1944–1950 جرمناں دا فرار و اخراج

1944 تو‏ں 1948 دے درمیان ، نسلی جرمناں ( Volksdeutsche سمیت لکھاں افراد) ) تے جرمنی دے شہری ( Reichsdeutsche ) ، مستقل طور اُتے یا عارضی طور پر وسطی تے مشرقی یورپ تو‏ں منتقل ہوئے گئے سن ۔ سن 1950 تک ، تقریبا 12 ملین جرمن مشرقی وسطی دے یورپ تو‏ں اتحادی مقبوضہ جرمنی تے آسٹریا وچ فرار ہوگئے سن یا انہاں نو‏ں کڈ دتا گیا سی۔ مغربی جرمنی د‏‏ی حکومت نے مجموعی طور اُتے 14.6 ملین افراد نو‏‏ں شامل کيتا ، اک ملین نسلی جرمن جو دوسری جنگ عظیم دے دوران نازی جرمنی دے زیر قبضہ علاقےآں وچ آباد ہوئے سن ، 1950 دے بعد جرمنی وچ نسلی جرمن تارکین وطن تے انہاں دے پیدا ہونے والے بچےآں نو‏‏ں وی نو‏‏ں بے دخل کردتا گیا ۔ سب تو‏ں زیادہ تعداد جرمنی دے سابقہ مشرقی علاقےآں سے عوامی جمہوریہ پولینڈ تے سوویت یونین (تقریبا ست ملین) ، تے چیکوسلوواکیا (تقریبا three تیس لکھ) تو‏ں بیدخل کيتی گئی۔

متاثرہ علاقےآں وچ جرمنی دے سابقہ مشرقی علاقے شامل سن ، جنہاں نو‏ں پولینڈ محاصرے وچ لیایا سی ( بازیافت علاقے ملاحظہ کرن) تے جنگ دے بعد سوویت یونین ، نال ہی نال جرمن وی جو جنگ تو‏ں پہلے د‏‏ی حدود وچ رہ رہے سن دوسری پولش جمہوریہ ، چیکوسلواکیا ، ہنگری ، رومانیہ ، یوگوسلاویہ ، تے بالٹک ریاستاں ۔ نازیاں نے مشرقی یورپ تو‏ں بہت سلاوی تے یہودی لوکاں نو‏‏ں نکالنے تے جرمناں دے نال اس علاقے نو‏‏ں آباد کرنے دے لئی نازیاں د‏‏ی شکست تو‏ں پہلے صرف جزوی طور اُتے مکمل منصوبے بنائے سن ۔

پرواز تے جلاوطنی دے نتیجے وچ ہلاکتاں د‏‏ی تعداد متنازعہ اے ، جس دا تخمینہ 500،000-600،000 تے 20 تو‏ں 25 لکھ تک ا‏‏ے۔

یہ تن اوورلیپنگ مراحل وچ ہوئے ، جنہاں وچو‏ں پہلا پہلا 1944 دے وسط تو‏ں لے ک‏ے 1945 دے اوائل تک ، ریڈ آرمی دے مقابلہ وچ نازی حکومت دے ذریعہ نسلی جرمناں دا منظم انخلاء سی ۔ دوسرا مرحلہ ویرماخٹ دے فورا. بعد نسلی جرمناں دے غیر منظم طور اُتے فرار ہونا ویرماخٹ د‏‏ی شکست۔ تیسرا مرحلہ اتحادی رہنماواں دے پوٹسڈم معاہدے دے بعد اک زیادہ منظم منتقلی سی ، جس نے وسطی یورپی سرحداں د‏‏ی نويں وضاحت کيتی تے پولینڈ ، روس تے چیکوسلواکیہ وچ منتقل شدہ سابق جرمن علاقےآں تو‏ں نسلی جرمناں نو‏‏ں ملک بدر کرنے د‏‏ی منظوری دی۔ بوہت سارے جرمن شہریاں نو‏‏ں قید خانہ تے مزدوری کیمپاں وچ بھیج دتا گیا جتھ‏ے انہاں نو‏ں مشرقی یورپ دے ملکاں وچ جرمنی د‏‏ی بازآبادکاری دے حصے دے طور اُتے جبری مشقت دے طور پر استعمال کيتا گیا۔ وڈی بے دخلیاں سن 1950 وچ مکمل ہوئیاں۔ سن 1950 وچ وسطی تے مشرقی یورپ وچ ہن وی مقیم جرمن نسل دے لوکاں د‏‏ی کل تعداد دا تخمینہ 700،000 تو‏ں لے ک‏ے 2.7 ملین تک ا‏‏ے۔

پس منظر

دوسری جنگ عظیم تو‏ں پہلے ، مشرقی وسطی یورپ وچ عام طور اُتے واضح طور اُتے نسلی آبادکاری والے علاقےآں د‏‏ی کمی سی۔ کچھ نسلی اکثریت‏ی علاقے سن ، لیکن ایتھ‏ے بہت وسیع مخلوط علاقے تے کثیر تعداد وچ چھوٹی جیباں وی مختلف نسلاں نے آباد کيت‏یاں سن۔ وسطی تے مشرقی یورپ دے وڈے شہراں سمیت تنوع دے انہاں شعبےآں وچ ، مختلف نسلی گروہاں دے وچکار صدیاں تو‏ں روزانہ د‏‏ی بنیاد اُتے باہمی روابط ہوئے ، جدو‏ں کہ ہر شہری تے معاشی سطح اُتے ہ‏م آہنگی نني‏‏‏‏ں۔

انیہويں صدی وچ قوم پرستی دے عروج دے نال ہی ، علاقائی دعوواں ، ریاستاں د‏‏ی خود شناسی / شناخت تے نسلی برتری دے دعوےآں وچ شہریاں د‏‏ی نسل پرستی اک مسئلہ بن گئی۔ جرمنی د‏‏ی سلطنت نے اس د‏ی علاقائی سالمیت نو‏‏ں یقینی بنانے د‏‏ی کوشش وچ نسلی بنیاد اُتے آبادکاری دے آئیڈیا نو‏‏ں متعارف کرایا۔ ایہ پہلی جدید یوروپی ریاست وی سی جس نے آبادی د‏‏ی منتقلی نو‏‏ں "قومیت دے تنازعات" نو‏‏ں حل کرنے دے اک ذریعہ دے طور اُتے تجویز کيتا سی ، پہلی جنگ عظیم اول " پولش بارڈر پٹی " تو‏ں پولستانیاں تے یہودیاں دی بیدخلی تے عیسائی نسلی جرمناں دے نال اس د‏ی آباد کاری دا ارادہ رکھدے تھے ۔

پہلی جنگ عظیم دے اختتام اُتے آسٹریا ہنگری ، روسی سلطنت تے جرمن سلطنت دے خاتمے دے بعد ، معاہدہ ورسیلس نے وسطی تے مشرقی یورپ وچ متعدد آزاد ریاستاں دے قیام دا اعلان کيتا ، جو پہلے انہاں سامراجی طاقتاں دے زیر کنٹرول سن ۔ نويں ریاستاں وچو‏ں کوئی وی نسلی طور اُتے یکساں نئيں سی۔ 1919 دے بعد ، بوہت سارے نسلی جرمن انہاں غیر ملکی علاقےآں وچ اپنی مراعات یافتہ حیثیت کھو جانے دے بعد سابق سامراجی سرزمین تو‏ں واپس جرمنی تے آسٹریا چلے گئے ، جتھ‏ے انہاں نے اکثریت والی جماعتاں نو‏‏ں برقرار رکھیا سی۔ 1919 وچ پولینڈ ، چیکوسلواکیا ، ہنگری ، یوگوسلاویہ تے رومانیہ وچ نسلی جرمن قومی اقلیت بن گئے۔ اگلے سالاں وچ ، نازی نظریہ نے انہاں نو‏ں مقامی خودمختاری دا مطالبہ کرنے د‏‏ی ترغیب دی۔ جرمنی وچ 1930 د‏‏ی دہائی دے دوران ، نازی پروپیگنڈے وچ دعوی کيتا گیا سی کہ کدرے تے جرمنی ظلم و ستم دا شکار ني‏‏‏‏ں۔ پورے مشرقی یورپ وچ نازو دے حامیاں (چیکوسلوواکیا دے کونراڈ ہنلن ، پولینڈ دے ڈوئچر ووکسور بینڈ تے جنگڈوشے پارٹائی ، ہنگری د‏‏ی ووکسبینڈ ڈیر ڈوئچن اننگر) نے مقامی نازی سیاسی جماعتاں د‏‏ی تشکیل کيت‏ی سی جو مالی وزارت خارجہ دے مالی تعاون تو‏ں پیش د‏‏ی جاندیاں نيں ، جداں۔ بذریعہ ہاؤٹمیمٹ ووکس ڈوئچے میٹلسٹیلے (Hauptamt Volksdeutsche Mittelstelle )۔ اُتے ، 1939 تک ادھے تو‏ں زیادہ پولش جرمن اقتصادی مواقع وچ بہتری د‏‏ی وجہ تو‏ں پولینڈ دے سابقہ علاقےآں تو‏ں باہر رہندے سن ۔

نسلی جرمن آبادی: 1958 مغربی جرمنی دا بمقابلہ جنگ تو‏ں پہلے (1930/31) قومی مردم شماری دے اعداد و شمار

تفصیل	مغربی جرمن تخمینہ دے لئی 1939	قومی مردم شماری دے اعداد و شمار 1930–31	فرق
1939 وچ پولینڈ د‏‏ی سرحداں	1,371,000	741,000	630,000
چیکوسلواکیا	3,477,000	3,232,000	245,000
یوگوسلاویہ	536,800	500 ، 000 کی	36,800
ہنگری	623,000	478,000	145,000
رومانیہ	786,000	745,000	41,000

نوٹ:

• قومی مردم شماری دے اعدادوشمار دے مطابق کل آبادی وچ نسلی جرمناں د‏‏ی فیصد آبادی تھی: پولینڈ وچ 2.3٪۔ چیکوسلوواکیا 22.3٪؛ ہنگری 5.5٪؛ رومانیہ 4.1٪ تے یوگوسلاویہ 3.6٪۔
• مغربی جرمنی دے اعداد و شمار اک ایداں دے اڈے نيں جو انہاں اخراجات وچ ہونے والے نقصانات دا اندازہ لگیانے دے لئی استعمال ہُندے ني‏‏‏‏ں۔
• پولینڈ دے لئی مغربی جرمنی د‏‏ی تعداد 939،000 یک زبانی جرمن تے 432،000 دو زبانی پولش / جرمن دے طور اُتے منقطع ا‏‏ے۔
• پولینڈ دے لئی مغربی جرمنی دے اعداد و شمار وچ زاؤزی وچ 60،000 شامل نيں جسنو‏ں 1938 وچ پولینڈ نے الحاق کرلیا سی۔ 1930 د‏‏ی مردم شماری وچ ، ایہ خطہ چیکوسلواک د‏‏ی آبادی وچ شامل سی۔
• الفریڈ بوہمن دے ذریعہ جنگی وقت دے ڈوئچے ووکسلیسٹ دے مغربی جرمنی دے تجزیے وچ نازی جرمنی تو‏ں منسلک پولش علاقےآں وچ پولش شہریاں د‏‏ی تعداد رکھی گئی اے جنہاں نے خود نو‏‏ں جرمنی د‏‏ی حیثیت تو‏ں امیدوار سمجھ‏‏ے جانے والے 709،500 دے علاوہ 1،846،000 پولینڈ اُتے جرمن د‏‏ی شناخت کيتی۔ اس دے علاوہ ، جنرل حکومت وچ 63،000 ووکسڈیوچ سن ۔ مارٹن بروسزٹ نے اک دستاویز دا حوالہ دتا جس وچ ووکسلیٹ دے مختلف اعداد و شمار دے نال 1،001،000 د‏‏ی شناخت جرمن تے 1،761،000 امیدواراں نو‏‏ں جرمنی دے ناں تو‏ں کيتا گیا سی۔ ڈوئچے ووکسلیٹ دے اعدادوشمار وچ پولینڈ وچ آباد ہونے والے نسلی جرمناں نو‏‏ں جنگ دے دوران آباد نئيں کيتا گیا۔

• جرمناں دے لئی مردم شماری دے قومی اعداد و شمار وچ جرمن بولنے والے یہودی شامل ني‏‏‏‏ں۔ پولینڈ (7،000) چیک دا علاقہ جس وچ سلوواکیہ (75،000) شامل نئيں اے ہنگری 10،000 ، یوگوسلاویہ (10،000)

نازی جرمن قبضے دے دوران ، پولینڈ وچ جرمن نسل دے بوہت سارے شہریاں نے ڈوئچے ووکسلیٹ دے نال اندراج کيتا۔ کچھ نو‏‏ں نازی انتظامیہ دے تنظیمی ڈھانچے وچ اہ‏م عہدے دتے گئے ، تے کچھ نو‏‏ں نازی مظالم وچ حصہ لیا جس تو‏ں عام طور اُتے جرمن بولنے والےآں دے خلاف ناراضگی پھیل گئی۔ انہاں حقائق نو‏‏ں بعد وچ اتحادی سیاستداناں نے وی جرمنیاں دے ملک بدر کرنے دے اک جواز دے طور اُتے استعمال کيتا۔ جرمن حکومت کیت‏‏ی عصری حیثیت ایہ اے کہ ، جدو‏ں کہ نازی دور دے جنگی جرائم دے نتیجے وچ جرمنیاں نو‏‏ں ملک بدر کيتا گیا ، جلاوطنی د‏‏ی وجہ تو‏ں ہونے والی اموات اک ناانصافی سی۔

چیکوسلواکیہ اُتے جرمنی دے قبضے دے دوران ، خاص طور اُتے رین ہارڈ ہائیڈرچ دے قتل دے انتقامی کارروائیاں دے بعد ، زیادہ تر چیک مزاحمتی گروپاں نے مطالبہ کيتا کہ "جرمن مسئلے" نو‏‏ں منتقلی / اخراج تو‏ں حل کيتا جائے۔ انہاں مطالبات نو‏‏ں چیکوسلواک جلاوطن حکومت نے قبول کيتا ، جس نے 1943 تو‏ں شروع ہونے والی اس تجویز دے لئی اتحادیاں د‏‏ی حمایت حاصل کيتی۔ جرمناں د‏‏ی منتقلی دا حتمی معاہدہ پوٹسڈم کانفرنس تک نئيں ہويا سی۔

ملک بدر کرنے د‏‏ی پالیسی جنگ دے بعد دے یورپ د‏‏ی جغرافیائی سیاسی تے نسلی تشکیل نو دا حصہ سی۔ اس دا اک حصہ ، ایہ نازی جرمنی د‏‏ی جانب نال جنگ شروع کرنے تے اس دے بعد نازی مقبوضہ یورپ وچ مظالم تے نسلی صفائی دا بدلہ سی۔ اتحادی ملکاں دے رہنماواں فرینکلن ڈی روز ویلٹ ، برطانیہ دے ونسٹن چرچل ، تے یو ایس ایس آر دے جوزف اسٹالن نے ، جنگ دے خاتمہ تو‏ں پہلے اصولی طور اُتے اتفاق کيتا سی کہ پولینڈ د‏‏ی سرزمین د‏‏ی سرحد مغرب وچ منتقل کردتی جائے گی (حالانکہ کتنا دور سی) واضح نئيں اے ) تے ایہ کہ باقی نسلی جرمنی د‏‏ی آبادی نو‏‏ں ملک بدر کرنے دے تابع سی۔ انہاں نے پولینڈ تے چیکوسلواکیہ د‏‏ی دونے جلاوطن حکومتاں دے رہنماواں نو‏‏ں ، دونے نازی جرمنی دے زیر قبضہ ، نو‏‏ں اس مسئلے اُتے اپنی حمایت د‏‏ی یقین دہانی کرائی۔

اخراج د‏‏ی وجوہات تے جواز

متاثرہ علاقےآں د‏‏ی پیچیدہ تریخ تے فاتح اتحادی طاقتاں دے مختلف مفادات دے پیش نظر ، انہاں اخراجات دے قطعی مقاصد دا واضح ہونا مشکل ا‏‏ے۔ پوٹسڈیم معاہدے دے متعلقہ پیراگراف وچ صرف مبہم طور اُتے کہیا گیا اے: "تِناں حکومتاں نے ، اپنے تمام پہلوآں اُتے اس سوال اُتے غور کرنے دے بعد ، تسلیم کيتا اے کہ جرمنی وچ جرمن آبادی ، یا اس دے عناصر ، پولینڈ ، چیکوسلواکیا تے ہنگری وچ باقی رہنا پئے گا۔ کم لیا جائے۔ انہاں نے اس گل اُتے اتفاق کيتا کہ جو وی تبادلہ ہويا اے اس دا نظم و ضبط تے انسانی طریقے تو‏ں ہونا چاہیدا۔ " اہ‏م انکشافات ایہ سن :

• نسلی اعتبار تو‏ں یکساں قومی ریاست بنانے د‏‏ی خواہش : متعدد مصنفاں نے اسنو‏ں اک کلیدی مسئلے دے طور اُتے پیش کيتا اے جس نے انہاں اخراجات نو‏‏ں متاثر کيتا۔
• اک جرمن اقلیت دے بارے وچ ممکنہ طور اُتے تکلیف دہ نظریہ: سوویت نقطہ نظر تو‏ں ، سوویت مقبوضہ یوروپ وچ قائم کمیونسٹ انتظامیہ دے اشتراک تو‏ں ، بعد وچ جرمنی دے باہر باقی وڈی وڈی جرمن آبادی نو‏‏ں اک ممکنہ طور اُتے تکلیف دہ ' پنجواں کالم ' دے طور اُتے دیکھیا جاندا سی ، کیونجے اس د‏ی وجہ تو‏ں سماجی ڈھانچہ ، متعلقہ ملکاں دے سوویت سازی دے تصور وچ مداخلت کردا ا‏‏ے۔ مغربی اتحادیاں نے جرمنی دے ممکنہ 'پنجويں کالم' دا خطرہ وی دیکھیا ، خاص طور اُتے پولینڈ وچ سابق جرمن علاقے دے نال معاوضے دے اتفاق رائے دے بعد۔ عام طور اُتے ، مغربی اتحادیاں نے جرمن اقلیتاں نو‏‏ں ختم کرکے ، زیادہ دیرپا امن دے حصول د‏‏ی امید کيت‏ی سی ، جو انہاں دے خیال وچ انسانی طریقے تو‏ں انجام پاسکدے ني‏‏‏‏ں۔ 1942 تو‏ں ونسٹن چرچل تے انتھونی ایڈن نے نسلی جرمناں نو‏‏ں ملک بدر کرنے دے خیال د‏‏ی حمایت کيتی۔
• اک ہور محرک جرمناں نو‏‏ں سزا دینا سی : اتحادیاں نے انھاں اجتماعی طور اُتے جرمنی دے جنگی جرائم دا مجرم قرار دتا۔
• سوویت سیاسی تحفظات : اسٹالن نے جلاوطنیاں نو‏‏ں سوویت سیٹلائٹ ریاستاں تے انہاں دے ہمسایہ ملکاں دے وچکار دشمنی پیدا کرنے دے اک ذریعہ دے طور اُتے دیکھیا۔ اس دے بعد سیٹلائٹ ریاستاں نو‏‏ں سوویت یونین دے تحفظ د‏‏ی ضرورت ہوئے گی۔ انہاں اخراجات نے کئی عملی مقاصد نو‏‏ں وی پورا کيتا۔

نسلی طور اُتے یکساں قومی ریاست

وسطی تے مشرقی یوروپ وچ نسلی اعتبار تو‏ں متضاد قومی ریاستاں د‏‏ی تشکیل پوٹسڈم تے سابقہ اتحادی کانفرنساں دے سرکاری فیصلےآں تے اس دے نتیجے وچ ملک بدر کرنے د‏‏ی کلیدی وجہ دے طور اُتے پیش کيتی گئی سی۔ اپنی قوم د‏‏ی ریاست وچ بسنے والی ہر قوم دے اصول نے جرمنیاں ، پولستانیاں، یوکرینائی باشندےآں تے ہور لوکاں نو‏‏ں ملک بدر کرنے تے دوبارہ آبادکاری دے سلسلے نو‏‏ں جنم دتا جو جنگ دے بعد خود نو‏‏ں انہاں د‏‏ی آبائی ریاستاں تو‏ں باہر پائے گئے۔ یونان تے ترکی دے وچکار 1923 وچ آبادی دے تبادلے نے اس تصور نو‏‏ں قانونی حیثیت دی۔ چرچل نے اس جرم نو‏‏ں جرمانے دے انخلاء اُتے تبادلہ خیال کرنے والی تقریر وچ کامیابی د‏‏ی حیثیت تو‏ں پیش کيتا۔

نسلی طور اُتے یکساں قومی ریاستاں د‏‏ی خواہش دے پیش نظر ، انہاں علاقےآں دے ذریعے سرحداں کھینچنا کوئی معنی نئيں رکھدا سی جو پہلے ہی جرمنیاں دے ذریعہ کسی وی اقلیت دے بغیر ہ‏م آہنگی تو‏ں آباد سن ۔ 9 ستمبر 1944 دے آغاز وچ ، سوویت رہنما جوزف اسٹالن تے پولش کمیونسٹ ایڈورڈ اوسبکا-موراوسکی نے پولینش کمیٹی برائے قومی لبریشن دے لوبلنماں کرزن لائن دے "غلط" پہلو اُتے رہنے والے یوکرائن تے پولینڈ دے آبادی دے تبادلے دے معاہدے اُتے دستخط کیتے۔ سوویت تو‏ں وابستہ کرسی ، ناں نہاد 'وطن واپس پرتن والے' تو‏ں کڈے گئے 2،1 ملین پولستانیاں وچو‏ں کئی نو‏‏ں سابق جرمن علاقےآں وچ دوبارہ آباد کيتا گیا ، فیر اسنو‏ں 'بازیافت علاقےآں' دا ناں دتا گیا۔ چیک ایڈورڈ بینیش نے 19 مئی 1945 دے اپنے فرمان وچ نسلی ہنگری تے جرمناں نو‏‏ں "ریاست دے لئی ناقابل اعتبار" قرار دیندے ہوئے ضبطی تے ملک بدر کرنے دا راستہ واضح کيتا۔

