepomuku u Valpovu.
  • U Dubrovniku se 1725-43. kuje srebreni talir bradan.
• Srbija:
  • Vojna krajina u Srbiji preuređena na devetnaest kapetanata, umesto ranijih 15 (od 1728/29 osamnaest).
  • U Srbiji povećana kontribucija/porez "starim" uskocima.
  • Beogradski Srbi trgovci uputili izaslanstvo da traže esnafsku uredbu s posebnim povlasticama, što je car Karlo VI odobrio.
  • Temišvarska trgovačka kompanija osnovana od 76 Srba i Grka: trguju žitom, glavno stovarište u Perlezu, rekama do Karlovca pa suvim do Rijeke.
  • "Ogledalo srpsko II": "Ne daju vuci ovacah".
• Sava Vladislavić Raguzinski u ruskoj misiji u Kini.
• U okviru Vivaldijeve zbirke Il cimento dell'armonia e dell'inventione ("Nadmetanje harmonije i invencije") objavljena i Četiri godišnja doba.
• Povodom Jubileja, u Rimu su otvorene Španjolske stepenice.
• Giambattista Vico izdaje prvo izdanje "Nove nauke" (dva znatno izmenjena slede 1730. i '44.).
• Posthumno izdat Flamsteedov zvjezdani katalog Historia Coelestis Britannica sa 2.935 zvijezda.
• Kineska dinastija Qing daje odštampati 66 primjeraka Gujin Tushu Jicheng, enciklopedije sa preko 800.000 stranica teksta odn. 100 miliona znakova.
•   Alfa Ba poziva na džihad, prvi od Fula džihadi, što narednih godina sprovodi njegov sin Karamokho Alfa - nastaje Imamat Futa Džalon. Deo naroda Susu odlazi u današnju Gvineju.
• Na istočnoj Malaji je osnovan Sultanat Terengganu, koji postoji i danas.
• c. - Englezi osnovali prvu historijski potvrđenu masonsku ložu u Parizu i u kontinentalnoj Evropi.

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1725.

• 26. 2. - Nicolas Joseph Cugnot, pionir parnih vozila († 1804)
• 6. 3. - Henry Benedict Stuart, jakobitski naslednik, katolički kardinal († 1807)
• 20. 3. - Abdul Hamid I., osmanski sultan († 1789)
• 2. 4. - Giacomo Casanova, talijanski avanturist, svećenik, glazbenik, vojnik, špijun, diplomat, slobodni zidar i pisac († 1798)
• 6. 4. - Pasquale Paoli, korzikanski patriota († 1807)
• 12. 5. - Louis-Philippe d'Orléans, francuski princ krvi († 1785)
• 1. 7. - Jean-Baptiste-Donatien de Vimeur de Rochambeau, maršal Francuske († 1807)
• 21. 8. - Jean-Baptiste Greuze, slikar († 1805)
• 16. 9. - Nicolas Desmarest, geolog, Enciklopedist († 1815)
• 24. 9. - Arthur Guinness, pivar († 1803)
• 29. 9. - Robert Clive, prvi britanski guverner u Bengalu († 1774)
• 21. 10. - Franz Moritz von Lacy, habsburški feldmaršal († 1801)
• 23. 12. - Ahmad Shah Bahadur, mogulski vladar († 1775)
• 1725-28 - Jovan Stefanov Baljević, istoričar

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1725.

• 6. 1. - Chikamatsu Monzaemon, dramski pisac (* 1653)
• 28. 1. - Louis d'Aubusson de La Feuillade, maršal Francuske (* 1673)
• 8. 2. - Petar Veliki, ruski car (* 1672)
• 2. 3. - José Benito de Churriguera, arhitekta, skulptor (* 1665)
• 15. 3. - Natalija Petrovna, ruska princeza (* 1718)
• 30. 3. - René de Froulay de Tessé, maršal Francuske (* 1648)
• 12. 4. - Giovanni Battista Foggini, vajar (* 1652)
• 22. 4. - Mahmud Hotak, vladar Persije (* 1697)
• 27. 6. - Christian Heinrich Heineken, vunderkind (* 1721)
• 29. 6. - Arai Hakuseki, japanski državnik i pisac (* 1657)
• 29. 6. - Juan Manuel Fernández Pacheco, španski državnik, osnivač Akademije (* 1650)
• 12. 8. - Pierre de Montesquiou d'Artagnan, maršal Francuske (* 1640)
• 16. 9. - Antoine V de Gramont, maršal Francuske (* 1672)
• 10. 10. - Philippe de Rigaud de Vaudreuil, guverner Nove Francuske (* ca. 1643)
• 22. 10. - Alessandro Scarlatti, kompozitor (* 1660)
• 23. 10. - Vikentije Popović-Hadžilavić, mitropolit karlovački
• 28. 11. - Nikita Demidov, metalurški preduzimač
• Draško Popović, lik iz "Gorskog vijenca"
• Giuseppe Mazzuoli, vajar (* 1644)
• Petar Blagojević, osumnjičeni vampir