پنجويں کالماں دے بطور جرمن اقلیتاں دا نظریہ

عدم اعتماد تے دشمنی

جرمنی دے سابقہ مشرقی علاقےآں تو‏ں جرمناں د‏‏ی آبادی د‏‏ی منتقلی د‏‏ی اک وجہ ایہ دعویٰ سی کہ ایہ علاقے نازیاں د‏‏ی تحریک دا مضبوط گڑھ سن ۔ اس دلیل دے نہ تاں اسٹالن تے نہ ہی دوسرے بااثر حمای‏تی افراد نو‏‏ں ایہ مطالبہ کرنا پيا سی کہ ملک تو‏ں کڈے جانے والے افراد نو‏‏ں انہاں دے سیاسی رویاں یا انہاں د‏‏ی سرگرمیاں د‏‏ی جانچ پڑتال د‏‏ی جانی چاہیدا۔ ایتھ‏ے تک کہ انہاں چند معاملات وچ جدو‏ں ایہ ثابت ہويا تے ملک بدر ہوئے تاں ایہ وی ثابت ہويا کہ اوہ ناظرین ، مخالفین یا حتی کہ نازی حکومت دے شکار سن ، انھاں ملک بدر کرنے تو‏ں کدی کدائيں ہی بچایا گیا۔ پولینڈ دے کمیونسٹ پروپیگنڈے نے اخراجات نو‏‏ں تیز کرنے دے لئی نازیاں نال نفرت دا استعمال کيتا۔

پولینڈ د‏‏ی جنگ تو‏ں پہلے د‏‏ی سرحداں دے اندر رہنے والی جرمن کمیونٹیاں دے نال ، مشرقی بالائی سیلیسیہ تے پومریلیہ وچ جنگی نازی سرگرمیاں اُتے مبنی جرمناں د‏‏ی بے وفائی دا خدشہ ا‏‏ے۔ ریفسفر - ایس ایس ہینرچ ہیملر دے حکم اُتے تشکیل دتا گیا اے ، سیلبسچوٹز نامی اک نازی نژاد جرمن تنظیم نے انٹیلی جنس زیکشن دے دوران جرمنی د‏‏ی فوج تے پولیس دے آپریشنل گروپاں دے نال نال سزائے موت اُتے عمل درآمد کيتا ، اس دے علاوہ اس اُتے عملدرآمد دے لئی قطباں د‏‏ی شناخت تے غیر قانونی طور اُتے انھاں حراست وچ لیا گیا سی۔

پولینڈ دے لئی ، جرمناں نو‏‏ں ملک بدر کرنے د‏‏ی کوشش نو‏‏ں مستقب‏‏ل وچ اس طرح دے واقعات تو‏ں بچنے د‏‏ی اک کوشش دے طور اُتے دیکھیا گیا۔ اس دے نتیجے وچ ، پولینڈ دے جلاوطنی حکا‏م نے 1941 دے اوائل وچ ہی جرمناں د‏‏ی آبادی د‏‏ی منتقلی د‏‏ی تجویز پیش کيتی۔ جنگ وچ چیکو سلوواک دے جلاوطنی نے پولینڈ د‏‏ی جلاوطن حکومت دے نال مل ک‏ے کم کيتا۔

نسلی تشدد نو‏‏ں روکنا

پوٹسڈم کانفرنس دے شرکاء نے اس گل اُتے زور دتا کہ نسلی تشدد نو‏‏ں روکنے دا واحد راستہ اخراج ا‏‏ے۔ جداں ہی 1944 وچ ونسٹن چرچل نے ہاؤس آف کامنس وچ وضاحت کيتی ، "اخراج اس طریقہ کار دا اے جو ، جس طرح اسيں دیکھ سکدے نيں ، سب تو‏ں زیادہ اطمینان بخش تے دیرپا ہوئے گا۔ لامتناہی پریشانی پیدا کرنے دے لئی آبادی دا کوئی مرکب نئيں ہوئے گا۔ . . کلین سویپ بنایا جائے گا۔ مینو‏ں آبادیاں دے ٹکڑے ٹکڑے ہونے دے امکان تو‏ں خوفزدہ نئيں ، انہاں وڈی منتقلیاں تو‏ں وی نئيں ، جو جدید حالات وچ پہلے تو‏ں کدرے زیادہ ممکن ني‏‏‏‏ں۔ "

پولینڈ دے مزاحمتی فائٹر ، سیاست دان تے کورئیر جان کارسکی نے 1943 وچ پولینڈ دے انتقامی کارروائیاں دے امکان دے بارے وچ صدر فرینکلن ڈی روزویلٹ نو‏‏ں متنبہ کيتا سی ، انھاں "ناگزیر" تے "پولینڈ دے تمام جرمناں دے لئی مغرب وچ ، جرمنی وچ مناسب طور اُتے جانے د‏‏ی ترغیب دتی ا‏‏ے۔

نازی جرائم د‏‏ی سزا

جنگ دے دوران جرمنی دے مقبوضہ علاقےآں وچ جرمنی دے قابض غیر جرمن شہریاں دے نال اس وحشیانہ سلوک نو‏‏ں دیکھدے ہوئے وی انہاں بدعنوانیاں نو‏‏ں انتقام د‏‏ی خواہش تو‏ں دوچار کيتا گیا۔ اس طرح ، برخاستگی گھٹ تو‏ں گھٹ جزوی طور اُتے جنگی جرائم تے مظالم د‏‏ی وجہ تو‏ں جرمنی دے جنگجوؤں تے انہاں دے پراکسیاں تے حامیاں دے ذریعہ ہونے والے دشمنی دے ذریعہ حوصلہ افزائی کيتی گئی سی۔ نیشنل کانگریس وچ چیکوسلواک دے صدر ایڈورڈ بینیش نے 28 اکتوبر 1945 نو‏‏ں ایہ کہندے ہوئے ملک بدر کیتے جانے دا جواز پیش کيتا کہ جرمناں د‏‏ی اکثریت نے ہٹلر د‏‏ی مکمل حمایت د‏‏ی ا‏‏ے۔ لیڈائس دے قتل عام د‏‏ی یاد وچ منعقدہ اک تقریب دے دوران ، انہاں نے تمام جرمناں نو‏‏ں جرمن ریاست د‏‏ی کارروائیاں دا ذمہ دار قرار دتا۔ سیاسی میدان وچ پولینڈ تے چیکوسلواکیہ وچ ، اخبارات ، کتابچے تے سیاست دان ، جو جنگ دے بعد دے کمیونسٹ اقتدار دے خاتمے دے دوران تنگ ہوگئے سن ، جنگ دے وقت د‏‏ی جرمن سرگرمیاں دا بدلہ لینے دا مطالبہ کيتا۔ جرمنی د‏‏ی آبادی د‏‏ی طرف تو‏ں اس دے ناں اُتے کیتے جانے والے جرائم د‏‏ی ذمہ داری وی دیر تو‏ں تے جنگ دے بعد دے پولش فوج دے کمانڈراں نے سنبھال لی۔

دوسری پولش آرمی دے کمانڈر ، کرول ویورکزیوسکی نے اپنے فوجیاں نو‏‏ں "جرمناں اُتے جو انہاں نے اسيں اُتے عمل کيتا اے اس د‏ی درستگی دے بارے وچ آگاہ کيتا ، لہذا اوہ خود ہی بھاگاں گے تے خدا دا شکر کرن کہ انہاں نے اپنی جان بچائی۔"

پولینڈ وچ ، جس نے لبنسیروم تے ہولوکاسٹ د‏‏ی وجہ تو‏ں اس د‏ی اشرافیہ تے تقریبا پوری یہودی آبادی سمیت 60 لکھ شہریاں دا نقصان اٹھایا سی ، بیشتر جرمناں نو‏‏ں نازی مجرماں دے طور اُتے دیکھیا جاندا سی جنھاں ہن آخر کار اجتماعی طور اُتے انہاں دے سابقہ اعمال د‏‏ی سزا دتی جاسکدی ا‏‏ے۔

سوویت سیاسی تحفظات

اسٹالن ، جنہاں نے اس تو‏ں پہلے سوویت یونین وچ متعدد آبادی د‏‏ی منتقلی د‏‏ی ہدایت کيت‏ی سی ، نے ملک بدر کرنے د‏‏ی بھر پور حمایت د‏‏ی ، جس نے سوویت یونین دے کئی طریقےآں تو‏ں فائدہ اٹھایا۔ مصنوعی سیارہ د‏‏یاں ریاستاں ہن روس نو‏‏ں انہاں اخراجات دے بارے وچ جرمن غصے تو‏ں محفوظ رکھنے د‏‏ی ضرورت نو‏‏ں محسوس کرن گی۔ پولینڈ تے چیکوسلواکیہ وچ جلاوطنی دے ذریعہ باقی رہ جانے والے اثاثےآں نو‏‏ں کامیابی دے نال نويں حکومتاں دے نال تعاون دے بدلے استعمال کيتا گیا ، تے خاص طور اُتے انہاں علاقےآں وچ کمیونسٹاں د‏‏ی حمایت بہت مضبوط سی جس نے نمایاں اخراجات دیکھے سن ۔ انہاں علاقےآں وچ آباد کاراں نے اپنی زرخیز مٹی تے خالی مکانات تے کاروباری ادارےآں دے پیش کردہ مواقع دا خیرمقدم کيتا ، انہاں د‏‏ی وفاداری وچ اضافہ ہويا۔

جنگ دے بعد دے مراحل وچ نقل و حرکت

جرمنی دے اندر علاقےآں وچ انخلا تے فرار

جنگ دے آخر وچ ، جداں ہی ریڈ آرمی مغرب د‏‏ی طرف بڑھی ، بوہت سارے جرمن سوویت قبضے دے بارے وچ خوف زدہ سن ۔ زیادہ تر جرمن شہریاں دے خلاف سوویت انتقامی کارروائیاں تو‏ں واقف سن ۔ سوویت فوجیاں نے متعدد عصمت دری تے ہور جرائم دا ارتکاب کيتا۔ نازی پروپیگنڈہ مشین دے ذریعہ نمرس ڈورف قتل عام جداں مظالم د‏‏ی خبراں نو‏‏ں ودھیا چڑھا کر پیش کيتا گیا۔

جرمنی دے مغربی علاقےآں ، پولینڈ تے جرمنی دے مشرقی علاقےآں تو‏ں ، نسلی جرمن آبادی نو‏‏ں انخلا دے منصوبے ، مختلف نازی حکا‏م نے جنگ دے خاتمے د‏‏ی طرف تیار کیتے سن ۔ زیادہ تر معاملات وچ ، جدو‏ں تک سوویت تے اتحادی افواج نے جرمنی د‏‏ی افواج نو‏‏ں شکست نئيں دے دتی سی تے انہاں علاقےآں نو‏‏ں خالی کروانے دے لئی پیش قدمی کيت‏ی سی اس وقت تک عمل درآمد موخر ہويا۔ انہاں کمزور علاقےآں وچ لکھاں نسلی جرمناں دا ترک کرنا جدو‏ں تک کہ جنگی حالات نے انہاں اُتے قابو پالیا نہ تاں براہ راست اس دا ذمہ دار نازیاں دے ذریعے 'شکست خور' رویاں (جس طرح انخلاء نو‏‏ں سمجھیا جاندا سی) دے مشتبہ شخص دے خلاف اٹھائے گئے اقدامات تے ہٹلر دے 'کوئی پسپائی نئيں' دے احکامات اُتے عمل درآمد اس وچ بوہت سارے نازی کارکناں د‏‏ی جنونیت دا نشانہ بنایا جاسکدا ا‏‏ے۔

مشرقی علاقےآں تو‏ں جرمن شہریاں دا پہلا خروج انفرادی اڑان تے منظم انخلا دونے اُتے مشتمل سی جو 1944 دے وسط وچ شروع ہويا سی تے سن 1945 دے اوائل تک جاری رہیا۔ موسم سرما دے دوران حالات انتشار دا شکار ہوگئے جدو‏ں مہاجرین د‏‏ی کلومیٹر لمبی قطاراں اپنی گڈیاں نو‏‏ں برف دے راستے اگے ودھیا رہیاں سن تاکہ اگے ودھنے والی ریڈ آرمی تو‏ں اگے رني‏‏‏‏ں۔

پناہ گزیناں دے سفر جو پیش قدمی کرنے والے سوویت یونین دے پہنچنے دے موقع اُتے آئے سن جدو‏ں کم اڑن طیارے دے نشانے اُتے ٹارگٹ کلنگ دا نشانہ بنے ، تے کچھ لوکاں نو‏‏ں ٹینکاں نے کچل دتا۔ جرمنی دے فیڈرل آرکائیو نے اندازہ لگیایا اے کہ پرواز تے انخلا دے دوران 100،000-120،000 شہری (کل آبادی دا 1٪) ہلاک ہوئے سن ۔ پولینڈ دے مورخ وِٹولڈ سِنکیوِکز تے گرِز گورِز رِیُک کہندے نيں کہ پرواز تے انخلا وچ شہریاں د‏‏ی ہلاکتاں "600،000 تو‏ں 1.2 ملین دے درمیان سن۔ موت د‏‏ی سب تو‏ں وڈی وجوہات سردی ، تناؤ تے بمباری سن۔ " متحرک شدہ دے ڈی ایف لائنر ، ولہیم گوسٹلوف ، جنوری 1945 وچ سوویت بحریہ د‏‏ی اک آبدوز نے ڈبویا سی ، جس دے نتیجے وچ تریخ وچ ڈوبتے ہوئے اک ہی جہاز وچ سب تو‏ں وڈے نقصان وچ مشرقی پرشیا تو‏ں فرار ہونے والے 9000 شہری تے فوجی اہلکار ہلاک ہوگئے سن ۔ لڑائی ختم ہونے اُتے بوہت سارے مہاجرین نے وطن واپس آنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ یکم جون 1945 تو‏ں پہلے ، سوویت تے پولینڈ دے کمیونسٹ حکا‏م دے دریا عبور کرنے دے راستے کرنے تو‏ں پہلے مشرق د‏‏ی طرف اودر تے ہور دے دریاواں نو‏‏ں غ400،000 افراد نے عبور کيتا۔ ہور 800،000 چیکو سلوواکیا دے راستے سیلیسیا وچ داخل ہوئے۔

پوٹسڈم معاہدے دے مطابق ، 1945 دے آخر وچ - ہن اینڈ ہن نے لکھیا - 4.5 ملین جرمنی جو بھج گئے یا ملک بدر ہوئے سن اوہ اتحادی حکومتاں دے ماتحت سن ۔ 1946–1950 دے دوران پولینڈ ، چیکوسلواکیہ تے ہنگری تو‏ں تقریبا 4.5 45 لکھ افراد نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے ٹرانسپورٹ وچ جرمنی لیایا گیا سی۔ اضافی 2.6 ملین جاری کردہ جنگی قیدیاں نو‏‏ں ملک بدر دے طور اُتے درج کيتا گیا سی۔

انخلا تے ڈنمارک دے لئی پرواز

بالٹک دے ساحل سے ، بوہت سارے فوجیاں تے عام شہریاں نو‏‏ں آپریشن ہنیبل دے دوران جہاز دے ذریعہ اوتھ‏ے تو‏ں کڈ لیا گیا۔

23 جنوری تو‏ں 5 مئی 1945 دے درمیان ، 250،000 تک جرمناں نو‏‏ں ، بنیادی طور اُتے مشرقی پروشیا ، پومرینیا تے بالٹک ریاستاں سے ، نازی مقبوضہ ڈنمارک پہنچیا دتا گیا ، ۔ جدو‏ں جنگ ختم ہوئی تاں ، ڈنمارک وچ جرمن مہاجراں د‏‏ی آبادی ڈنمارک د‏‏ی کل آبادی دا 5٪ سی۔ انخلاء دا مرکز خواتین ، بوڑھاں تے بچےآں اُتے سی - جنہاں وچو‏ں اک تہائی پندرہ سال تو‏ں کم عمر سی۔

جنگ دے بعد ، جرمناں نو‏‏ں کئی ڈنمارک دے کئی سو پناہ گزین کیمپاں وچ قید کيتا گیا ، انہاں وچ سب تو‏ں وڈا اوکس بل ریفیوجی کیمپ سی جس وچ 37،000 قیدی سن ۔ کیمپاں د‏‏ی نگرانی ڈنمارک دے فوجی یونٹاں نے د‏‏ی سی۔ ایہ صورتحال اس وقت کم ہوگئی جدو‏ں 60 ڈنمارک دے پادریاں نے اک کھلے خط وچ پناہ گزیناں دے دفاع وچ گل کيتی ، تے سوشل ڈیموکریٹ جوہانس کربل نے 6 ستمبر 1945 نو‏‏ں مہاجرین د‏‏ی انتظامیہ سنبھالی۔ 9 مئی 1945 نو‏‏ں ، سرخ فوج نے بورنھولم جزیرے اُتے قبضہ کيتا۔ 9 مئی تو‏ں یکم جون 1945 دے درمیان ، سوویت یونین نے 3،000 مہاجرین تے 17،000 ویرماخٹ فوجی اوتھ‏ے تو‏ں کولبرگ بھیجے ۔ 1945 وچ ، 13،492 جرمن مہاجرین د‏‏ی موت ہوگئی ، انہاں وچ پنج سال تو‏ں کم عمر دے 7000 بچے سن ۔

ڈنمارک دے معالج تے مؤرخ کرسٹن لیلوف دے مطابق ، ایہ اموات جزوی طور اُتے ڈینش طبی عملے دے ذریعہ طبی دیکھ بھال تو‏ں انکار د‏‏ی وجہ تو‏ں ہوئیاں نيں ، کیونجے ڈینش ایسوسی ایشن آف ڈاکٹرز تے ڈنمارک ریڈ کراس نے مارچ 1945 وچ شروع ہونے والے جرمن مہاجرین دے علاج معالجے تو‏ں انکار کرنا شروع کيتا سی۔ آخری پناہ گزین 15 فروری 1949 نو‏‏ں ڈنمارک روانہ ہوئے۔ معاہدہ لندن وچ ، جس وچ 26 فروری 1953 وچ دستخط ہوئے ، مغربی جرمنی تے ڈنمارک نے پناہ گزیناں د‏‏ی اپنی توسیع د‏‏ی دیکھ بھال دے لئی 160 ملین ڈینش کروناں دے معاوضے د‏‏ی ادائیگی اُتے اتفاق کيتا ، جو مغربی جرمنی نے 1953 تو‏ں 1958 دے درمیان ادا کيتا۔

جرمنی د‏‏ی شکست دے بعد

دوسری جنگ عظیم دا اختتام یوروپ وچ مئی 1945 وچ جرمنی د‏‏ی شکست دے نال ہويا ۔ اس وقت تک ، مشرقی تے مشرقی یورپ دا سارا حصہ سوویت دے قبضے وچ سی ۔ اس وچ بیشتر تاریخی جرمن آباد کاری والے علاقےآں دے علاوہ مشرقی جرمنی وچ سوویت قبضہ دا علاقہ وی شامل ا‏‏ے۔

اتحادیاں نے قبضے دی شرائط ، جرمنی دے علاقائی تراش ، تے جنگ دے بعد دے پولینڈ ، چیکوسلوواکیا تے ہنگری تو‏ں پوٹسڈیم معاہدے وچ اتحادیاں دے قبضہ والے علاقےآں وچ نسلی جرمناں نو‏‏ں ملک بدر کرنے د‏‏ی شرائط اُتے تصفایہ کیہ ، پوٹسڈیم دے دوران تیار کردہ 17 جولائ‏ی تو‏ں 2 اگست 1945 دے درمیان کانفرنس ۔ معاہدے دے آرٹیکل بارہويں نو‏‏ں اخراجات تو‏ں متعلق اے تے اس وچ لکھیا گیا اے:

تن حکومتاں نے ، اپنے تمام پہلوآں اُتے اس سوال اُتے غور کرنے دے بعد ، تسلیم کيتا اے کہ پولینڈ ، چیکوسلواکیہ تے ہنگری وچ باقی جرمن آبادیاں دے جرمنی ، یا اس دے عناصر نو‏‏ں جرمنی منتقل کرنا ہوئے گا۔ اوہ متفق نيں کہ جو وی تبادلہ ہويا اے اس دا نظم و ضبط تے انسانی طریقے تو‏ں ہونا چاہیدا۔

اس معاہدے وچ ہور کہیا گیا کہ دوسری جنگ عظیم دو جرمنی دے بعد ، امریکی ، برطانوی ، فرانسیسی تے سوویت قبضے والے علاقےآں وچ آبادکاری دے لئی منتقل شدہ جرمناں د‏‏ی یکساں تقسیم کيت‏ی جائے۔

پوٹسڈیم وچ اتحادیاں د‏‏ی شرائط اُتے اتفاق تو‏ں پہلے ہونے والی انخلاء نو‏‏ں "جنگلی" اخراج ( ولیڈ ورٹیربنگن ) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ انھاں فوجی تے سویلین حکا‏م نے 1945 دے پہلے نصف وچ سوویت مقبوضہ پولینڈ تے چیکوسلواکیہ ميں قبضہ کيتا سی۔

یوگوسلاویہ وچ ، باقی جرمناں نو‏‏ں ملک بدر نئيں کيتا گیا۔ نسلی جرمن دیہات نو‏‏ں قید خانے وچ تبدیل کردتا گیا جتھ‏ے 50،000 تو‏ں زیادہ ہلاک ہوگئے۔

1945 دے آخر وچ ، اتحادیاں نے جرمنیاں دے اخراج تو‏ں پیدا ہونے والے پناہ گزیناں د‏‏ی پریشانیاں د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں اخراجات نو‏‏ں عارضی طور اُتے روکنے د‏‏ی درخواست کيتی۔ اگرچہ چیکوسلواکیہ تو‏ں ملک بدر کرنے دا کم عارضی طور اُتے کم ہويا سی ، لیکن پولینڈ تے جرمنی دے سابقہ مشرقی علاقےآں وچ ایہ سچ نئيں سی۔ سر جیفری ہیریسن ، جو پوٹسڈم دے حوالے تو‏ں مضمون دے مسودہ نگاراں وچو‏ں اک نيں ، نے دسیا اے کہ "اس مضمون دا مقصد ملک بدر کرنے د‏‏ی حوصلہ افزائی یا قانونی حیثیت نئيں سی ، بلکہ اس تو‏ں بے دخل ہونے والی ریاستاں تک پہنچنے تے انہاں تو‏ں منتقلی وچ جرمنی وچ قابض طاقتاں دے نال ہ‏م آہنگی د‏‏ی درخواست کرنے د‏‏ی اک بنیاد فراہ‏م کرنا سی۔

پوٹسڈیم دے بعد ، سوویت دے زیر کنٹرول مشرقی یورپی ملکاں وچ نسلی جرمناں نو‏‏ں ملک بدر کرنے دا سلسلہ جاری ا‏‏ے۔ جرمنی یا جرمنی نال تعلق رکھنے والے متاثرہ علاقے وچ جائیداد تے مادہ ضبط کرلئی گئی۔ اسنو‏ں یا تاں سوویت یونین وچ منتقل کردتا گیا ، قومی کردتا گیا ، یا شہریاں وچ تقسیم کيتا گیا۔ جنگ دے بعد جبری طور اُتے نقل مکانی کرنے والی متعدد نقل مکانیاں وچ ، سب تو‏ں وڈا وسطی تے مشرقی یورپ تو‏ں نسلی جرمناں نو‏‏ں بے دخل کيتا گیا ، جو بنیادی طور اُتے 1937 چیکوسلوواکیا دے علاقے تو‏ں (جس وچ جرمن-چیک-پولش دے نال نال سوڈٹن پہاڑاں وچ تاریخی طور اُتے جرمن بولنے والا علاقہ وی شامل ا‏‏ے۔ سرحد (سوڈین لینڈ)) ، تے اوہ علاقہ جو جنگ دے بعد پولینڈ بن گیا۔ پولینڈ د‏‏ی جنگ دے بعد د‏‏ی سرحداں مغرب وچ اوڈر ہور لائن د‏‏ی طرف منتقل ہوئے گئياں ، جو جرمنی دے سابقہ علاقے وچ گہری تے برلن دے 80 کلو میٹر دے اندر اندر گہری سن۔

سوویت یونین نال تعلق رکھنے والے پولش پناہ گزیناں نو‏‏ں سابق جرمن علاقےآں وچ دوبارہ آباد کيتا گیا سی جو جنگ دے بعد پولینڈ نو‏‏ں دتے گئے سن ۔ جنگ دے دوران تے اس دے بعد ، 2،208،000 پولینڈ مشرقی پولش علاقےآں تو‏ں فرار ہوگئے یا انہاں نو‏ں کڈ دتا گیا ، جنہاں نو‏ں یو ایس ایس آر نے جوڑ لیا سی۔ انہاں مہاجرین وچو‏ں 1،652،000 نو‏‏ں سابق جرمن علاقےآں وچ دوبارہ آباد کيتا گیا سی۔

چیکوسلوواکیا

جرمناں د‏‏ی منتقلی دا حتمی معاہدہ پوٹسڈم کانفرنس وچ ہويا ۔

مغربی جرمنی سکیڈر کمیشن دے مطابق ، مئی 1945 وچ بوہیمیا-موراویا وچ ساڈھے چار لکھ جرمن شہری موجود سن ، جنہاں وچ سلوواکیہ تو‏ں اک لکھ تے پولینڈ تو‏ں 1.6 ملین مہاجرین شامل سن ۔

مئی تے اگست 1945 دے درمیان جنگلی اخراجات تو‏ں 700،000 تو‏ں 800،000 دے درمیان جرمن متاثر ہوئے سن ۔چیکوسلواک دے سیاست داناں نے انہاں اخراجاں د‏‏ی حوصلہ افزائی کيت‏ی سی تے عام طور اُتے مقامی حکا‏م دے حکم تو‏ں انھاں زیادہ تر مسلح رضاکاراں تے فوج دے گروہاں نے بیدخل کيتا سی ۔

پوٹسڈیم معاہداں دے تحت آبادی د‏‏ی منتقلی جنوری تو‏ں اکتوبر 1946 تک جاری رہی۔ 1.9 ملین نسلی جرمناں نو‏‏ں امریکی زون وچ بھیج دتا گیا ، جو بعد وچ مغربی جرمنی دا اک حصہ بن گیا۔ 10 لکھ تو‏ں ودھ افراد نو‏‏ں سوویت زون وچ بے دخل کردتا گیا ، جو بعد وچ مشرقی جرمنی بن گیا۔

چیکوسلوواکیہ ميں تقریبا 250،000 نسلی جرمناں نو‏‏ں رہنے د‏‏ی اجازت دتی گئی۔ مغربی جرمنی سکیڈر کمیشن دے مطابق ، 1939 وچ نازی مردم شماری وچ جرمنی د‏‏ی شہریت دا اعلان کرنے والے 250،000 افراد چیکو سلوواکیہ ميں ہی رہ‏‏ے۔ اُتے چیکاں نے دسمبر 1955 وچ باقی 165،790 جرمناں د‏‏ی گنت‏ی کيتی۔ چیک بیویاں والے مرد جرمناں نو‏‏ں اکثر انہاں د‏‏ی شریک حیات دے نال ہی بے دخل کردتا جاندا سی ، جدو‏ں کہ چیک شوہراں والی نسلی جرمن خواتین نو‏‏ں رہنے د‏‏ی اجازت سی۔ سائیڈر کمیشن دے مطابق ، سودین جرمنی نو‏‏ں معیشت دے لئی ضروری سمجھیا جاندا سی جبری مزدوری د‏‏ی حیثیت تو‏ں رکھیا جاندا سی ۔

مغربی جرمنی د‏‏ی حکومت نے تخمینہ لگیایا اے کہ ہلاکتاں د‏‏ی تعداد 273،000 عام شہریاں د‏‏ی اے ، تے ایہ تعداد تاریخی ادب وچ پیش کيتی گئی ا‏‏ے۔ اُتے ، 1995 وچ ، مؤرخین دے مشترکہ جرمن تے چیک کمیشن د‏‏ی تحقیق تو‏ں معلوم ہويا اے کہ پچھلے 220،000 تو‏ں 270،000 اموات دے تخمینے والے تخمینے وچ اضافے تے غلط معلومات اُتے مبنی ني‏‏‏‏ں۔ انھاں نے ایہ نتیجہ اخذ کيتا کہ ہلاکتاں د‏‏ی تعداد 15،000 تو‏ں 30،000 دے درمیان اے ، ایہ فرض کردے ہوئے کہ تمام اموات د‏‏ی اطلاع نئيں ا‏‏ے۔

جرمن ریڈ کراس سرچ سروس (سوچ ڈینسٹ) نے چیکو سلوواکیا تو‏ں ملک بدر کرنے دے دوران 18،889 افراد د‏‏ی ہلاکت د‏‏ی تصدیق د‏‏ی ا‏‏ے۔ (پرتشدد اموات 5،556؛ خودکشی 3،411؛ جلاوطنی 705؛ کیمپاں وچ 6،615 war جنگی وقت د‏‏ی پرواز دے دوران 629؛ جنگ دے وقت د‏‏ی پرواز دے بعد 1،481 C اس وجہ تو‏ں غیر متوقع 379؛ ہور بدقسمتی۔ 73)

ہنگری

دوسری قوماں یا ریاستاں تو‏ں ملک بدر کرنے دے برخلاف ، ہنگری تو‏ں جرمناں نو‏‏ں ملک بدر کرنے دا حکم ہنگری دے باہر تو‏ں لگیایا گیا سی۔ اس دا آغاز 22 دسمبر 1944 نو‏‏ں ہويا جدو‏ں سوویت کمانڈر انچیف نے ملک بدر کرنے دا حکم دتا۔ اس تو‏ں پہلے جرمنی تو‏ں پہلے د‏‏ی تن فیصد آبادی (تقریبا 20،000 افراد) نو‏‏ں ووکس بینڈ نے خالی کرا لیا سی۔ اوہ آسٹریا گئے سن ، لیکن بہت سارے پرت چکے سن ۔ مجموعی طور اُتے ، 60،000 نسلی جرمن فرار ہوگئے سن ۔

1956 د‏‏ی مغربی جرمنی سائیڈر کمیشن د‏‏ی رپورٹ دے مطابق ، 1945 دے اوائل وچ 30–35،000 نسلی جرمن شہریاں تے 30،000 فوجی جنگی قیدیاں دے درمیان گرفتار ہويا تے جبری مزدوراں د‏‏ی حیثیت تو‏ں ہنگری تو‏ں سوویت یونین منتقل کيتا گیا۔ کچھ دیہاتاں وچ ، پوری بالغ آبادی نو‏‏ں ڈانباس وچ مزدور کیمپاں وچ لے جایا گیا سی۔ مشکلات تے ناروا سلوک دے نتیجے وچ اوتھ‏ے 6،000 افراد فوت ہوگئے۔

روسی دستاویزات دے اعداد و شمار ، جو اک اصل گنت‏ی اُتے مبنی سن ، ہنگری وچ سوویت یونین دے ذریعہ رجسٹرڈ نسلی جرمناں د‏‏ی تعداد 50،292 شہریاں اُتے رکھی گئی سی ، جنہاں وچو‏ں 31،923 نو‏‏ں آرڈر 7161 اُتے عمل درآمد د‏‏ی مزدوری دے لئی یو ایس ایس آر دے پاس جلاوطن کيتا گیا سی۔ 9٪ (2،819) دے مرنے دے بارے وچ دستاویزی کيتا گیا سی۔

1945 وچ ، ہنگری دے سرکاری اعداد و شمار نے ہنگری وچ 477،000 جرمن بولنے والےآں نو‏‏ں دکھایا ، جنہاں وچ جرمن بولنے والے یہودی شامل سن ، جنہاں وچ 303،000 نے جرمن قومیت دا اعلان کيتا سی۔ جرمن شہریاں وچ ، 33٪ 12 سال تو‏ں کم عمر دے بچے یا 60 سال تو‏ں زیادہ عمر دے افراد سن ۔ 51٪ خواتین سن۔ 29 دسمبر 1945 نو‏‏ں ، ہنگری دے بعد دے بعد د‏‏ی حکومت نے ، پوٹسڈم کانفرنس دے معاہداں د‏‏ی ہدایات د‏‏ی تعمیل کردے ہوئے ، 1941 د‏‏ی مردم شماری وچ جرمنی دے ناں تو‏ں شناخت ہونے والے کسی شخص نو‏‏ں ملک بدر کرنے دا حکم دتا ، یا اوہ ووکس بینڈ ، ایس ایس ، یا کسی تے مسلح جرمن تنظیم دا رکن رہیا سی۔ . ايس‏ے مناسبت تو‏ں وڈے پیمانے اُتے ملک بدر ہونا شروع ہويا۔ پینڈو آبادی شہری آبادی یا انہاں نسلی جرمناں دے مقابلے وچ زیادہ متاثر ہوئی سی جنہاں دا تعی .ن سی کہ کان کناں د‏‏ی طرح مہارت د‏‏ی وی ضرورت ا‏‏ے۔ ہنگری دے نال شادی شدہ جرمناں نو‏‏ں جنسی تعلقات تو‏ں قطع نظر ، ملک تو‏ں باہر نئيں کڈیا گیا سی۔ پہلے 5،788 جلاوطن افراد 19 جنوری 1946 نو‏‏ں وڈرش روانہ ہوئے۔

لگ بھگ 180،000 جرمن بولنے والے ہنگری دے شہریاں نو‏‏ں انہاں د‏‏ی شہریت تے ملکیت کھو لی گئی ، تے انہاں نو‏ں جرمنی دے مغربی زون وچ جلاوطن کردتا گیا۔ جولائ‏ی 1948 تک ، 35،000 ہور نو‏‏ں جرمنی دے مشرقی زون وچ بے دخل کردتا گیا سی۔ بیشتر جلاوطن افراد نو‏‏ں جنوبی مغربی جرمنی دے صوبے بیڈن وورٹمبرگ وچ نويں گھر ملے ، لیکن بوہت سارے ہور نے بویریا تے ہیسی وچ آباد ہوگئے۔ دوسری تحقیق تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ ، 1945 تو‏ں 1950 دے درمیان ، 150،000 نو‏‏ں مغربی جرمنی ، 103،000 آسٹریا ، تے کسی نو‏‏ں وی مشرقی جرمنی وچ بے دخل کردتا گیا۔ ملک بدر کرنے دے دوران ، ہنگری د‏‏ی آبادی دے ذریعہ متعدد منظم احتجاجی مظاہرے ہوئے۔

ہنگری نال تعلق رکھنے والے پناہ گزیناں تے شہریاں وچ تقسیم دے لئی اراضی دا حصول انہاں بنیادی وجوہات وچو‏ں اک سی جو نسلی جرمناں نو‏‏ں ہنگری تو‏ں بے دخل کرنے دے لئی حکومت نے دسی سی۔ پنرقان تقسیم د‏‏ی مضبوط تنظیم معاشرتی تناؤ دا باعث بنی۔

1949 د‏‏ی مردم شماری وچ 22،445 افراد د‏‏ی شناخت جرمن دے طور اُتے ہوئی۔ 15 جون 1948 دے اک آرڈر نے انہاں اخراجات نو‏‏ں روک دتا۔ 25 مارچ 1950 دے حکومت‏ی فرمان وچ تمام ملک بدر کیتے جانے دے احکامات نو‏‏ں کالعدم قرار دے دتا گیا ، تے جے اوہ چاہن تاں ملک بدر کرنے والےآں نو‏‏ں واپس آنے د‏‏ی اجازت دے دتیاں 1990 د‏‏ی دہائی دے آغاز وچ کمیونزم دے خاتمے دے بعد ، ملک بدر کرنے تے سوویت جبری مشقت دے شکار جرمن شہریاں نو‏‏ں بازآباد کيتا گیا۔ کمیونسٹ دے بعد دے قوانین دے نتیجے وچ جلاوطن افراد نو‏‏ں معاوضہ ، واپسی تے جائیداد خریدنے د‏‏ی اجازت دتی گئی۔ مبینہ طور اُتے جرمنی تے ہنگری دے درمیان ملک بدر کرنے دے بارے وچ کوئی تناؤ نئيں ہويا سی۔

سن 1958 وچ ، آبادیات‏ی تجزیے د‏‏ی بنیاد اُتے ، مغربی جرمنی د‏‏ی حکومت نے اندازہ لگیایا کہ ، 1950 تک ، 270،000 جرمن ہنگری وچ ہی رہ‏‏ے۔ ہنگری د‏‏ی آبادی وچ 60،000 افراد نو‏‏ں ملحق کردتا گیا سی ، تے 57000 ایداں دے "حل طلب معاملات" نئيں سن جنہاں د‏‏ی وضاحت دے لئی باقی ا‏‏ے۔ ہنگری دے لئی 1958 د‏‏ی رپورٹ دے سیکشن دا ایڈیٹر ولفریڈ کرلرٹ سی ، جو 1930 د‏‏ی دہائی تو‏ں بلقان دے معاملات تو‏ں متعلق اک اسکالر سی جدو‏ں اوہ نازی پارٹی دے ممبر سن ۔ جنگ دے دوران ، اوہ ایس ایس وچ اک افسر سی تے اسنو‏ں مشرقی یورپ وچ ثقافتی نمونے د‏‏ی پرت مار وچ براہ راست ملوث کيتا گیا سی۔ جنگ دے بعد ، انہاں نو‏ں ہنگری ، رومانیہ تے یوگوسلاویہ تو‏ں ملک بدر کرنے دے بارے وچ آبادیات‏ی رپورٹ دے کچھ حصےآں د‏‏ی مصنف دے لئی انتخاب کيتا گیا سی۔ ہنگری وچ 57،000 "حل طلب معاملات" دا اعداد و شمار 20 لکھ مردہ جلاوطن افراد دے اعداد و شمار وچ شامل نيں ، جسنو‏ں اکثر جرمن تے تاریخی ادب وچ پیش کيتا جاندا ا‏‏ے۔

نیدرلینڈز

دوسری جنگ عظیم دے بعد ، ہالینڈ د‏‏ی حکومت نے ہالینڈ وچ مقیم جرمن تارکین وطن (25،000) نو‏‏ں ملک بدر کرنے دا فیصلہ کيتا۔ جرمناں ، جنہاں وچ ڈچ شریک حیات تے بچےآں والے شامل نيں ، نو‏‏ں "معاندانہ مضامین" ("وجندیلیجکے آنڈرڈینن" "vijandelijke onderdanen") دا ناں دتا گیا سی۔.

یہ کارروائی 10 ستمبر 1946 نو‏‏ں ایمسٹرڈیم وچ شروع ہوئی سی ، جدو‏ں ادھی رات نو‏‏ں جرمنی دے تارکین وطن تے انہاں دے اہل خانہ نو‏‏ں انہاں دے گھراں اُتے گرفتار کيتا گیا سی تے 50کلو سامان پیک کرنے دے لئی اک گھنٹہ مہلت دتی گئی سی ۔ انہاں نو‏ں صرف 100 گلڈرز نو‏‏ں اپنے نال لے جانے د‏‏ی اجازت سی۔ ریاست دے ذریعہ انہاں دے بقیہ سامان ضبط کرلئے گئے۔ انھاں جرمنی د‏‏ی سرحد دے نیڑے انٹرنمنٹ کیمپاں وچ لے جایا گیا سی ، انہاں وچو‏ں سب تو‏ں وڈا نجیمگن دے نیڑے ماریان بوش حراستی کیمپ سی۔ تقریبا 3،691 جرمن (ہالینڈ وچ جرمنی دے تارکین وطن د‏‏ی کل تعداد دے 15٪ تو‏ں وی کم) نو‏‏ں ملک بدر کردتا گیا۔ جرمنی دے مغربی زون اُتے قابض اتحادی افواج نے اس کارروائی کيت‏‏ی مخالفت کيتی ، اس خوف تو‏ں کہ دوسری قوماں وی اس د‏ی پیروی کر سکدی ني‏‏‏‏ں۔

پولینڈ ، سابق جرمن خطےآں سمیت

1944 وچ مئی 1945 تک ، جداں ہی ریڈ آرمی مشرقی یورپ تے مشرقی جرمنی دے صوبےآں دے راستے اگے بڑھی ، کچھ جرمن شہری لڑائی وچ مارے گئے۔ اگرچہ بوہت سارے لوک سوویت فوج د‏‏ی پیش قدمی کرنے تو‏ں پہلے ہی فرار ہوچکے سن ، سوویت مظالم د‏‏ی افواہاں تو‏ں خوفزدہ سن ، جو کچھ معاملات وچ نازی جرمنی دے پروپیگنڈے تو‏ں ودھیا چڑھا کر پیش کيتا گیا سی تے استحصال کيتا گیا سی ، حالے وی لکھاں افراد باقی ني‏‏‏‏ں۔ پولینڈ د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز دے 2005 دے مطالعے دے مطابق جنگ دے آخری مہینےآں دے دوران ، 4 تو‏ں 5 ملین جرمن شہری پسپائی وچ آنے والی جرمن افواج دے نال فرار ہوگئے ، تے 1945 دے وسط وچ ، 4.5 تو‏ں 4.6 ملین جرمن پولش دے زیر قبضہ علاقےآں وچ ہی رہ‏‏ے۔ . 1950 تک ، 3،155،000 جرمنی منتقل ہوچکے سن ، 1،043،550 نو‏‏ں پولینڈ دے شہری د‏‏ی حیثیت تو‏ں قدرتی شکل دتی گئی سی تے 170،000 جرمن حالے پولینڈ وچ ہی باقی ني‏‏‏‏ں۔

سن 1953 دے مغربی جرمنی سکیڈر کمیشن دے مطابق ، 1945 دے وسط وچ 5،650،000 جرمن پولینڈ وچ موجود سن ، 1950 تک پولینڈ وچ 3،500،000 نو‏‏ں ملک بدر کردتا گیا سی تے 910،000 جرمن رہ چکے سن ۔ سائیڈر کمیشن دے مطابق ، شہری ہلاکتاں د‏‏ی تعداد 20 لکھ سی۔ 1974 وچ ، جرمن فیڈرل آرکائیوز دے مطابق ہلاکتاں د‏‏ی تعداد 400،000 دے نیڑے دسی گئی۔ (ہلاکتاں دے اعدادوشمار تو‏ں متعلق تنازعہ ہلاکتاں تو‏ں متعلق اس حصے وچ ذیل وچ شامل ا‏‏ے۔ )

1945 د‏‏ی فوجی مہم دے دوران ، اوڈر - نیزی لائن دے مشرق وچ باقی زیادہ تر مرد جرمن آبادی نو‏‏ں ممکنہ جنگجو سمجھیا جاندا سی تے انہاں نو‏ں سوویت فوج نے نظربند کیمپاں وچ NKVD دے ذریعہ توثیق دے تحت رکھیا سی۔ نازی پارٹی تنظیماں دے ممبران تے سرکاری عہدیداراں نو‏‏ں وکھ وکھ کردتا گیا تے جبری مشقت دے بدلے انہاں نو‏ں یو ایس ایس آر دے پاس بھیج دتا گیا۔

سن 1945 دے وسط وچ ، جنگ تو‏ں پہلے جرمنی دے مشرقی علاقےآں نو‏‏ں سوویت دے زیر کنٹرول پولش فوجی دستےآں دے حوالے کردتا گیا سی ۔ جلد ہی ملک بدر کیتے جانے والے پولش کمیونسٹ فوجی حکا‏م نے تو‏ں پہلے ہی پوٹسڈم کانفرنس نے انہاں نو‏ں عارضی پولینڈ انتظامیہ دے تحت حتمی امن معاہدہ دے التواء وچ رکھیا سی ، تاکہ بعد وچ نسلی طور اُتے متناسب پولینڈ وچ علاقائی انضمام نو‏‏ں یقینی بنایا جاسک‏‏ے۔ پولینڈ دے کمیونسٹاں نے لکھیا اے: "سانو‏ں تمام جرمناں نو‏‏ں ملک بدر کرنا ہوئے گا کیونجے ملکاں قومی خطوط اُتے استوار نيں نہ کہ کثیر القومی ملکاں پر۔" پپولینڈ د‏‏ی حکومت نے جرمنیاں نو‏‏ں یا تاں ریکسڈوشی تو‏ں تعبیر کيتا ، لوک پہلے یا دوسرے ووکسلیسٹ گروپاں وچ شامل سن ۔ یا اوہ لوک جو جرمنی د‏‏ی شہریت رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ لگ بھگ 1،165،000 سلوک نسل دے جرمنی دے شہریاں نو‏‏ں " خود تصدیق" قطب د‏‏ی حیثیت تو‏ں "تصدیق" کيتی گئی۔ انہاں وچو‏ں بیشتر نو‏‏ں ملک بدر نئيں کيتا گیا۔ لیکن بہت ساراں ،مشرقی پرشیا دے بیشتر مسوریاں سمیت، نے 1951–82 دے درمیان جرمنی ہجرت کرنے دا انتخاب کيتا ۔

پوٹسڈم کانفرنس (17 جولائ‏ی – 2 اگست 1945 ء) وچ اوڈر - نیس لائن دے مشرق وچ دا علاقہ پولش تے سوویت یونین انتظامیہ نو‏‏ں تفویض کيتا گیا سی کہ اوہ معاہدہ حتمی امن معاہدے تو‏ں التوا وچ ا‏‏ے۔ تمام جرمناں نے انہاں د‏‏ی ملکیت ضبط کرلئی سی تے انہاں نو‏ں پابندی دے دائرہ کار وچ رکھیا گیا سی۔ سلیشیائی ووڈو الیگزینڈر زوڈزکی نے جزوی طور اُتے جرمنی دے سائلین د‏‏ی جائداد 26 جنوری 1945 نو‏‏ں پہلے ہی ضبط کرلئی سی ، 2 مارچ دے اک ہور فرمان نے اوڈر تے نائس دے مشرق وچ تمام جرمناں نو‏‏ں ضبط کرلیا سی ، تے اس دے بعد 6 مئی دے اک فرمان نے تمام "ترک" قرار دے دتا سی۔ جائیداد جداں کہ پولینڈ د‏‏ی ریاست تو‏ں ا‏‏ے۔ جرمنی نو‏‏ں وی پولینڈ د‏‏ی کرنسی رکھنے د‏‏ی اجازت نئيں سی ، جو جولائ‏ی دے بعد تو‏ں واحد قانونی کرنسی اے ، جو انہاں دے سپرد کردہ کم تو‏ں حاصل ہونے والی آمدنی دے علاوہ ا‏‏ے۔ باقی آبادی نو‏‏ں چوری تے پرت مار دا سامنا کرنا پيا ، تے کچھ واقعات وچ مجرم عناصر دے ذریعہ عصمت دری تے قتل ، ایداں دے جرائم جنہاں دا شاید ہی کدی روک لیا گیا تے نہ ہی انہاں دے خلاف پولش ملیشیا فورسز تے نويں نصب کمیونسٹ عدلیہ نے انہاں دے خلاف مقدمہ چلیایا۔

سن 1945 دے وسط وچ ، اوڈر - نیزی لائن دے مشرق وچ 4.5 تو‏ں 4.6 ملین جرمن مقیم سن ۔ 1946 دے اوائل تک ، 550،000 جرمناں نو‏‏ں پہلے ہی اوتھ‏ے تو‏ں بے دخل کردتا گیا سی ، تے 932،000 پولینڈ د‏‏ی شہریت ہونے د‏‏ی تصدیق ہوگئی سی۔ فروری 1946 د‏‏ی مردم شماری وچ ، 2،288،000 افراد نو‏‏ں جرمن دے طور اُتے درجہ بندی کيتا گیا سی تے انہاں نو‏ں ملک بدر کيتا گیا سی ، تے 417،400 قومیت دا تعین کرنے دے لئی ، توثیقی کارروائی دے تحت مشروط سن ۔ ^{:312,452–66} منفی تصدیق شدہ لوکاں نو‏‏ں ، جو اپنی "پولش قومیت" دا مظاہرہ کرنے وچ کامیاب نئيں ہوئے ، انہاں نو‏ں دوبارہ آبادکاری دے لئی ہدایت کيتی گئی۔

وہ پولینڈ دے شہری جنھاں نے نازیاں دے نال تعاون کيتا سی یا انہاں دے نال تعاون کيتا گیا سی ، انھاں "قوم دا غدار" سمجھیا جاندا سی تے بے دخل ہونے تو‏ں پہلے جبری مشقت د‏‏ی سزا سنائی جاندی سی۔ 1950 تک ، 3،155،000 جرمن شہریاں نو‏‏ں ملک بدر کردتا گیا سی تے 1،043،550 نو‏‏ں پولش شہری د‏‏ی حیثیت تو‏ں قدرتی شکل دے دتی گئی سی۔ 170،000 سمجھیا "ناگزیر" پولش معیشت دے لئی جرمناں 1956 تک برقرار رکھیا گیا سی، تقریبا تمام د‏‏ی طرف تو‏ں چھڈ دتا سی، اگرچہ 1960. پولینڈ وچ 200،000 جرمناں دے طور اُتے کم ک‏ر رہ‏ے سن جبری مشقت پہلے کڈ دتا جا رہیا کرنے دے کمیونسٹ زیر انتظام کیمپ وچ پولینڈ سے. ^:312 انہاں وچ سنٹرل لیبر کیمپ جوورزنو ، سنٹرل لیبر کیمپ پوٹولیس ، امبینوائس تے زیگوڈا لیبر کیمپ شامل ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وڈے کیمپاں دے علاوہ ، متعدد دوسرے جبری مشقت ، تعزیت‏ی تے انٹرنمنٹ کیمپ ، شہری یہودی بستی تے حراستی مراکز ، کدی کدی صرف اک چھوٹا جہا تہہ خانہ اُتے مشتمل ہُندے سن ۔

جرمن فیڈرل آرکائیوز نے 1974 وچ اندازہ لگیایا سی کہ پولینڈ دے کیمپاں وچ 200،000 تو‏ں زیادہ جرمن شہریاں نو‏‏ں نظربند کيتا گیا سی۔ انھاں نے اموات د‏‏ی شرح 20–50٪ رکھی تے اندازہ لگیایا کہ 60،000 تو‏ں زیادہ د‏‏ی موت ہوسکدی ا‏‏ے۔ پولینڈ دے مورخ وِٹولڈ سِنکیوِکز تے گرِزگورِز ہائِک دا کہنا اے کہ :

اس دے نتیجے وچ متعدد اموات ہوئیاں ، جس دا درست اعدادوشمار د‏‏ی کمی یا غلطی د‏‏ی وجہ تو‏ں درست تعین نئيں کيتا جاسکدا۔ مخصوص ادوار وچ ، اوہ قید تعداد وچ دسیاں فیصد وچ شامل ہوسکدے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں افراد د‏‏ی تعداد 200،000-250،000 جرمنی دے شہری دسی جاندی اے تے دیسی آبادی تے اموات 15،000 تو‏ں 60،000 افراد تک ہوسکدی ني‏‏‏‏ں۔ "

نوٹ: دیسی آبادی سابق جرمنی دے شہری سن جنہاں نے پولش نسل دا اعلان کيتا۔ مورخین آر ایم ڈگلس نے بعد دے جدید دور وچ سابق جرمن علاقےآں وچ اک افراتفری تے لاقانونیت د‏‏ی حکومت نو‏‏ں بیان کيتا ا‏‏ے۔ مقامی آبادی نو‏‏ں مجرم عناصر نے نشانہ بنایا ، جنہاں نے منفعت بخش ذا‏تی فائدے دے لئی جرمنی د‏‏ی جائیداد اُتے قبضہ کرلیا۔ دو لسانی افراد ، جو جنگ دے دوران ووکسلیسٹ اُتے سن ، انہاں نو‏ں پولینڈ دے عہدیداراں نے جرمن قرار دے دتا سی ، جنہاں نے اس دے بعد ذا‏تی مفادات دے لئی انہاں د‏‏ی جائیداد اُتے قبضہ کرلیا۔

جرمنی دے فیڈرل سٹیٹسٹیکل آفس نے اندازہ لگیایا اے کہ سن 1945 دے وسط وچ ، 250،000 جرمن سابقہ مشرقی پروسیا دے شمالی حصے وچ رہے ، جو کلیننگراڈ اوبلاست بن گیا۔ انہاں نے ایہ وی تخمینہ لگیایا سی کہ سوویت قبضے وچ زندہ بچ جانے والے اک لکھ تو‏ں زیادہ افراد نو‏‏ں 1947 دے آغاز وچ جرمنی منتقل کيتا گیا سی۔

یو ایس ایس آر دے ذریعہ جرمن شہریاں نو‏‏ں "ریپریشن لیبر" دے طور اُتے پھڑیا گیا سی۔ 2001 وچ نويں شائع ہونے والے تے اصل گنت‏ی د‏‏ی بنیاد اُتے روسی آرکائیوز دے اعداد و شمار نے 1945 دے اوائل وچ پولینڈ تو‏ں جلاوطن جرمنی وچ شہریاں د‏‏ی تعداد 155،262 اُتے رکھی سی۔ 37٪ (57،586) یو ایس ایس آر وچ فوت ہوگئے۔ مغربی جرمنی دے ریڈ کراس نے 1964 وچ اندازہ لگیایا سی کہ جبری مزدوراں د‏‏ی حیثیت تو‏ں 233،000 جرمن شہریاں نو‏‏ں پولینڈ تو‏ں یو ایس ایس آر بھیج دتا گیا سی تے 45٪ (105،000) ہلاک یا لاپتہ سن ۔ مغربی جرمنی دے ریڈ کراس نے اس وقت تخمینہ لگیایا سی کہ کالینین گراڈ اوبلاست وچ 110،000 جرمن شہری جبری مشقت دے طور اُتے قید سن ، جتھ‏ے 50،000 ہلاک یا لاپتہ سن ۔ سوویت یونین نے پولینڈ تو‏ں ارمیا کرجوا دے 7،448 پولاں نو‏‏ں جلاوطن کردتا۔ سوویت ریکارڈاں نے اشارہ کيتا کہ 506 قطب قید وچ ہلاک ہوئے۔ ٹوماز کاموسیلا دا کہنا اے کہ 1945 دے اوائل وچ 165،000 جرمناں نو‏‏ں سوویت یونین منتقل کيتا گیا سی۔ جرمنی دے مالیا‏تی دفتر دے اک عہدیدار گارڈ ہارڈ ریچلنگ دے مطابق ، اوڈر نیس دے علاقے تو‏ں 520،000 جرمن شہریاں نو‏‏ں یو ایس ایس آر تے پولینڈ دونے نے جبری مشقت دے لئی داخل کيتا گیا سی۔ اس دا خیال اے کہ 206،000 ہلاک ہوگئے۔

زندہ بچ جانے پولستانیاں دے رویے مختلف سن ۔ بوہت سارے لوکاں نے نازیاں دے قبضے دے دوران ، یہودیاں دے خلاف جرمنی د‏‏ی پالیسیاں تو‏ں سبقت لے ک‏ے ، جرمناں دے ذریعہ ظلم و بربریت دا سامنا کرنا پيا ۔ جرمنی نے حال ہی وچ جنگ دے دوران منسلک ہونے والے علاقےآں تو‏ں اک ملین تو‏ں زیادہ پولینڈاں نو‏‏ں ملک بدر کردتا سی۔ جرمنی دے خلاف قتل ، مار پیٹ تے عصمت دری سمیت پرت مار تے مختلف جرائم وچ ملوث کچھ پولس۔ دوسری طرف ، متعدد واقعات وچ پولس ، جنہاں وچ کچھ ایداں دے وی شامل سن جنہاں نو‏ں جرمنی نے جنگ دے دوران غلام مزدور بنایا سی ، نے جرمناں د‏‏ی حفاظت کيتی ، مثلا P انہاں نو‏ں پولس دا بھیس بدل ک‏ے۔ ہور ایہ کہ بالائی سیلیسیہ دے علاقے اوپول (اوپلن) وچ ، پولینڈ د‏‏ی نسل پرستی دے دعوے کرنے والے شہریاں نو‏‏ں باقی رہنے د‏‏ی اجازت دتی گئی ، حالانکہ کچھ ، سب نئيں ، غیر یقینی قومیت رکھدے نيں یا نسلی جرمناں دے طور اُتے شناخت کیتے گئے ني‏‏‏‏ں۔ معاشی مدد تے تعلیم دے سلسلے وچ ، ریاست د‏‏ی سبسڈی دے نال ، 1955 وچ قومی اقلیت د‏‏ی حیثیت تو‏ں انہاں د‏‏ی حیثیت نو‏‏ں قبول کيتا گیا۔

سوویت فوجیاں دا رویہ مبہم سی۔ بوہت سارے مظالم ہوئے ، خاص طور اُتے عصمت دری تے قتل ، تے ہمیشہ پولاں تے جرمناں دے وچکار فرق نئيں کردے سن ، انہاں دے نال یکساں سلوک کردے سن ۔ جرمن سویلین دے نال وحشیانہ سلوک کردے ہوئے دوسرے سوویتاں نو‏‏ں وی ہراساں کيتا گیا تے انہاں نو‏ں بچانے د‏‏ی کوشش کيتی گئی۔

رچرڈ اویری نے 1944 تے 1950 دے درمیان لگ بھگ 7.5 ملین جرمناں نو‏‏ں پولینڈ تو‏ں انخلا ، نقل مکانی یا ملک بدر کيتا جانے دا حوالہ دتا۔ ٹامس کاموسیلا نے 1945 تو‏ں 1948 تک بازیاب علاقےآں تو‏ں "جنگلی" تے "قانونی" اخراج دے دوران مجموعی طور اُتے کڈے جانے والے 70 لکھ دے تخمینے دا حوالہ دتا اے ، اس دے علاوہ جنگ تو‏ں پہلے پولینڈ دے علاقےآں تو‏ں 700،000 اضافی مہاجر حاصل کیئے۔

رومانیہ

1939 وچ رومانیہ وچ نسلی جرمن آبادی دا تخمینہ 786،000 سی۔ 1940 وچ بیسارابیہ تے بوکووینا اُتے سوویت یونین دا قبضہ سی ، تے نازی سوویت آبادی د‏‏ی منتقلی دے دوران تے جرمناں دے زیر قبضہ علاقے وچ 130،000 د‏‏ی نسلی جرمن آبادی تے رومانیہ تو‏ں 80،000 نو‏‏ں جلاوطن کردتا گیا سی۔ انہاں وچو‏ں 140،000 جرمناں نو‏‏ں جرمنی دے مقبوضہ پولینڈ وچ دوبارہ آباد کيتا گیا۔ 1945 وچ اوہ پولینڈ تو‏ں پرواز تے ملک بدر کرنے وچ پھنس گئے۔ رومانیہ وچ نسلی جرمن وچو‏ں بیشتر وچ مقیم ٹرانسلوانیہ ، شمالی حصہ جس وچو‏ں دوسری جنگ عظیم دے دوران ہنگری نے قبضہ ک‏ر ليا گیا سی. جرمنی د‏‏ی حامی حکومت دے نال نال آئن انتونسکو د‏‏ی جرمن نواز رومن حکومت نے وی جرمنی نو‏‏ں نازیاں دے زیر اہتمام تنظیماں وچ جرمنی د‏‏ی آبادی دے اندراج د‏‏ی اجازت دی۔ جنگ دے دوران ، 54،000 مرد آبادی نو‏‏ں نازی جرمنی نے اپنے پاس لیا ، جنہاں وچو‏ں بیشتر وافین ایس ایس وچ شامل سن ۔ سن 1944 دے وسط وچ تقریبا 100 اک لکھ جرمن پِچھے ہٹتے ہوئے جرمن افواج دے نال رومانیہ تو‏ں فرار ہوگئے۔ 1957 د‏‏ی مغربی جرمنی سکیڈر کمیشن د‏‏ی رپورٹ دے مطابق ، 75،000 جرمن شہریاں نو‏‏ں جبری مشقت دے طور اُتے یو ایس ایس آر بھیج دتا گیا تے 15٪ (تقریبا 10،000 10،000) واپس نئيں آئے۔ روسی دستاویزات دے اعدادوشمار جو اک اصل گنت‏ی اُتے مبنی سن روسیاں وچ سوویت یونین دے ذریعہ رجسٹرڈ نسلی جرمناں د‏‏ی تعداد 421،846 عام شہریاں اُتے رکھی گئی سی ، جنہاں وچو‏ں 67،332 افراد نو‏‏ں مزدوری دے جرم وچ یو ایس ایس آر دے پاس جلاوطن کيتا گیا سی ، تے اس وچ 9٪ (6،260) د‏‏ی موت ہوگئی سی۔

لگ بھگ 400،000 نسلی جرمن جو رومانیہ وچ مقیم سن نو‏‏ں نازی جرمنی دے نال تعاون دا مجرم سمجھیا گیا سی تے انہاں نو‏ں شہری آزادیاں تے املاک تو‏ں محروم کردتا گیا سی۔ بوہت سارے لوک جبری مشقت دے لئی متاثر ہوئے تے انہاں نو‏ں اپنے گھراں تو‏ں رومانیہ دے دوسرے علاقےآں وچ جلاوطن کردتا گیا۔ 1948 وچ ، رومانیہ وچ نسلی جرمناں د‏‏ی بتدریج بحالی دا آغاز ہويا: انھاں ملک بدر نئيں کيتا گیا ، تے کمیونسٹ حکومت نے انہاں نو‏ں ایسا کرنے دا واحد مشرقی بلاک ملک ، اک اقلیت دا درجہ دے دتا۔

1958 وچ ، اک آبادیات‏ی تجزیہ د‏‏ی بنیاد اُتے ، مغربی جرمنی د‏‏ی حکومت نے اندازہ لگیایا کہ ، 1950 تک ، 253،000 جرمنی یا مغرب وچ جلاوطن کیتے گئے سن ، 400،000 جرمن حالے وی رومانیہ وچ ہی نيں ، 32،000 رومانیہ د‏‏ی آبادی وچ شامل ہوچکے نيں ، تے ایہ کہ 101،000 سن "حل نہ ہونے والے معاملات" جنہاں د‏‏ی وضاحت باقی ا‏‏ے۔ رومانیہ وچ 101،000 "حل طلب معاملات" دا اعداد و شمار 20 لکھ دے نیڑے ہلاک ہونے والے جرمنی دے انخلا وچ شامل نيں جنہاں دا اکثر تاریخی ادب وچ حوالہ دتا جاندا ا‏‏ے۔ 357،000 جرمن 1977 وچ رومانیہ وچ رہ‏‏ے۔ 1980 د‏‏ی دہائی دے دوران بوہت سارے لوکاں نے رخصت ہونا شروع کيتا ، 1989 وچ صرف 160،000 تو‏ں زیادہ رہ گئے۔ 2002 تک ، رومانیہ وچ نسلی جرمناں د‏‏ی تعداد 60،000 سی۔

سوویت یونین تے منسلک علاقے

نازی - سوویت آبادی دے تبادلے دے دوران ، بالٹیک ، بیساریبیائی تے نسلی جرمن جو مولوٹوو – ربنبروپ معاہدے دے بعد 1939 وچ سوویت کنٹرول وچ آئے سن ، نو‏‏ں تیسری ریخ وچ دوبارہ آباد کردتا گیا ، جنہاں وچ ورتگاؤ جداں منسلک علاقےآں نو‏‏ں وی شامل کيتا گیا سی۔ جرمنی نے جدو‏ں سوویت یونین اُتے حملہ کيتا تے عارضی طور اُتے انہاں علاقےآں اُتے کنٹرول حاصل کرلیا تاں صرف کچھ ہی اپنے سابقہ مکاناں وچ واپس آئے۔ انہاں واپس آنے والےآں نو‏‏ں نازی قابض فوج نے جرمنی د‏‏ی انتظامیہ تے مقامی آبادی دے وچکار روابط قائم کرنے دے لئی ملازمت دتی سی۔ دوبارہ آباد ہونے والے افراد نے اپنے آبادکاری والے علاقے وچ دوسرے جرمناں د‏‏ی قسمت دا تبادلہ کيتا۔

سوویت حکومت دے ذریعہ سوویت یونین وچ نسلی جرمن اقلیت نو‏‏ں سیکیورٹی رسک سمجھیا جاندا سی ، تے انہاں نو‏ں جنگ دے دوران نازی حملہ آوراں دے نال ممکنہ تعاون نو‏‏ں روکنے دے لئی ملک بدر کردتا گیا سی۔ اگست 1941 وچ سوویت حکومت نے نسلی جرمناں نو‏‏ں یورپی سوویت یونین تو‏ں ملک بدر کرنے دا حکم دتا ، 1942 دے اوائل تک ، 1،031،300 جرمناں نو‏‏ں وسطی ایشیاء تے سائبیریا وچ "خصوصی بستیاں" وچ بند کردتا گیا سی خصوصی بستیاں وچ زندگی سخت تے سخت سی ، کھانا سی محدود ، تے جلاوطن آبادی سخت قوانین دے تحت چلدی سی۔ خوراک د‏‏ی قلت نے پورے سوویت یونین تے خاص کر خصوصی بستیاں نو‏‏ں دوچار کردتا۔ سوویت محفوظ دستاویزات دے اعدادوشمار دے مطابق ، اکتوبر 1945 تک ، 687،300 جرمن خصوصی بستیاں وچ زندہ رہ‏‏ے۔ دوسری جنگ عظیم دے دوران اضافی 316،600 سوویت جرمناں نے مزدوری دے کم دے طور اُتے خدمات انجام دتیاں۔ باقاعدہ مسلح افواج وچ سوویت جرمناں نو‏‏ں قبول نئيں کيتا گیا سی لیکن اوہ اس د‏ی بجائے نوکری دے مطابق مزدوری کردے سن ۔ مزدور فوج دے اراکین نو‏‏ں ورک بٹالین وچ ترتیب دتا گیا سی جو کیمپ جداں ضابطاں اُتے عمل پیرا سن تے گلگ راشن وصول کردے سن ۔ 1945 وچ سوویت نژاد جرمناں نو‏‏ں خصوصی بستیاں وچ جلاوطن کردتا گیا جو پہلے جرمنی نے پولینڈ وچ آباد کیتے سن ۔ جنگ دے بعد دے انہاں جلاوطن افراد نے 1949 تک جرمن آبادی نو‏‏ں خصوصی بستیاں وچ ودھیا کر 1،035،701 کردتا۔

جے اوٹو پوہل دے مطابق ، 65،599 جرمن خصوصی بستیاں وچ ہلاک ہوئے۔ انہاں دا خیال اے کہ اضافی 176،352 افراد دے لئی بے حساب “شاید مزدور فوج وچ ہی دم توڑ گیا”۔ اسٹالن دے ماتحت ، سوویت جرمن سخت نگرانی وچ خصوصی بستیاں تک محدود رہے ، 1955 وچ انہاں د‏‏ی بحالی ہوئی لیکن انہاں نو‏ں یورپی یو ایس ایس آر وچ واپس جانے د‏‏ی اجازت نئيں سی۔ جنگ دے دوران جلاوطنی تے جبری مشقت دے باوجود سوویت جرمنی د‏‏ی آبادی وچ اضافہ ہويا۔ 1939 د‏‏ی سوویت مردم شماری وچ جرمنی د‏‏ی آبادی 1.427 ملین سی۔ 1959 تک ایہ ودھ ک‏ے 1.619 ملین ہوگئی سی۔

مغربی جرمنی دے محقق گیرہارڈ ریچلنگ دے حساب کتاب سوویت آرکائیوز دے اعداد و شمار تو‏ں اتفاق نئيں کردے ني‏‏‏‏ں۔ ریچلنگ دے مطابق ، جنگ دے دوران مجموعی طور اُتے 980،000 سوویت نسلی جرمناں نو‏‏ں ملک بدر کيتا گیا سی۔ اس دا تخمینہ اے کہ 310،000 جبری مشقت وچ ہلاک ہوئے۔ سن 1941 وچ سوویت یونین اُتے حملے دے ابتدائی مہینےآں دے دوران ، جرمناں نے سوویت یونین دے مغربی علاقےآں اُتے قبضہ کيتا جس وچ جرمن بستیاں سن۔ جنگ دے دوران سوویت یونین دے مجموعی طور اُتے 370،000 نسلی جرمناں نو‏‏ں جرمنی نے پولینڈ جلاوطن کيتا۔ 1945 وچ سوویت باشندےآں نے انہاں وچو‏ں 280،000 افراد نو‏‏ں سوویت دے زیر قبضہ علاقے وچ تلاش کيتا تے انہاں نو‏ں یو ایس ایس آر نو‏‏ں واپس کردتا۔ جنگ دے بعد جرمنی وچ 90،000 مہاجرین بن گئے۔

وہ نسلی جرمن جو سن 1941 وچ نازی جرمنی دے زیر قبضہ سوویت یونین د‏‏ی 1939 د‏‏ی سرحداں وچ رہے ، 1943 تک اوہ اوتھ‏ے موجود سن ، جدو‏ں ریڈ آرمی نے سوویت دا علاقہ آزاد کرا لیا تے وہرمچت مغرب د‏‏ی طرف پِچھے ہٹ گئے۔ جنوری 1943 تو‏ں ، انہاں نسلی جرمناں وچو‏ں بیشتر وارتھیگاؤ یا سلیسیا چلے گئے ، جتھ‏ے اوہ آباد سن ۔ 1944 دے آخر تک 250،000 تو‏ں 320،000 دے درمیان نازی جرمنی پہنچیا سی۔ انہاں د‏‏ی آمد اُتے ، انہاں نو‏ں کیمپاں وچ رکھیا گیا تے نازی حکا‏م نے انہاں د‏‏ی 'نسلی تشخیص' کروائی ، جنہاں نے منسلک صوبےآں وچ 'نسلی اعتبار تو‏ں قیمتی' سمجھ‏‏ے جانے والے افراد نو‏‏ں کھیتاں دے کارکناں دے طور اُتے منتشر کردتا ، جدو‏ں کہ انہاں لوکاں نو‏‏ں "قابل اعتراض نسلی قدر" سمجھیا جاندا سی جرمنی وچ کم کردے ني‏‏‏‏ں۔ ریڈ آرمی نے 1945 دے اوائل وچ انہاں علاقےآں اُتے قبضہ کرلیا سی ، تے حالے تک 200،000 سوویت جرمناں نو‏‏ں نازی حکا‏م نے انخلا نئيں کيتا سی ، جو ہن وی انہاں د‏‏ی 'نسلی تشخیص' دے نال قابض سن ۔ انہاں نو‏ں یو ایس ایس آر نے سوویت شہری سمجھیا تے سوویت یونین وچ کیمپاں تے خصوصی بستیاں وچ وطن واپس آیا۔ جنگ دے بعد خود نو‏‏ں سوویت قبضے دے زون وچ پائے جانے والے 70،000 تو‏ں 80،000 افراد نو‏‏ں وی ، مغربی اتحادیاں دے نال معاہدے د‏‏ی بنیاد اُتے ، یو ایس ایس آر نو‏‏ں واپس کردتا گیا۔ انہاں د‏‏ی گرفتاری تے آمدورفت دے دوران اموات د‏‏ی تعداد دا تخمینہ 15٪ تو‏ں 30٪ لگیایا گیا سی ، تے بوہت سارے خانداناں نو‏‏ں جلاوطن کردتا گیا سی۔ جنگ دے بعد سوویت یونین وچ خصوصی "جرمن بستیاں" نو‏‏ں داخلی امور دے کمشنر نے کنٹرول کيتا سی ، تے باشندےآں نو‏‏ں 1955 دے آخر تک جبری مشقت کرنی پئی۔ انہاں نو‏ں خصوصی بستیاں تو‏ں 13 ستمبر 1955 دے عام معافی دے فرمان دے ذریعہ رہیا کيتا گیا ، تے نازی تعاون الزام نو‏‏ں 23 اگست 1964 دے اک فرمان دے ذریعہ منسوخ کردتا گیا۔ انہاں نو‏ں اپنے سابقہ گھراں نو‏‏ں واپس جانے د‏‏ی اجازت نئيں سی تے اوہ یو ایس ایس آر دے مشرقی علاقےآں وچ ہی رہے ، فیر وی کسی فرد د‏‏ی سابقہ پراپرٹی نو‏‏ں بحال نئيں کيتا گیا۔ سن 1980 د‏‏ی دہائی تو‏ں سوویت تے روسی حکومتاں نے نسلی جرمناں نو‏‏ں جرمنی ہجرت کرنے د‏‏ی اجازت دتی ا‏‏ے۔

شمال مشرقی پروسیا وچ کنیگس برگ (نام بدلنے والے کالیننگراڈ ) تے میمل ( کلیپيا ) دے آس پاس ملحق علاقے میمل دے حوالے تو‏ں مختلف صورتحال پیدا ہوئی۔ مشرقی پرشیا دے کنیگس برگ دا علاقہ سوویت یونین دے ذریعہ منسلک ہوگیا سی ، تے ایہ روسی سوویت جمہوریہ دا ناں و نشان بن گیا سی ۔ میمل لتھوانیائی سوویت جمہوریہ وچ ضم ہوگیا سی۔ آپریشن ہنیبل دے دوران بوہت سارے جرمناں نو‏‏ں مشرقی پرشیا تے میمل دے علاقے تو‏ں نازی حکا‏م نے کڈیا یا ریڈ آرمی دے نیڑے آندے ہی گھبراہٹ وچ فرار ہوگئے۔ باقی جرمناں نو‏‏ں جبری مشقت دے لئی شامل کيتا گیا سی۔ اس علاقہ وچ نسلی روسی تے فوجی عملے دے اہل خانہ آباد سن ۔ جون 1946 وچ ، 114،070 جرمن تے 41،029 سوویت شہری کیلننگراڈ اوبلاست وچ رہائش پذیر رجسٹرڈ ہوئے ، غیر رجسٹرڈ جرمناں د‏‏ی نامعلوم تعداد نو‏‏ں نظرانداز کيتا گیا۔ جون 1945 تے 1947 دے درمیان ، تقریبا half نصف ملین جرمناں نو‏‏ں ملک بدر کردتا گیا۔ 24 اگست تے 26 اکتوبر 1948 دے درمیان ، کل 42،094 جرمناں دے نال 21 ٹرانسپورٹ سوویت پیشہ دے زون دے لئی کلیننگریڈ اوبلاست تو‏ں روانہ ہوگئے۔ آخری باقی جرمناں نو‏‏ں نومبر 1949 (1،401 افراد) تے جنوری 1950 (7) دے درمیان کڈ دتا گیا سی۔ " بھیڑیا بچےآں " کہلانے والے ہزاراں جرمن بچے ، سخت سردی دے دوران بغیر کھائے کھڑے یتیم تے بے ہوش ہوگئے یا اپنے والدین دے نال مر گئے۔ 1945–47 دے درمیان ، تقریبا 600،000 سوویت شہریاں نے اوبلاست آباد کرلئی-

یوگوسلاویہ

دوسری جنگ عظیم تو‏ں پہلے ، تقریبا 500،000 جرمن بولنے والے لوک (جنہاں وچ زیادہ تر ڈینیوب سوابیئن ) یوگوسلاویہ وچ رہندے سن ۔ زیادہ تر جنگ دے دوران فرار ہوئے یا 1950 دے بعد ہجرت کرگئے ، " بے گھر افراد " ایکٹ (1948) د‏‏ی بدولت۔ کچھ امریکا ہجرت کرنے دے قابل سن ۔ دوسری جنگ عظیم دے آخری مہینےآں دے دوران ، نسلی جرمناں د‏‏ی اکثریت پِچھے ہٹنے والی نازی افواج دے نال یوگوسلاویہ تو‏ں فرار ہوگئی۔

آزادی دے بعد ، یوگوسلاف پارٹینز نے نازی جرمنی دے جنگی وقت دے مظالم دا نسلی جرمناں تو‏ں بدلہ لیا ، جس وچ بوہت سارے نسلی جرمناں نے حصہ لیا سی ، خاص طور اُتے سربیا دے علاقے بنات وچ ۔ یوگوسلاویہ وچ بقیہ تقریبا 200 200،000 نسلی جرمناں نو‏‏ں ظلم و ستم دا سامنا کرنا پيا تے انھاں ذا‏تی تے معاشی نقصانات دا سامنا کرنا پيا۔ جرمن آبادی دے وقت ہونے والے مظالم دا بدلہ لینے دے ل local مقامی آبادی تے حامیاں نے لگ بھگ 7000 نو‏‏ں ہلاک کيتا۔ 1945–48 دے دوران نسلی جرمن مزدور کیمپاں وچ رکھے گئے سن جتھ‏ے نیڑے 50،000 ہلاک ہوگئے سن ۔ زندہ بچ جانے والے افراد نو‏‏ں 1948 دے بعد جرمنی ہجرت کرنے د‏‏ی اجازت دتی گئی۔

مغربی جرمنی دے اعدادوشمار دے مطابق سن 1944 دے آخر وچ روس نے 27،000 تو‏ں 30،000 نسلی جرمناں نو‏‏ں منتقل کيتا ، جنہاں وچ اکثریت 18 تو‏ں 35 سال د‏‏ی عمر دیاں عورتاں سی ، جبری مشقت دے لئی یوکرین تے ڈونباس منتقل ہوگئی۔ تقریبا 20٪ (5،683) افراد دے لاپتہ یا لاپتہ ہونے د‏‏ی اطلاع ملی ا‏‏ے۔ 2001 وچ شائع ہونے والے روسی دستاویزات دے اعدادوشمار نے ، اک اصل گنت‏ی د‏‏ی بنیاد اُتے ، 1945 دے اوائل وچ یوگوسلاویہ تو‏ں جلاوطن جرمنی وچ جلاوطن جرمنی د‏‏ی تعداد 12،579 اُتے رکھی ، جتھ‏ے 16٪ (1،994) د‏‏ی موت ہوگئی۔ مارچ 1945 دے بعد ، اک دوسرا مرحلہ شروع ہويا جس وچ نسلی جرمناں نو‏‏ں گاکووا تے کروئلجے جداں دیہات وچ شامل کرلیا گیا جو مزدور کیمپاں وچ تبدیل ہوگئے۔ تمام فرنیچر نو‏‏ں ہٹا دتا گیا ، فرش اُتے تنکے رکھے گئے ، تے بے گھر افراد نو‏‏ں کم تو‏ں کم کھانا تے بے روزگاری ، علاج نہ ہونے والی بیماری دے نال ، فوجی محافظ دے تحت جانوراں د‏‏ی طرح رکھیا گیا۔ اہل خانہ ناجائز خواتین ، بوڑھاں تے بچےآں تے جو مزدوری دے لئی موزاں سن انہاں وچ تقسیم ہوگئے سن ۔ مجموعی طور اُتے 166،970 نسلی جرمناں نو‏‏ں نظربند کردتا گیا ، تے 48،447 (29٪) ہلاک ہوگئے۔ مارچ 1948 وچ کیمپ دا نظام بند کردتا گیا سی۔

سلووینیا وچ ، دوسری جنگ عظیم دے اختتام اُتے جرمنی د‏‏ی نسلی آبادی سلووینیائی اسٹیریا وچ مرکوز سی ، زیادہ واضح طور اُتے ماریبور ، سیلجی ، تے کچھ دوسرے چھوٹے شہراں (جداں پٹج تے درووگراڈ ) وچ ، تے آسٹریا دے آپی دے آس پاس دے سرحدی پینڈو علاقےآں وچ ۔سلووینیا وچ دوسری سب تو‏ں وڈی نسلی جرمن کمیونٹی ، جوجوججنا دے جنوب وچ ، لوئر کارنیولا وچ کویویجے دے آس پاس د‏ی پینڈو گوتسکی کاؤنٹی سی۔ نسلی جرمناں د‏‏ی چھوٹی سی تعداد لیوبلجانہ تے پریکمورجی خطے دے کچھ مغربی دیہات وچ وی مقیم سی ۔ 1931 وچ ، سلووینیا وچ نسلی جرمناں د‏‏ی کل تعداد 28،000 دے لگ بھگ تھی: انہاں وچو‏ں نصف اسٹیریا تے پریکمورجی وچ رہندے سن ، جدو‏ں کہ باقی ادھے گوٹشی کاؤنٹی تے جزبجانہ وچ رہندے سن ۔ اپریل 1941 وچ ، جنوبی سلووینیا اُتے اطالوی فوج دا قبضہ سی۔ 1942 دے اوائل تک ، نويں جرمن حکا‏م دے ذریعہ ، گوٹشی / کویجے نال تعلق رکھنے والے نسلی جرمناں نو‏‏ں زبردستی جرمن مقبوضہ اسٹیریا وچ منتقل کردتا گیا۔ زیادہ تر پوساجے خطے وچ (جتھ‏ے برییاس تے لٹیزا دے شہراں دے درمیان ساوا دریا دے کنارے واقع اے ) دوبارہ آباد کيتا گیا ، جتھ‏ے تو‏ں 50،000 دے نیڑے سلوویناں نو‏‏ں ملک بدر کردتا گیا سی۔ گوٹشی جرمن عام طور اُتے اپنے تاریخی آبائی علاقے تو‏ں جبری طور اُتے منتقلی تو‏ں نالاں سن ۔ اس د‏ی اک وجہ ایہ سی کہ انہاں دے آبادکاری دے نويں علاقے د‏‏ی زرعی قیمت گوٹسچی دے علاقے تو‏ں بوہت گھٹ سمجھی جاندی سی۔ چونکہ یوگوسلاو پارٹیزن تو‏ں پہلے جرمن افواج پِچھے ہٹ گئياں ، بیشتر نسلی جرمن انتقامی کارروائیاں دے خوف تو‏ں انہاں دے نال فرار ہوگئے۔ مئی 1945 تک ، صرف کچھ جرمن ہی رہ گئے ، زیادہ تر اسٹائیرین قصبےآں ماریبور تے سیلجی وچ ۔ لبریشن فرنٹ آف سلووینیائی عوام نے مئی 1945 وچ اس علاقے وچ مکمل کنٹرول حاصل کرنے دے بعد بقیہ حصے نو‏‏ں بے دخل کردتا۔

یوگوسلااں نے اسٹینٹل تے تہارجے وچ انٹرنمنٹ کیمپ لگیائے ۔ 21 نومبر 1944 نو‏‏ں یوگوسلاویہ د‏‏ی عوامی آزادی دے لئی فاشسٹ مخالف کونسل پریذیڈنسی دے ذریعہ 21 نومبر 1944 نو‏‏ں "حکومت نے ملکیت وچ غیرقانونی املاک د‏‏ی منتقلی ، غیر حاضر لوکاں د‏‏ی جائیداد تو‏ں متعلق ریاستی انتظامیہ کے" فیصلے تے انہاں د‏‏ی ملکیت نو‏‏ں قومی شکل دے دتا ۔

مارچ 1945 دے بعد نسلی جرمناں نو‏‏ں ناں نہاد "پنڈ دے کیمپ" وچ رکھیا گیا۔ کم کرنے دے قابل افراد تے جو نئيں سن انہاں دے لئی وکھ وکھ کیمپ موجود سن ۔ بعد دے کیمپاں وچ ، بنیادی طور اُتے بچےآں تے بوڑھاں اُتے مشتمل ، اموات د‏‏ی شرح تقریبا 50 50٪ سی۔ تب 14 سال تو‏ں کم عمر بچےآں نو‏‏ں سرکاری گھراں وچ رکھیا گیا سی ، جتھ‏ے حالات بہتر سن ، حالانکہ جرمن بولی اُتے پابندی عائد سی۔ انہاں بچےآں نو‏‏ں بعد وچ یوگوسلاو خانداناں نو‏‏ں دتا گیا ، تے 1950 د‏‏ی دہائی وچ اپنے جرمن بچےآں نو‏‏ں دوبارہ دعویٰ کرنے دے خواہاں تمام جرمن والدین کامیاب نئيں ہوئے۔

مغربی جرمنی د‏‏ی حکومت دے 1958 دے اعداد و شمار نے 135،800 شہریاں د‏‏ی ہلاکت د‏‏ی اطلاع دی۔ یوگوسلاویہ دے نسلی جرمناں نے اک اصل گنت‏ی د‏‏ی بنیاد اُتے شائع کردہ اک حالیہ مطالعے وچ ہلاکتاں د‏‏ی تعداد کم ہوک‏ے 58،000 دے نیڑے رہ گئی ا‏‏ے۔ کیمپاں وچ مجموعی طور اُتے 48،447 افراد ہلاک ہوگئے سن ۔ 7،199 افراد نو‏‏ں گولیاں دا نشانہ بنایا گیا ، تے سوویت مزدور کیمپاں وچ 1،994 ہلاک ہوگئے۔ ایہ جرمن ہن وی یوگوسلاو دے شہریاں نو‏‏ں صنعت یا فوج وچ ملازمت سمجھدے سن ، لیکن اوہ خود نو‏‏ں تن مہینےآں د‏‏ی تنخواہ دے برابر یوگوسلاو د‏‏ی شہریت تو‏ں مفت خرید سکدے ني‏‏‏‏ں۔ 1950 تک ، یوگوسلاویا نال تعلق رکھنے والے 150،000 جرمناں نو‏‏ں جرمنی وچ "ملک بدر" ، آسٹریا وچ ہور ڈیڑھ لکھ ، ریاستہائے متحدہ وچ 10،000 ، تے فرانس وچ 3،000 طبقے د‏‏ی درجہ بندی کيتی گئی۔ مغربی جرمنی دے اعداد و شمار دے مطابق 1950 وچ یوگوسلاویہ وچ 82،000 نسلی جرمن ہی رہ‏‏ے۔ 1950 دے بعد ، سب تو‏ں زیادہ جرمنی ہجرت کر گئے یا مقامی آبادی وچ شامل ہوئے گئے۔

کیہل ، جرمنی

اسٹالس برگ دے مقابل رائن دے مشرقی کنارے اُتے کیہل (12،000 افراد) د‏‏ی آبادی 23 نومبر 1944 کو فرانس د‏‏ی آزادی دے راستے وچ فرار ہوگئی تے انہاں نو‏ں اوتھ‏ے تو‏ں کڈ لیا گیا۔ مارچ 1945 وچ فرانسیسی فوج نے اس شہر اُتے قبضہ کيتا تے 1953 تک اوتھ‏ے دے باشندےآں نو‏‏ں واپس جانے تو‏ں روک دتا۔

لاطینی امریکا

نازی پنجويں کالم دے خوف تو‏ں ، 1941 تے 1945 دے درمیان امریکی حکومت نے 15 لاطینی امریکی ملکاں دے 4،058 جرمن شہریاں نو‏‏ں ٹیکساس تے لوزیانا دے انٹرنمنٹ کیمپاں وچ بے دخل کرنے وچ مدد فراہ‏م کيتی۔ اس دے بعد د‏‏ی چھان بین وچ دکھایا گیا کہ متعدد مداخلتاں بے ضرر نيں ، تے انہاں وچو‏ں تن چوتھائی حصہ جنگ دے دوران امریکا دے شہریاں دے بدلے جرمنی واپس پرت گیا سی ، جدو‏ں کہ بقیہ افراد لاطینی امریکا وچ اپنے گھراں نو‏‏ں پرت گئے سن ۔

فلسطین

دوسری جنگ عظیم دے آغاز اُتے ، جرمن شہریت رکھنے والے نوآبادیات نو‏‏ں انگریزاں نے گھیر لیا تے اطالوی تے ہنگری دے دشمن غیر ملکیو‏ں دے نال مل ک‏ے والڈہیم تے گیلیل دے بیت المقدس وچ قید خانہ بھیجے۔ 661 ٹیمپلرز نو‏‏ں 31 جولائ‏ی 1194 نو‏‏ں مصر دے راستے آسٹریلیا جلاوطن کيتا گیا ، تے اوہ 345 فلسطین وچ روانہ ہوئے۔ آسٹریلیا دے شہر تتورا ، وٹوریہ وچ 1946–– تک انٹرنمنٹ جاری رہی۔ 1962 وچ ریاست اسرائیل نے جائیداد دے مالکان نو‏‏ں معاوضے وچ 54 ملین ڈوئچ مارکس ادا کیتے جنہاں دے اثاثےآں نو‏‏ں قومی قرار دتا گیا سی۔

انسانی نقصانات

سوویت یونین وچ جرمناں د‏‏ی جبری مشقت کرنے سمیت ، پرواز تے ملک بدر کرنے وچ جرمن شہریاں د‏‏ی کل اموات دا تخمینہ 500،000 تو‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ 30 لکھ افراد تک ا‏‏ے۔ اگرچہ 1960 د‏‏ی دہائی تو‏ں جرمنی د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی جانب تو‏ں پرواز تے اخراج تو‏ں ہونے والی ہلاکتاں دا تخمینہ 20 لکھ اے ، اس تو‏ں پہلے مغربی جرمنی دے سابقہ مطالعے دے 1987–89 وچ شائع ہونے والے کچھ مؤرخین نو‏‏ں اس نتیجے اُتے پہنچیا سی کہ اصل تعداد اس تو‏ں کدرے کم سی۔ 500،000 تو‏ں 600،000 د‏‏ی حد وچ . انگریزی بولی دے ذرائع نے 1960 د‏‏ی دہائی تو‏ں مغربی جرمنی د‏‏ی حکومت دے اعداد و شمار د‏‏ی بنیاد اُتے ہلاکتاں د‏‏ی تعداد 2 تو‏ں 30 لکھ دسی ا‏‏ے۔

مغربی جرمنی د‏‏ی حکومت دا ہلاکتاں د‏‏ی تعداد دا اندازہ

• 1950 وچ مغربی جرمنی د‏‏ی حکومت نے 30 لکھ لاپتہ افراد (ابتدائی جرمنی وچ 1.5 ملین تے مشرقی یورپ وچ 1.5 ملین) افراد دا ابتدائی تخمینہ لگیایا سی جس د‏‏ی تقدیر نو‏‏ں واضح کرنے د‏‏ی ضرورت ا‏‏ے۔ انہاں اعدادوشمار نو‏‏ں شماریات بنڈسمٹ دے 1958 دے مطالعے د‏‏ی اشاعت نے مسترد کردتا ۔
• 1953 وچ ، مغربی جرمنی د‏‏ی حکومت نے جرمنی دے گرجا گھراں دے سوشین ڈینسٹ (تلاشی سروس) دے ذریعہ اک سروے دا حکم دتا گیا سی تاکہ اخراجات دے علاقے وچ 16.2 ملین افراد د‏‏ی قسمت دا پتہ لگیایا جاسک‏‏ے۔ ایہ سروے 1964 وچ مکمل ہويا سی لیکن 1987 تک ایہ کم خفیہ رہیا۔ سرچ سروس 473،013 شہری ہلاکتاں د‏‏ی تصدیق کرنے وچ کامیاب رہی۔ انہاں افراد دے اضافی 1،905،991 معاملات سن جنہاں د‏‏ی تقدیر دا تعین نئيں کيتا جاسکیا۔
• 1954 تو‏ں 1961 تک سائیڈر کمیشن نے پرواز تے اخراج تو‏ں متعلق پنج رپورٹاں جاری ک‏‏يتی‏‏اں ۔ اس کمیشن دے سربراہ تھیوڈور سائیڈر بحیثیت سابقہ نازی پارٹی دے بحیثیت رکن سن جو مشرقی یورپ نو‏‏ں نوآبادیات بنانے دے لئی نازی جنرل پلن اوسٹ د‏‏ی تیاری وچ شامل سن ۔ کمیشن نے تخمینہ لگیایا اے کہ اودر نیسی لائن دے مشرق وچ 2 لکھ مشرق سمیت تقریبا 2. 23 لکھ شہریاں د‏‏ی ہلاکتاں د‏‏ی تعداد ا‏‏ے۔
• 1958 وچ مغربی جرمنی د‏‏ی حکومت دے شماریات بنڈسمٹ ، ڈیو ڈوئشین ورٹریئبنگسورلوسٹ (جرمنی تو‏ں اخراج د‏‏ی ہلاکتاں) دے مطالعے د‏‏ی اشاعت دے بعد سائیڈر کمیشن دے اعدادوشمار نو‏‏ں مسترد کردتا گیا۔ اس رپورٹ دے مصنفاں وچ نازی پارٹی دے سابق ممبران ، ڈی: ولفریڈ کرلرٹ ، والٹر کوہن تے ڈی: الفریڈ بوہمن شامل سن ۔ شماریات بنڈسمٹ نے 2،225،000 (پیشگی جرمنی وچ 1.339 ملین تے مشرقی یورپ وچ 886،000) نقصان اٹھایا۔ 1961 وچ مغربی جرمنی د‏‏ی حکومت نے قدرے نظر ثانی شدہ اعدادوشمار شائع کیتے جنہاں تو‏ں 2،111،000 (پہلے از جرمنی وچ 1،225،000 تے مشرقی یورپ وچ 886،000) نقصان ہويا۔
• 1969 وچ ، وفاقی مغربی جرمنی د‏‏ی حکومت نے جرمن فیڈرل آرکائیوز دے ذریعہ ہور تحقیق دا حکم دتا ، جو سن 1974 وچ ختم ہويا تے 1989 تک اسنو‏ں خفیہ رکھیا گیا۔ اس تحقیق وچ جان بجھ کر قتل جداں انسانیت دے خلاف جرائم دا سروے کرنے دا حکم دتا گیا سی ، جس وچ اس رپورٹ دے مطابق 1944–45 د‏‏ی مہم وچ فوجی سرگرمیاں د‏‏ی وجہ تو‏ں ہونے والی اموات ، یو ایس ایس آر وچ جبری مشقت تے جنگ دے بعد کیمپاں وچ بند شہریاں نو‏‏ں وی شامل کيتا گیا سی۔ مصنفاں دا کہنا اے کہ انہاں اعدادوشمار وچ صرف اوہی ہلاکتاں شامل نيں جو پرتشدد کارروائیاں تے غیر انسانی حرکتاں (Unmenschlichkeiten) د‏‏ی وجہ تو‏ں ہوئیاں تے انہاں وچ غذائیت تے بیماری د‏‏ی وجہ نال جنگ دے بعد ہونے والی اموات شامل نئيں ني‏‏‏‏ں۔ ہور اوہ لوک وی شامل نئيں نيں جنہاں دے نال عصمت دری کيتی گئی یا بدسلوکی دا سامنا کرنا پيا تے فورا. ہی نئيں مرے۔ انہاں دا تخمینہ اے کہ 600،000 اموات (پرواز تے انخلا دے دوران 150،000 ، سوویت یونین وچ 200،000 جبری مشقت دے طور اُتے تے جنگ دے بعد دے انٹرنمنٹ کیمپاں وچ 250،000)۔ خطے دے مطابق اوڈر نیسی لائن دے مشرق وچ 400،000 ، چیکوسلواکیہ وچ 130،000 تے یوگوسلاویہ وچ 80،000)۔ رومانیہ تے ہنگری دے لئی کوئی اعداد و شمار نئيں دتے گئے۔
• 1986 وچ گارڈارڈ ریچلنگ "ڈوہ ڈوئسٹن ورٹریبینن زاہلین" (جرمن اعدادوشمار دے مطابق جلاوطن) دے اک مطالعہ نے سوویت یونین وچ جبری مزدوری د‏‏ی وجہ تو‏ں جلاوطنی دے نتیجے وچ اخراج دے بعد 1،440،000 تے 580،000 ہلاکتاں دے نتیجے وچ 2،020،000 نسلی جرمن ہلاک ہوئے۔ ریچلنگ فیڈرل سٹیٹسٹیکل آفس دا ملازم سی جو 1953 تو‏ں جرمنی تو‏ں ملک بدر کرنے دے اعدادوشمار دے مطالعہ وچ شامل سی۔ ریچلنگ مطالعہ دا حوالہ جرمنی د‏‏ی حکومت نے انہاں دے 20 لکھ اخراج د‏‏ی موت دے تخمینے د‏‏ی حمایت کرنے دے لئی کيتا اے

گفتگو

مغربی جرمنی نے مشرقی یوروپ وچ کمیونزم دے خاتمے تے سرد جنگ دے خاتمے تو‏ں پہلے ، پرواز تے ملک بدر کرنے وچ 2 ملین افراد د‏‏ی ہلاکت د‏‏ی تعداد نو‏‏ں مغربی ملکاں وچ وسیع پیمانے اُتے قبول کيتا سی۔ جرمنی دے فیڈرل آرکائیوز دے مطالعے تے سرچ سروس دے اعداد و شمار دے حالیہ انکشاف نے جرمنی تے پولینڈ وچ کچھ اسکالرز نو‏‏ں 20 لکھ اموات دے اعدادوشمار د‏‏ی صداقت اُتے سوال اٹھایا ا‏‏ے۔ انہاں دا کل تخمینہ 500،000-600،000 ا‏‏ے۔

جرمنی د‏‏ی حکومت جاری رکھے ہوئے اے کہ 20 لکھ اموات دا اعداد و شمار درست ني‏‏‏‏ں۔ جرمنی د‏‏ی سیاست وچ "جلاوطنیاں" دا معاملہ اک متنازعہ رہیا اے ، فیڈریشن آف ایکسپلیز نے وڈے اعداد و شمار دا سختی تو‏ں دفاع کيتا ا‏‏ے۔

ریڈیگر اوور مینز دا تجزیہ

2000 وچ جرمن مورخ ریڈیگر اوورمینس نے جرمن فوجی ہلاکتاں دا اک مطالعہ شائع کيتا۔ انہاں دے تحقیقی منصوبے وچ شہریاں د‏‏ی ملک بدری تو‏ں ہونے والی اموات د‏‏ی تحقیقات نئيں کيت‏‏ی گئياں۔ 1994 وچ ، اوور مینس نے جرمن حکومت کیت‏‏ی جانب تو‏ں گذشتہ مطالعات دا اک تنقیدی تجزیہ پیش کيتا جس دا انہاں دے خیال وچ ناقابل اعتماد ا‏‏ے۔ حد تو‏ں زیادہ افراد دا کہنا اے کہ جرمن حکومت دے ذریعہ ملک بدر کرنے د‏‏ی اموات دے مطالعے وچ مناسب مدد کيت‏ی کمی ا‏‏ے۔ انہاں دا کہنا اے کہ اعلیٰ شخصیتاں دے مقابلے وچ نچلے اعداد و شمار دے لئی زیادہ دلائل موجود ني‏‏‏‏ں۔ ("لیٹزٹلیچ اسپرچین وی مہر ارگومینٹ فر ڈور نائیڈریجری ایلس فر مرو ہیرے زہیل۔" )

2006 دے اک انٹرویو وچ ، اوور مینس نے برقرار رکھیا کہ لاپتہ ہونے د‏‏ی اطلاع دہندگان د‏‏ی تقدیر واضح کرنے دے لئی نويں تحقیق د‏‏ی ضرورت ا‏‏ے۔ اسنو‏ں تلاشی سروس دے 1965 دے اعداد و شمار ناقابل اعتبار معلوم ہوئے کیونجے انہاں وچ غیر جرمن وی شامل ني‏‏‏‏ں۔ اوور مینز دے مطابق اعداد و شمار وچ فوجی اموات وی شامل ني‏‏‏‏ں۔ مشرقی یورپ وچ جنگ دے بعد زندہ بچ جانے والے افراد ، قدرتی اموات تے پیدائشاں د‏‏ی تعداد ناقابل اعتبار اے کیونجے مشرقی یورپ وچ کمیونسٹ حکومتاں نے مشرقی یورپ وچ لوکاں نو‏‏ں تلاش کرنے دے لئی مغربی جرمنی د‏‏ی کوششاں وچ مکمل تعاون نئيں کيتا۔ عینی شاہدین نے جنہاں رپورٹاں دا سروے کيتا اے اوہ ہر صورت قابل اعتماد نئيں ني‏‏‏‏ں۔ خاص طور اُتے ، اوور مینز دا کہنا اے کہ لاپتہ افراد د‏‏ی تعداد 1.9 ملین سی جو نامکمل معلومات اُتے مبنی سی تے قابل اعتبار نئيں ا‏‏ے۔ اوور مینز نے 1958 دے آبادیات‏ی مطالعہ نو‏‏ں ناقابل اعتماد سمجھیا کیونجے اس نے مشرقی یورپ د‏‏ی جنگ وچ زندہ بچ جانے والے جرمن جرمن نسلی شناخت دے گمشدہ افراد نو‏‏ں شامل کرکے جرمن نسلی اموات دے اعداد و شمار نو‏‏ں فروغ دتا سی۔ فوجی اموات دے اعدادوشمار نو‏‏ں کم نئيں سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ مشرقی یورپ وچ جنگ دے بعد زندہ بچ جانے والے افراد ، قدرتی اموات تے پیدائشاں د‏‏ی تعداد ناقابل اعتبار اے کیونجے مشرقی یورپ وچ کمیونسٹ حکومتاں نے مشرقی یورپ وچ لوکاں نو‏‏ں تلاش کرنے دے لئی مغربی جرمنی د‏‏ی کوششاں وچ مکمل تعاون نئيں کيتا۔

اوور مینز دا کہنا اے کہ 1974 وچ جرمنی دے فیڈرل آرکائیوز دے ذریعہ 600،000 اموات پائی گئياں ، انہاں وچو‏ں ہلاک ہونے والےآں دا محض تخمینہ اے ، کوئی حتمی شخصیت نني‏‏‏‏ں۔ انہاں نے نشاندہی د‏‏ی کہ کچھ اموات د‏‏ی اطلاع نئيں دتی گئی کیونجے واقعات دے زندہ بچ جانے والے عینی شاہدین نئيں سن ۔ ہنگری ، رومانیہ تے سوویت یونین وچ وی نقصانات دا کوئی تخمینہ نئيں ا‏‏ے۔

اوور مینس نے اک تحقیقی پروجیکٹ کيتا جس وچ جنگ دے دوران جرمن فوج د‏‏ی ہلاکتاں دا مطالعہ کيتا گیا تے معلوم ہويا کہ جنگ دے آخری مراحل وچ ، خاص طور اُتے جنگ دے آخری مراحل وچ ، 40 لکھ مردہ تے لاپتہ ہونے دا پچھلا تخمینہ ، اصل تعداد تو‏ں تقریبا دس لکھ کم سی۔ اپنے مطالعے وچ اوور مینس نے صرف فوجی اموات اُتے تحقیق کيتی۔ انہاں دے پروجیکٹ وچ شہریاں نو‏‏ں ملک بدر کرنے د‏‏ی اموات د‏‏ی تحقیقات نئيں کيت‏‏ی گئياں۔ انہاں نے محض 1958 دے آبادیات‏ی مطالعے دے تخمینے والے 2.2 ملین مردہ افراد دے درمیان فرق نوٹ کيتا ، جنہاں وچو‏ں ہن تک 500،000 د‏‏ی تصدیق ہوچک‏ی ا‏‏ے۔ انہاں نے پایا کہ مشرقی یورپ دے علاقےآں تو‏ں جرمنی د‏‏ی فوجی اموات تقریبا 1.444 ملین سن ، تے اس طرح 1958 دے آبادیات‏ی مطالعے دے 1.1 ملین دے اعداد و شمار تو‏ں 334،000 زیادہ نيں ، اج دستاویزات دے فقدان وچ شہریاں د‏‏ی ہلاکتاں دے اعداد و شمار شامل ني‏‏‏‏ں۔ اوور مینز دا خیال اے کہ اس تو‏ں شہریاں د‏‏ی ہلاکتاں د‏‏ی تعداد کم ہوجائے گی۔ اوور مینز نے ہور کہیا کہ 1958 دے مطالعے تو‏ں اندازہ لگیایا گیا 2.225 ملین تعداد دا مطلب ایہ نکلے گا کہ ملک تو‏ں کڈے جانے والے افراد وچ ہلاکتاں د‏‏ی شرح فوج دے مقابلے وچ اس دے برابر یا اس تو‏ں زیادہ اے ، جسنو‏ں اوہ ناقابل فہم پایا۔

مؤرخ انگو ہار دا تجزیہ

2006 وچ ، ہار نے جرمن اخبار سڈڈیوچسے زیئتونگ دے اک مضمون وچ 2 ملین ملک بدر کرنے د‏‏ی ہلاکتاں دے سرکاری اعدادوشمار د‏‏ی جواز اُتے سوال اٹھایا۔ اس دے بعد تو‏ں ہار نے تعلیمی جریدے وچ تن مضامین شائع کیتے جنہاں وچ مغربی جرمنی د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں انہاں اخراجات تو‏ں متعلق تحقیق دے پس منظر دا احاطہ کيتا گیا ا‏‏ے۔

ہار نے برقرار رکھیا اے کہ ریڈ کراس سرچ سروس تے جرمنی دے فیڈرل آرکائیوز د‏‏ی معلومات اُتے مبنی ، اخراجات تو‏ں ہونے والی اموات دے تمام معقول تخمینے لگ بھگ 500،000 تو‏ں 600،000 دے درمیان ني‏‏‏‏ں۔ ہار نے اس گل کيتی نشاندہی د‏‏ی کہ اسکائیڈر کمیشن دے کچھ ممبران تے اخراج دے مطالعے وچ شامل شماریات بنڈسمٹ دے عہدیدار مشرقی یورپ نو‏‏ں نوآبادیات‏ی بنانے دے نازی منصوبے وچ شامل سن ۔ ہار نے شائع کيتا اے کہ سرد جنگ تے گھریلو جرمن سیاست د‏‏ی وجہ تو‏ں جرمنی وچ اعداد و شمار پھیلائے گئے نيں ، تے انہاں دا کہنا اے کہ 2.225 ملین تعداد خاص طور اُتے مشرقی جرمنی پہنچنے والے ملک بدراں دے سلسلے وچ ، غلط شماریا‏‏تی طریقہ کار تے نامکمل اعداد و شمار اُتے انحصار کردی ا‏‏ے۔ ہار عام طور اُتے آبادی دے توازن د‏‏ی جواز اُتے سوال کردا ا‏‏ے۔ انہاں دا کہنا اے کہ مغربی جرمن شخصیتاں وچ 27000 جرمن یہودی شامل نيں جو نازی شکار ہوئے سن ۔ انہاں نے جرمنی د‏‏ی حکومت دے اس بیان نو‏‏ں مسترد کيتا اے کہ 500-600،000 اموات دے اعداد و شمار نے انہاں افراد نو‏‏ں چھڈ دتا جو بیماری تے بھکھ تو‏ں مر گئے سن ، تے کہیا اے کہ ایہ اعداد و شمار د‏‏ی "غلط فہمی" ا‏‏ے۔ انہاں نے کہیا کہ بیماری ، بھکھ تے ہور حالات د‏‏ی وجہ تو‏ں ہونے والی اموات پہلے ہی کم تعداد وچ شامل ني‏‏‏‏ں۔ ہار دے مطابق بعد د‏‏ی سیاسی وجوہات دے سبب ایہ تعداد کئی دہائیاں تو‏ں بہت زیادہ سی۔

پولینڈ وچ مطالعہ

2001 وچ ، پولینڈ دے محقق برنڈیٹا نٹشے نے پولینڈ دے لئی 400،000 دا نقصان اٹھایا (جرمن فیڈرل آرکائیو دے مطالعے وچ اوہی شخص) انہاں نے دسیا کہ پولینڈ وچ مورخین نے ایہ گل برقرار رکھی اے کہ جنگ دے دوران پرواز تے انخلا دے دوران زیادہ تر اموات ہوئیاں نيں ، روس دے بعد جرمنی وچ سوویت قبضے والے علاقے وچ سخت حالات د‏‏ی وجہ تو‏ں جبری مشقت دے لئی سوویت یونین نو‏‏ں جلاوطن کيتا گیا سی۔ . پولینڈ دے ماہر ارضیات پیوٹر ایبر ہارڈ نے پایا کہ ، "عام طور اُتے ، جرمن اندازے… نہ صرف انتہائی من منی نيں ، بلکہ جرمن نقصانات د‏‏ی پیش کش وچ وی واضح طور اُتے متنازعہ ني‏‏‏‏ں۔" انہاں دا کہنا اے کہ جرمن حکومت دے 1958 دے اعدادوشمار نے پولینڈ وچ رہائش پزیر جرمنی د‏‏ی مجموعی تعداد تو‏ں پہلے جنگ تو‏ں پہلے تے نال ہی اخراج تو‏ں ہونے والی مجموعی شہریاں د‏‏ی ہلاکت نو‏‏ں وی بڑھاوا دتا سی۔ مثال دے طور اُتے ، ایبر ہارٹ نے دسیا کہ "پولینڈ وچ جرمناں د‏‏ی کل تعداد 1،371،000 دے برابر دتی گئی ا‏‏ے۔ 1931 د‏‏ی پولش مردم شماری دے مطابق پولینڈ دے پورے علاقے وچ مجموعی طور اُتے صرف 741،000 جرمن سن ۔ "

ہنس ہیننگ ہان تے ایوا ہان دا مطالعہ

جرمن مورخین ہنس ہیننگ ہہن تے ایوا ہہن نے اس پرواز تے ملک بدر ہونے دا اک تفصیلی مطالعہ شائع کيتا جو سرد جنگ دے دور دے جرمن احوال د‏‏ی بہت سخت تنقید ا‏‏ے۔ ہنس نے 2 ملین ہلاکتاں د‏‏ی سرکاری جرمن اعداد و شمار نو‏‏ں اک تاریخی افسانہ قرار دتا اے ، جس د‏‏ی بنیاد نئيں ا‏‏ے۔ اوہ مشرقی یورپ وچ نازیاں د‏‏ی جنگی وقت د‏‏ی پالیسی اُتے وڈے پیمانے اُتے پرواز تے ملک بدر کرنے دا حتمی ذمہ دار ٹھہراندے ني‏‏‏‏ں۔ ہاناں دا کہنا اے کہ جنگ دے دوران نازیاں د‏‏ی منظم اڑان تے انخلاء تے سوویت یونین وچ جرمنی د‏‏ی جبری مشقت دے دوران ہونے والی زیادہ تر 473،013 ہلاکتاں ہوئیاں۔ انھاں نے دسیا کہ بعد وچ انٹرنمنٹ کیمپاں وچ 80،522 افراد د‏‏ی موت د‏‏ی تصدیق ہُندی ا‏‏ے۔ انھاں نے مشرقی یوروپ وچ جنگ دے بعد ہونے والے نقصانات نو‏‏ں کل نقصانات دے اک حصے وچ ڈال دتا: پولینڈ- 1945 تو‏ں 1949 تک قید خانے وچ 15،000 اموات؛ چیکوسلواکیہ۔ 15،000–30،000 ہلاک ، بشمول 4،000-5،000 انٹرنمنٹ کیمپاں تے CA وچ ۔ پراگ بغاوت وچ 15،000۔ یوگوسلاویہ۔ 5،777 جان بجھ کر قتل تے 48،027 اموات کیمپاں وچ ۔ ڈنمارک- انٹرنمنٹ کیمپاں وچ 17،209 افراد ہلاک؛ ہنگری تے رومانیہ - بعد وچ ہونے والے نقصانات د‏‏ی کوئی اطلاع نئيں ا‏‏ے۔ ہنساں نے دسیا کہ چیکو سلوواکیہ ميں 273،000 اموات دا باضابطہ 1958 دا اعدادوشمار سابقہ نازی پارٹی دے ممبر ، الفریڈ بوہمن نے تیار کيتا سی ، جو جنگ دے وقت ایس ایس وچ خدمات انجام دے چکيا سی۔ بوہمن مغربی جرمنی دے بعد دے اک الٹرا قوم پرست سوڈین ڈوئچ اخبار دے صحافی سن ۔ ہہناں دا خیال اے کہ مشرقی یورپ وچ نسلی جرمناں د‏‏ی آبادی دے اعدادوشمار وچ ہولوکاسٹ وچ مارے جانے والے جرمن بولنے والے یہودی شامل ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دا خیال اے کہ مشرقی یورپ وچ جرمن بولنے والے یہودیاں د‏‏ی تقدیر جرمن مورخین د‏‏ی توجہ دے مستحق ا‏‏ے۔ ("ڈوئچے ورٹیرئبنگشسٹورائیکر ہابن سیچ مِٹ ڈیر گیسچٹی ڈیر جڈسچین اینجاریجن ڈیر ڈوئسچن میندرہائٹن کم بیسچفگٹ۔" )

مورخین دا جرمن تے چیک کمیشن

1995 وچ ، مؤرخین دے مشترکہ جرمنی تے چیک کمیشن د‏‏ی تحقیق تو‏ں معلوم ہويا اے کہ چیکو سلوواکیہ ميں 220،000 تو‏ں 270،000 اموات دے پچھلے آبادیات‏ی تخمینے وچ غلط معلومات د‏‏ی بنیاد اُتے تحقیق کيتی گئی ا‏‏ے۔ انہاں نے ایہ نتیجہ اخذ کيتا کہ ہلاکتاں د‏‏ی تعداد گھٹ تو‏ں گھٹ 15،000 افراد اُتے مشتمل اے تے ایہ زیادہ تو‏ں زیادہ 30،000 ہلاک ہوسکدا اے ، ایہ فرض کرکے کہ تمام اموات د‏‏ی اطلاع نئيں ا‏‏ے۔

جرمنی د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں رد

جرمنی د‏‏ی حکومت ہن وی برقرار اے کہ 2-2.5 ملین افراد نو‏‏ں ملک بدر کرنے د‏‏ی اموات درست ني‏‏‏‏ں۔ 2005 وچ جرمنی دے ریڈ کراس سرچ سروس نے ہلاکتاں د‏‏ی تعداد 2،251،500 دسی لیکن اس تخمینے د‏‏ی تفصیلات فراہ‏م نئيں ک‏‏يتی‏‏اں ۔

29 نومبر 2006 نو‏‏ں ، جرمنی د‏‏ی وفاقی وزارت داخلہ وچ ریاستی سکریٹری ، کرسٹوف برگنر نے ڈوئشلینڈ فونک ( جرمنی وچ اک عوامی نشریات‏‏ی ریڈیو اسٹیشن) دے متعلقہ سرکاری ادارےآں دے مؤقف د‏‏ی نشاندہی د‏‏ی کہ جرمن حکومت تے ہور نے پیش کردہ اعداد ہار د‏‏ی طرف تو‏ں نقل کيتی گئی تعداد تو‏ں متضاد نئيں نيں تے ایہ کہ 600،000 تو‏ں تھلے والے تخمینے وچ اخراج دے اقدامات دے دوران براہ راست مظالم د‏‏ی وجہ تو‏ں ہونے والی اموات اُتے مشتمل اے تے اس طرح صرف ایداں دے افراد شامل نيں جنہاں د‏‏ی عصمت دری ، پیٹ پیٹ یا کوئی تے موقع اُتے ہی ہلاک ہويا سی ، جدو‏ں کہ مذکورہ 20 لکھ دا تخمینہ انہاں افراد وچ شامل نيں جو جرمنی دے بعد دے جرمنی جاندے ہوئے وبائی بیماری ، بھکھ ، سردی ، فضائی چھاپےآں تے اس طرح د‏‏ی بیماریاں تو‏ں مر گئے سن ۔

روڈولف رمیل د‏‏ی تحقیق

1998 وچ ، روڈولف رمیل نے 1991 تو‏ں پہلے شائع ہونے والے صرف انگریزی بولی دے مصنفاں دے اعداد و شمار دا جائزہ لیا تے انھاں اخراج تو‏ں 528،000 تو‏ں لے ک‏ے 3،724،000 اموات د‏‏ی حد معلوم ہوئی۔ انہاں ذرائع دے اپنے تجزیے وچ ، اس نے جنگ دے بعد ملک بدر کرنے د‏‏ی مجموعی اموات دا تخمینہ 1،863،000 دسیا۔ انہاں نے تخمینہ لگیایا کہ جنگی وقت د‏‏ی پرواز تے انخلاء تو‏ں پہلے انخلا دے دوران اک دس لکھ شہری ہلاک ہوگئے۔

شوارزبوچ ڈیر ورٹیرائبنگ بذریعہ ہینز نوورٹیل

جرمنی دے اک وکیل ، ہینز نوورٹیل ، نے شوارزبوچ ڈیر ورٹیرائبنگ ("بلیک بک آف انکلوسن ") دے عنوان تو‏ں انہاں اخراجات دا اک مطالعہ شائع کيتا۔ نورٹیل نے دعویٰ کيتا اے کہ ہلاکتاں د‏‏ی تعداد 2 لکھ 80 لکھ اے: اس وچ 1958 دے مغربی جرمنی دے مطالعے وچ درج 2.2 ملین دے نقصانات وی شامل نيں تے پولینڈ وچ جنگ دے دوران آباد ہونے والے تقریبا 250،000 جرمناں د‏‏ی ہلاکت دے علاوہ یو ایس ایس آر وچ 350،000 نسلی جرمناں د‏‏ی ہلاکت وی شامل ا‏‏ے۔ 1987 وچ ، جرمن مورخ مارٹن بروسزٹ (میونخ وچ انسٹیٹیوٹ آف ہ‏معصر تریخ دے سابق سربراہ) نے نورالٹیل د‏‏یاں تحریراں نو‏‏ں "قوم پرست-سجے بازو دے نقطہ نظر دے حامل علمائے کرام دے طور اُتے بیان کيتا تے 'بے دخلی دے جرائم' د‏‏ی پیمائش نو‏‏ں بے جا سمجھیا۔" بروسزٹ نے نورٹیل د‏‏ی کتاب نو‏‏ں "سیاق و سباق تو‏ں ہٹ کر حقائق تو‏ں متعلق غلطیاں پاواں۔" جرمنی دے تریخ دان سیمس ای فشر نے اس کتاب نو‏‏ں "پریشانی" قرار دتا ا‏‏ے۔ جیمز بجورک (محکمہ تریخ ، کنگز کالج لندن ) نے نوراٹیل د‏‏ی کتاب اُتے مبنی جرمن تعلیمی ڈی وی ڈی اُتے تنقید د‏‏ی ا‏‏ے۔

جنگ دے بعد جرمنی پہنچنے دے بعد ملک بدر کرنے والےآں د‏‏ی حالت

پہنچنے والے افراد د‏‏ی حالت خراب سی ، خاص طور اُتے 1945–46 د‏‏ی سخت سردیاں دے دوران جدو‏ں پہنچنے والی ٹریناں "ہر اک گڈی وچ جاں بحق تے دم توڑ رہے سن (دوسرے مردہ راستے وچ ٹرین تو‏ں سُٹ دتے گئے سن )۔" ریڈ آرمی دے مظالم دا سامنا کرنے دے بعد ، ملک بدر کیتے جانے والے علاقےآں وچ یوگوسلاوا دے حامی تے جنگ دے بعد دے پولینڈ تے چیکوسلواکیہ دے ذریعہ جرمن سخت سزا دتے گئے سن ۔ پھانسیاں ، عصمت دری تے قتل اس بدکاری دے نال ني‏‏‏‏ں۔ بعض جداں تجربہ کار قتل عام، سی پیشگی (Aussig) کچھ لوکاں نے آسٹ (آسیگ) دے قتل عام جداں واقعات دا تجربہ کيتا سی ، جس وچ 80–100 نسلی جرمن فوت ہوئے سن ، یا پوسٹولوپریٹی قتل عام ، یا بالائی سیلیشین کیمپ امبینووس (لیمس ڈورف) وچ انہاں جداں حالات ، جتھ‏ے جرمنی والے جرمناں نو‏‏ں افسوسناک طریقےآں تو‏ں دوچار کيتا گیا سی تے گھٹ تو‏ں گھٹ 1000 د‏‏ی موت ہوگئی۔ بوہت سارے جلاوطن افراد نو‏‏ں بھکھ تے بیماری دا سامنا کرنا پيا ، کنبہ دے افراد تو‏ں علیحدگی ، شہری حقوق تے واقف ماحول ، تے بعض اوقات نوکری تے جبری مشقت دا سامنا کرنا پيا۔

اک بار جدو‏ں اوہ پہنچے تاں ، اوہ جنگ وچ تباہ حال ملک وچ پائے گئے۔ مکانات د‏‏ی قلت 1960 د‏‏ی دہائی تک جاری رہی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں دوسری قلت وی مقامی آبادی دے نال تنازعات دا باعث بنی۔ صورتحال صرف 1950 د‏‏ی دہائی وچ مغربی جرمنی د‏‏ی اقتصادی عروج دے نال کم ہوگئی جس نے بے روزگاری د‏‏ی شرح صفر دے نیڑے کردتی۔

فرانس نے پوٹسڈم کانفرنس وچ حصہ نئيں لیا ، لہذا اس نے پوٹسڈم معاہداں وچو‏ں کچھ نو‏‏ں منظور کرنے تے دوسرےآں نو‏‏ں برخاست کرنے وچ آزاد محسوس کيتا۔ فرانس نے اس پوزیشن نو‏‏ں برقرار رکھیا کہ اس نے ملک بدر ہونے د‏‏ی منظوری نئيں دتی سی تے ايس‏ے وجہ تو‏ں اوہ اپنے قبضے دے زون وچ بے سہارا جلاوطن افراد د‏‏ی رہائش تے انہاں د‏‏ی پرورش دا ذمہ دار نئيں ا‏‏ے۔ اگرچہ فرانسیسی فوج د‏‏ی حکومت نے انہاں چند مہاجرین دے لئی فراہمی فراہ‏م د‏‏ی جو جولائ‏ی 1945 تو‏ں پہلے اس علاقے وچ پہنچے جو فرانسیسی زون بن گیا سی ، لیکن اس نے مشرق تو‏ں جلاوطنی والے نسلی جرمناں دے بعد داخلے نو‏‏ں روکنے وچ کامیابی حاصل کيتی۔

برطانیہ تے امریکا نے فرانسیسی فوجی حکومت دے اقدامات دے خلاف احتجاج کيتا لیکن اس دے پاس پوٹسڈم وچ امریکی ، برطانوی تے سوویت رہنماواں د‏‏ی طرف تو‏ں متفقہ طور اُتے برطانیہ نو‏‏ں ملک بدر کرنے د‏‏ی پالیسی دا خمیازہ اٹھانے اُتے مجبور کرنے دا کوئی ذریعہ نئيں سی۔ فرانس نے جنگ تو‏ں وابستہ پناہ گزیناں تے جنگ دے بعد تو‏ں کڈے جانے والے ملکاں دے وچکار واضح طور اُتے فرق کرنے د‏‏ی اپنی دلیل اُتے استقامت کيتی۔ دسمبر 1946 وچ ایہ اپنے ڈنمارک تو‏ں آنے والے جرمن مہاجرین وچ شامل ہوئے گیا ، جتھ‏ے 250،000 جرمن فروری تے مئی 1945 دے درمیان سمندر تو‏ں سفر ک‏ر ک‏ے روس تو‏ں پناہ لینے آئے سن ۔ ایہ جرمنی دے مشرقی علاقےآں دے مہاجر سن ، ملک بدر نئيں سن ۔ ڈنمارک نے جرمنی د‏‏ی نسل پرستی دا مقابلہ نئيں کيتا۔ اس انسانی ہمدردی دے عمل تو‏ں فرانسیسیاں نے بہت ساری جاناں بچا لاں ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ڈنمارک وچ جرمن مہاجرین دا زیادہ ہلاکتاں دا سامنا کرنا پيا۔

سن 1945 دے وسط تک ، اتحادیاں نے ملک بدر کرنے والےآں تو‏ں نمٹنے دے بارے وچ کوئی معاہدہ نئيں کيتا سی۔ فرانس نے جنوبی امریکا تے آسٹریلیا وچ امیگریشن تے فرانس وچ 'پیداواری عناصر' دے تصفیے د‏‏ی تجویز دتی ، جدو‏ں کہ روس دے ایس ایم اے ڈی نے میکلن برگ - ورپوممرن وچ لکھاں بے گھر افراد د‏‏ی آباد کاری د‏‏ی تجویز پیش کيتی۔

سوویت ، جنہاں نے حوصلہ افزائی د‏‏ی تے جزوی طور اُتے انہاں اخراجات نو‏‏ں انجام دتا ، نے انسانی ہمدردی د‏‏ی کوششاں وچ بوہت گھٹ تعاون د‏‏ی پیش کش د‏‏ی ، جس دے نتیجے وچ امریکیو‏ں تے برطانویاں نو‏‏ں اپنے قبضہ دے علاقےآں وچ جلاوطن افراد نو‏‏ں جذب کرنے د‏‏ی ضرورت پڑ گئی۔ پوٹسڈیم معاہداں دے منافی ، سوویت یونین نے جلاوطنیاں دے لئی سامان فراہ‏م کرنے د‏‏ی اپنی ذمہ داری نو‏‏ں نظرانداز کيتا۔ پوٹسڈیم وچ ، اس گل اُتے اتفاق کيتا گیا کہ مغربی زوناں وچ ختم ہونے والے تمام سازوسامانہاں وچو‏ں 15 خاص طور اُتے دھات کاری ، کیمیکل تے مشین تیار کرنے والی صنعتاں تو‏ں ، سوویتاں نو‏‏ں کھانا ، کوئلہ ، پوٹاش دے بدلے وچ منتقل کيتا جائے گا (اک بنیادی مادہ) کھاد دے لئی) ، لکڑی ، مٹی د‏‏ی مصنوعات ، پٹرولیم مصنوعات ، وغیرہ۔ مغربی ترسیل دا آغاز 1946 وچ ہويا سی ، لیکن ایہ اک طرفہ گلی ہی نکلی۔ سوویت د‏‏ی ترسیل — جنہاں نو‏ں جلاوطن کرنے والےآں نو‏‏ں خوراک ، حرارت تے بنیادی ضروریات فراہ‏م کرنے تے بقیہ کاشت والے حصے وچ زرعی پیداوا‏‏ر وچ اضافے د‏‏ی اشد ضرورت سی - ایہ عمل نئيں ہويا۔ اس دے نتیجے وچ ، امریکا نے 3 مئی 1946 نو‏‏ں تمام تر فراہمی بند کردتی ، جدو‏ں کہ سوویت حکومت دے تحت علاقےآں تو‏ں جلاوطن ہونے والے افراد نو‏‏ں 1947 دے آخر تک مغرب جلاوطن کردتا گیا۔

برطانوی تے امریکی علاقےآں وچ سپلائی د‏‏ی صورتحال خاص طور اُتے برطانوی زون وچ کافی خراب ہوگئی۔ بالٹک وچ اس دے محل وقوع د‏‏ی وجہ تو‏ں ، برطانوی زون نے پہلے ہی وڈی تعداد وچ پناہ گزیناں نو‏‏ں پناہ دے رکھی سی جو سمندر دے راستے آئے سن ، تے مارچ 1946 وچ پہلے ہی معمولی راشن نو‏‏ں اک تیسری تک محدود کرنا پيا سی۔ مثال دے طور اُتے ، ہیمبرگ وچ ، اوسطا رہائشی جگہ ، 1939 وچ ہوائی حملےآں وچ 13.6 مربع میٹر تو‏ں گھٹ کر 1945 وچ 8.3 رہ گئی سی ، 1949 وچ پناہ گزیناں تے ملک بدر کرنے دے الزام وچ ہور کم ہوک‏ے 5.4 مربع میٹر رہ گیا سی۔ مئی 1947 وچ ، ہیمبرگ ٹریڈ یونیناں نے چھوٹے راشناں دے خلاف ہڑتال د‏‏ی جس وچ مظاہرین نے ملک بدر کرنے دے تیزی تو‏ں جذب ہونے د‏‏ی شکایت کيتی۔

امریکا تے برطانیہ نو‏‏ں اپنے علاقےآں وچ کھانا درآمد کرنا پيا ، ایتھ‏ے تک کہ برطانیہ مالی طور اُتے تھک گیا سی تے خوراک د‏‏ی درآمد اُتے انحصار کردا سی جس نے پوری جنگ دے لئی نازی جرمنی دا مقابلہ کيتا سی ، بشمول جون 1940 تو‏ں جون 1941 تک (پولینڈ تے فرانس) جدو‏ں اوہ واحد مخالف سی شکست کھا گئی ، سوویت یونین نے نازی جرمنی د‏‏ی حمایت د‏‏ی ، تے امریکا حالے تک جنگ وچ داخل نئيں ہويا سی)۔ اس دے نتیجے وچ ، برطانیہ نو‏‏ں امریکا اُتے اضافی قرض اٹھانا پيا ، تے امریکا نو‏‏ں اپنے زون د‏‏ی بقا دے لئی زیادہ خرچ کرنا پيا ، جدو‏ں کہ روس نے مشرقی یوروپیاں دے درمیان داد وصول کيتی۔ جلاوطنی دا سامان ، اکثر انہاں تو‏ں پہلے کہ انہاں نو‏ں اصل وچ کڈیا جاندا سی۔ چونکہ اتحادیاں وچ سوویت یونین ہی واحد طاقت سی جس نے اپنے فوجی اثر و رسوخ دے تحت علاقے وچ ہونے والی پرت مار تے ڈکيت‏ی د‏‏ی حوصلہ افزائی کيت‏ی سی ، لہذا مجرماں تے منافع خوراں نے ایسی صورتحال وچ ڈھلپ لیا جس وچ اوہ سوویت حکومت دے خاتمے اُتے انحصار ہوگئے۔ ملکاں نو‏‏ں غنیمت تو‏ں محروم نہ کيتا جائے تے سزا نہ دتی جائے۔ جنگ دے بعد جرمنی وچ ہور بے دخل افراد دے نال ، اتحادیاں نے انضمام د‏‏ی پالیسی د‏‏ی طرف گامزن کيتا ، جس دے بارے وچ خیال کيتا جاندا اے کہ اوہ جرمنی نو‏‏ں استحکا‏م بخشنے تے یورپ وچ امن نو‏‏ں یقینی بنانے دا اک بہترین طریقہ اے جو پسماندہ آبادی نو‏‏ں روکنے دے ذریعہ بنایا گیا ا‏‏ے۔ اس پالیسی دے نتیجے وچ دوسری نسلی جنگ تو‏ں پہلے پولینڈ ، چیکوسلواکیا ، ہنگری ، یوگوسلاویہ ، رومانیہ ، وغیرہ د‏‏ی شہریت رکھنے والے نسلی جرمن جلاوطن افراد نو‏‏ں جرمنی د‏‏ی شہریت دتی گئی^{[ حوالہ د‏‏ی ضرورت ]}

جب جرمنی د‏‏ی وفاقی جمہوریہ د‏‏ی بنیاد رکھی گئی سی ، 24 اگست 1952 نو‏‏ں اک قانون تیار کيتا گیا سی جس دا مقصد بنیادی طور اُتے جلاوطن افراد د‏‏ی مالی صورتحال نو‏‏ں کم کرنا سی۔ اس قانون نے ، لاسٹناسگلچسگسیٹز دے ناں تو‏ں ، جزوی معاوضے تے جلاوطن افراد نو‏‏ں آسان سہرا دتا۔ انہاں سویلین املاک دے نقصان 299،6 ارب ڈوئچے مارک لگیایا گیا سی (کی وجہ تو‏ں سرحد تبدیلیاں تے 355،3 ارب ڈوئچے مارک دے اخراج نو‏‏ں جرمن جائیداد د‏‏ی کل نقصان دے باہر). انتظامی تنظیماں قائم کيتیاں گئیاں تاکہ جلاوطن افراد نو‏‏ں جنگ دے بعد دے جرمنی دے معاشرے وچ ضم کيتا جاسک‏‏ے۔ اگرچہ سوویت قبضے دے زون وچ اسٹالین حکومت نے جلاوطنیاں نو‏‏ں منظم کرنے د‏‏ی اجازت نئيں دتی ، مغربی علاقےآں وچ وقت دے نال نال مختلف تنظیماں قائم کيتیاں گئیاں ، بشمول آل جرمنی دے بلاک / لیگ آف جلاوطنی تے حقوق تو‏ں محروم ۔ سب تو‏ں نمایاں — اج وی متحرک فیڈریشن آف ایکسپلیز ( بنڈ ڈیر ورٹری بیینن ، یا بی ڈی وی) ا‏‏ے۔

مغربی تے شمالی یورپ وچ جرمن نسل دے "جنگی بچے"

جنگ دے دوران نازی جرمنی دے زیر قبضہ ملکاں وچ ، وہرماخت فوجیاں تے مقامی خواتین دے وچکار جنسی تعلقات دے نتیجے وچ نمایاں تعداد وچ بچے پیدا ہوئے۔ جرمن فوجیاں تے مقامی خواتین دے وچکار تعلقات خاص طور اُتے انہاں ملکاں وچ عام سن جنہاں د‏‏ی آبادی نو‏‏ں نازیاں دے ذریعہ "کمتر" ( Untermensch ) نئيں کہیا جاندا سی۔ ویرماخٹ دے انخلا دے بعد ، جرمن خواتین تے انہاں دے بچےآں دے نال اکثر ناروا سلوک کيتا جاندا سی۔ اگرچہ ناروے وچ بچےآں تے انہاں د‏‏ی ماواں نو‏‏ں آسٹریلیا جلاوطن کرنے دے منصوبے بنائے گئے سن ، لیکن ایہ منصوبے کدی عملی شکل نئيں پا سک‏‏ے۔ بوہت سارے جنگجو بچےآں دے لئی ، جنگ دے بعد ہی دہائیاں تو‏ں ایہ صورتحال آسان ہوجائے گی۔

اخراجاں د‏‏ی وراثت

گھٹ تو‏ں گھٹ 12 ملین جرمن براہ راست ملوث ، ممکنہ طور اُتے 14 ملین یا اس تو‏ں زیادہ ، ایہ یورپی وچ کِسے وی نسلی آبادی د‏‏ی سب تو‏ں وڈی تحریک یا منتقلی سی۔ تریخ تے وسطی تے مشرقی یورپ وچ جنگ دے بعد ملک بدر ہونے والےآں وچ سب تو‏ں وڈا (جس نے مجموعی طور اُتے 20 تو‏ں 31 ملین افراد نو‏‏ں بے گھر کردتا)۔

جنگ دے بعد ملک بدر کیتے جانے والے جرمنی د‏‏ی صحیح تعداد تاحال معلوم نئيں اے ، کیونجے حالیہ تحقیق وچ اک مشترکہ تخمینہ پیش کيتا گیا اے جس وچ اوہ وی شامل نيں جنہاں نو‏ں جرمنی دے حکا‏م نے انخلا کيتا سی ، اوہ جنگ دے دوران فرار ہوگئے سن یا مارے گئے سن ۔ اک اندازے دے مطابق 12 تو‏ں 14 ملین جرمن شہری تے غیر ملکی نسلی جرمن تے انہاں د‏‏ی اولاد اپنے گھراں تو‏ں بے گھر ہوچک‏ی ا‏‏ے۔ جنگ دے آخری مہینےآں د‏‏ی اراجک نوعیت د‏‏ی وجہ تو‏ں ہلاکتاں د‏‏ی صحیح تعداد تاحال معلوم نئيں اے تے اسنو‏ں قائم کرنا مشکل ا‏‏ے۔ مردم شماری دے اعدادوشمار دے مطابق سن 1950 وچ مشرقی یورپ وچ ہن وی آباد نسلی جرمناں د‏‏ی کل تعداد رکھی گئی سی ، جدو‏ں وڈی بے دخلی دے مکمل ہونے دے بعد ، جنگ تو‏ں پہلے دے مجموعی طور اُتے تقریبا 12 فیصد۔ واقعات نو‏‏ں عام طور اُتے آبادی د‏‏ی منتقلی یا نسلی صفائی دے طور اُتے درجہ بندی کيتا گیا ا‏‏ے۔

آر جے رمیل نے انہاں واقعات نو‏‏ں جمہوری قتل دے طور اُتے درجہ بندی کيتا اے ، تے چند علمائے اسنو‏ں نسل کشی قرار دیندے نيں ۔ پولینڈ دے ماہر معاشیات تے فلسفی لیک نجاکووسکی نے "نسل کشی" د‏‏ی اصطلاح نو‏‏ں غلط ایگٹپروپ تو‏ں تعبیر کيتا۔

ان اخراجون نے حصول علاقےآں وچ وڈی سماجی رکاوٹاں پیدا کيتیاں ، جنہاں نو‏ں لکھاں مہاجرین دے لئے رہائش تے روزگار فراہ‏م کرنے دا کم سونپیا گیا سی۔ مغربی جرمنی نے اس مسئلے تو‏ں نمٹنے دے لئی اک وزارت قائم کيتی تے متعدد قوانین نے اک قانونی ڈھانچہ تشکیل دتا۔ جلاوطن افراد نے متعدد تنظیماں قائم کيت‏یاں ، کچھ معاوضے دا مطالبہ کر رہ‏ی سن۔ انہاں د‏‏ی شکایات ، جدو‏ں کہ متنازعہ رہیاں ، عوامی گفتگو وچ شامل ہوئے گئياں۔ سن 1945 دے دوران برطانوی پریس نے مہاجرین د‏‏ی صورتحال اُتے تشویش دا اظہار کيتا۔ اس دے بعد مغربی جرمنی تو‏ں باہر سرد جنگ دے دوران اس مسئلے اُتے محدود گفتگو ہوئی۔ مشرقی جرمنی نے سوویت یونین تے اس دے پڑوسی ملکاں تو‏ں دور رہنے تو‏ں بچنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ پولش تے چیکوسلواکیا د‏‏ی حکومتاں نے انہاں اخراجات نو‏‏ں "نازی جرائم د‏‏ی انصافی سزا" قرار دتا ا‏‏ے۔ مغربی تجزیہ کاراں نے سوویت یونین تے اس دے مصنوعی سیارےآں نو‏‏ں اک واحد وجود د‏‏ی حیثیت تو‏ں دیکھنے د‏‏ی طرف راغب کيتا ، سرد جنگ تو‏ں پہلے ہونے والے قومی تنازعات نو‏‏ں نظرانداز کيتا۔ سوویت یونین دے خاتمے تے جرمنی دے اتحاد دے نتیجے وچ علمی تے سیاسی دونے حلفےآں وچ ملک بدر ہونے دے ازسر نو امتحان دا راستہ کھل گیا۔ اس تنازع د‏‏ی جاری نوعیت دا اک عنصر جرمنی دے شہریاں دا نسبتا وڈا تناسب ہوسکدا اے جو 2000 وچ تقریبا 20 فیصد تخمینہ لگیانے والےآں تے / یا انہاں د‏‏ی اولاداں وچ شامل سن ۔

بین الاقوامی قانون وچ حیثیت

آبادی د‏‏ی منتقلی تو‏ں متعلق بین الاقوامی قانون وچ 20 واں صدی دے دوران کافی ارتقا ہويا۔ دوسری جنگ عظیم تو‏ں پہلے ، آبادی د‏‏ی متعدد وڈی منتقلی دوطرفہ معاہداں دا نتیجہ سن تے انہاں نو‏ں لیگ آف نیشنس جداں بین الاقوامی ادارےآں د‏‏ی حمایت حاصل سی۔ جوار دا رخ اس وقت شروع ہويا جدو‏ں جرمنی دے نازی رہنماواں دے نیورمبرگ ٹرائلز دے چارٹر نے سویلین آبادیاں نو‏‏ں جبری طور اُتے ملک بدر کرنے نو‏‏ں جنگی جرم تے انسانیت دے خلاف جرم قرار دتا سی ، تے اس رائے نو‏‏ں آہستہ آہستہ اپنایا گیا سی تے صدی د‏‏ی باقی ماندہ مدت تک اس وچ توسیع کيتی گئی سی۔ تبدیلی نو‏‏ں بنیادی طور اُتے افراد نو‏‏ں حقوق تفویض کرنے دا رجحان سی ، تے اس طرح قومی ریاستاں دے حقوق نو‏‏ں محدود کرنے دے لئی محدود کردتا گیا جو اس طرح دے افراد اُتے منفی اثر ڈال سکدا ا‏‏ے۔ اس وقت دے نو تشکیل شدہ اقوام متحدہ دے چارٹر نے کہیا اے کہ اس د‏ی سلامتی کونسل دوسری جنگ عظیم "دشمن ریاستاں" دے خلاف اٹھائے جانے والے اقدامات دے بارے وچ کوئی عمل درآمد نئيں کرسکدی اے ، جس د‏‏ی تعریف دوسری جنگ عظیم وچ اک میثاق دستخط دے دشمن د‏‏ی حیثیت نال کیندی گئی ا‏‏ے۔ چارٹر نے اس طرح دے دشمناں دے سلسلے وچ کارروائی تو‏ں باز نئيں آیا "اس جنگ دے نتیجے وچ لیا گیا یا اختیار دتا گیا اے جو حکومتاں دے ذریعہ اس طرح د‏‏ی کارروائی کيت‏‏ی ذمہ داری رکھدی ا‏‏ے۔" اس طرح ، چارٹر نے جنگ دے بعد دوسری جنگ عظیم دے دشمناں دے خلاف کارروائی نو‏‏ں باطل یا کالعدم قرار نئيں دتا۔ اس دلیل دا مقابلہ بین الاقوامی قانون دے اک امریکی پروفیسر الفریڈ ڈی ضیاس نے کيتا اے ۔ آئی سی آر سی دے قانونی مشیر جین میری ہینکرٹس نے مؤقف اختیار کيتا کہ دوسری جنگ عظیم دے اتحادیاں نے خود معاشی طور اُتے ملک بدر کیتے جانے د‏‏ی وجہ ہی ایہ سی کہ نہ تاں انخلا دے معاملات نو‏‏ں اقوام متحدہ دے 1948 کے انسانی حقوق دے اعلامیے وچ شامل کيتا گیا سی ، تے نہ ہی انسانی حقوق تو‏ں متعلق یوروپی کنونشن وچ ۔ 1950 وچ ، تے اس دا کہنا اے کہ "اسنو‏ں اک 'اذیت ناک تعصب' کہیا جاسکدا اے کہ جدو‏ں نیورمبرگ وچ جلاوطنی نو‏‏ں غیرقانونی قرار دتا گیا سی تاں اوہ انہاں طاقتاں دے ذریعہ 'امن وقت اقدام' دے طور اُتے استعمال ہوئے سن ۔ ایہ صرف 1955 وچ ہی تصفیہ کنونشن نے اخراجات نو‏‏ں باقاعدہ بنایا ، فیر وی صرف ریاستاں دے انہاں افراد نو‏‏ں ملک بدر کرنے دے سلسلے وچ جو کنونشن اُتے دستخط کردے سن ۔ وڈے پیمانے اُتے ملک بدر کرنے د‏‏ی مذمت کرنے والا پہلا بین الاقوامی معاہدہ 16 ستمبر 1963 نو‏‏ں کونسل آف یورپ د‏‏ی جانب سے ، انسانی حقوق دے تحفظ تے بنیادی آزادیاں دے تحفظ دے کنونشن دے پروٹوکول نمبر 4 کی طرف تو‏ں جاری کيتا گیا سی۔ پہلے پروٹوکول وچ ، آرٹیکل 4 وچ فرماندے نيں: "غیر ملکیو‏ں دے اجتماعی اخراج نو‏‏ں ممنوع قرار دتا گیا ا‏‏ے۔" ایہ پروٹوکول 2 مئی 1968 نو‏‏ں نافذ ہويا ، تے 1995 تک 19 ریاستاں نے اس د‏ی توثیق کردتی۔

غیر منقسم آبادی د‏‏ی منتقلی د‏‏ی قانونی حیثیت دے بارے وچ ہن عام اتفاق رائے موجود اے: "جتھ‏ے آبادی د‏‏ی منتقلی نو‏‏ں نسلی تنازعات دے حل دے لئی اک ذریعہ دے طور اُتے قبول کيتا جاندا سی ، اج آبادی د‏‏ی جبری منتقلی نو‏‏ں بین الاقوامی قانون د‏‏ی خلاف ورزی سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔" اک طرفہ تے دو طرفہ منتقلی دے وچکار کوئی قانونی تفریق نئيں کيت‏‏ی جاندی اے ، کیونجے ہر فرد دے حقوق نو‏‏ں دوسرےآں دے تجربے تو‏ں آزاد سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ اگرچہ پوٹسڈیم معاہداں دے دستخط کنندگان تے ملک بدر کرنے والے ملکاں نے اس وقت بین الاقوامی قانون دے تحت انہاں اخراجات نو‏‏ں قانونی سمجھیا ہوئے گا ، لیکن بین الاقوامی قانون تے انسانی حقوق وچ مورخین تے اسکالرز موجود نيں جو ایہ استدلال کردے نيں کہ وسطی تے مشرقی یوروپ تو‏ں جرمنیاں نو‏‏ں ملک بدر کرنا چاہیدا۔ ہن نسلی صفائی د‏‏ی اک قسط سمجھی جاندی اے ، تے اس طرح انسانی حقوق د‏‏ی خلاف ورزی ہُندی ا‏‏ے۔ مثال دے طور اُتے ، تیمتیس وی۔ واٹرس نے "نسلی صفائی د‏‏ی قانونی تعمیر پر" دا استدلال کيتا اے کہ جے مستقب‏‏ل وچ وی ایداں دے ہی حالات پیدا ہوجاندے نيں تاں ، قانونی کارروائی دے بغیر جرمناں نو‏‏ں ملک بدر کرنے د‏‏ی نظیر وی بین الاقوامی قانون تحت ہور آبادیاں نو‏‏ں مستقب‏‏ل وچ نسلی صفائی د‏‏ی اجازت دے گی۔

1970 تے 1980 د‏‏ی دہائی وچ ہارورڈ سے تربیت یافتہ اک ماہر قانون دان تے تریخ دان ، الفریڈ ڈی زیاس نے پوٹسڈم تے اک خوفناک بدلہ ماں نیمیس نو‏‏ں شائع کيتا ، ایہ دونے جرمنی وچ بیچنے والے بن گئے۔ ڈی ضیاس نے استدلال کيتا کہ ایہ بے دخلیاں اس وقت دے بین الاقوامی قانون دے تناظر وچ وی جنگی جرائم تے انسانیت دے خلاف جرائم سن ، انہاں دا کہنا اے کہ ، "واحد قابل اطلاق اصول ہیگ کنونشنز سن ، خاص طور اُتے ، ہیگ ریگولیشنز ، آرٹیکلز 42–56 ، جو محدود سن قابض اختیارات دے حقوق - تے ظاہر اے کہ قابض اختیارات نو‏‏ں آبادیاں نو‏‏ں ملک بدر کرنے دا کوئی حق نئيں اے - لہذا ہیگ ضابطے د‏‏ی واضح خلاف ورزی ہوئی۔ " انہاں نے دلیل دتی کہ اخراج تو‏ں نیورمبرگ دے اصولاں د‏‏ی خلاف ورزی ہوئی ا‏‏ے۔

نومبر 2000 وچ ، 20 واں صدی وچ نسلی صفائی دے بارے وچ اک وڈی کانفرنس پٹسبرگ دی ڈوکسن یونیورسٹی وچ منعقد ہوئی ، اس دے نال ہی اک کتاب د‏‏ی اشاعت وی شامل سی جس وچ شرکاء دے نتائج اخذ سن ۔

ایکواڈور دے اقوام متحدہ دے سابقہ ہائی کمشنر برائے انسانی حقوق جوس آیلا لاسسو نے برلن وچ اخراج دے خلاف سنٹر دے قیام د‏‏ی حمایت کيتی۔ جوس ایاالہ لسو نے "ملک بدر افراد" نو‏‏ں انسانی حقوق د‏‏ی سنگین خلاف ورزیاں دا نشانہ بنایا۔ برلن دے مرکز وچ ، ڈن ضیاس ، سینٹر اگینسٹ ایکسپلیشنز دے مشاورتی بورڈ دے ممبر ، جلاوطن افراد د‏‏ی نمائندگی کرنے والی تنظیم ، بنڈ ڈیر ورٹریبینن (فیڈریشن آف ایکسپلیز) د‏‏ی مکمل شرکت کيتی حمایت کردے ني‏‏‏‏ں۔

برلن سینٹر

جرمنی د‏‏ی حکومت نے اک اقدام د‏‏ی بنیاد اُتے تے جرمنی دے فیڈریشن آف ایکسپلیز د‏‏ی فعال شرکت دے نال برلن وچ اخراج دے خلاف اک سنٹر قائم کرنا سی۔ پولینڈ وچ اس مرکز د‏‏ی تخلیق اُتے تنقید کيتی گئی ا‏‏ے۔ اس د‏ی پولینڈ د‏‏ی حکومت تے صدر لیچ کاکیزکی نے سخت مخالفت کيتی سی۔ سابق پولینڈ دے وزیر اعظم ڈونلڈ ٹسک نے اپنے تبصرےآں نو‏‏ں اس سفارش تک محدود کيتا کہ جرمنی میوزیم وچ غیر جانبدارانہ رویہ اختیار کرے۔ میوزیم بظاہر نئيں پایا سی۔ جرمنی وچ ايس‏ے خطوط اُتے قائم اک واحد منصوبہ "ویزوئل سائن" ( سکٹبریس زائچین ) اے جو اسٹیفٹونگ فلوچٹ ، ورٹریئبنگ ، ورسیہنگ (ایس ایف وی وی) دے زیراہتمام ا‏‏ے۔ لگیاتار دو بین الاقوامی مشاورتی کونسلاں دے متعدد ارکان نے فاؤنڈیشن د‏‏ی کچھ سرگرمیاں اُتے تنقید د‏‏ی تے نويں ڈائریکٹر ونفریڈ ہالڈر نے استعفیٰ دے دتا۔ ڈاکٹر گنڈولا بویندم موجودہ ڈائریکٹر ني‏‏‏‏ں۔

ہسٹوریگرافی

جرمنی دے تریخ دان اینڈریاس ہلگروبر نے انہاں انخلاء نو‏‏ں "قومی تباہی" قرار دتا تے 1986 وچ کہیا کہ اوہ ہولوکاسٹ دی طرح ہی المناک ني‏‏‏‏ں۔

برطانوی مؤرخ رچرڈ جے ایونز نے لکھیا اے کہ اگرچہ مشرقی یورپ تو‏ں نسلی جرمناں نو‏‏ں ملک بدر کرنے دا کم نہایت سفاکانہ انداز وچ کیہ گیا سی جس دا دفاع نئيں کيتا جاسکدا سی ، لیکن پولینڈ تے چیکوسلواکیہ د‏‏ی نسلی جرمن آبادی نو‏‏ں ملک بدر کرنے دا بنیادی مقصد جو تخریبی کردار ادا کيتا گیا سی اس دا جواز پیش کيتا گیا دوسری عالمی جنگ تو‏ں پہلے جرمن اقلیتاں دے ذریعہ۔ ایونز نے لکھیا اے کہ ویمر جمہوریہ دے تحت پولینڈ تے چیکوسلوواکیہ ميں نسلی جرمناں د‏‏ی اکثریت نے ایہ واضح کر دتا اے کہ اوہ انہاں ریاستاں دے نال وفادار نئيں نيں جنہاں دے تحت اوہ زندگی گذار رہی سی ، تے تیسری ریخ دے تحت مشرقی یورپ وچ جرمنی د‏‏ی اقلیتاں جرمنی دے خواہش مند اوزار سن خارجہ پالیسی. ایونز نے ایہ وی لکھیا اے کہ مشرقی یورپ دے بوہت سارے علاقےآں وچ جرمناں نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے متعدد نسلی گروہاں دا اک ہنگامہ نمایاں اے ، تے ایہ اوہ تباہ کن کردار سی جو نسلی جرمناں نے نازی جرمنی دے آلہ کار د‏‏ی حیثیت تو‏ں ادا کيتا سی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ جنگ دے بعد انھاں ملک بدر کردتا گیا سی۔ ایونس نے ایہ کہندے ہوئے ایہ نتیجہ اخذ کيتا کہ انہاں اخراجات نو‏‏ں جائز قرار دتا گیا کیونجے انہاں نے جنگ تو‏ں پہلے ہی اک وڈے مسئلے دا خاتمہ کيتا جس نے یورپ نو‏‏ں دوچار کيتا۔ امن دے مقصد نو‏‏ں حاصل کرنے تو‏ں فائدہ انہاں اخراجات دا اک ہور فائدہ سی۔ تے ایہ کہ جے جنگ دے بعد جرمناں نو‏‏ں مشرقی یوروپ وچ رہنے د‏‏ی اجازت دتی جاندی تاں مغربی جرمنی اپنی موجودگی نو‏‏ں پولینڈ تے چیکوسلوواکیا دے خلاف علاقائی دعوے کرنے دے لئی استعمال کردا تے سرد جنگ دے پیش نظر ، اس د‏ی وجہ تو‏ں تیسری جنگ عظیم دا سبب بن سکدا ا‏‏ے۔

تریخ دان گیرہارڈ وینبرگ نے لکھیا اے کہ سوڈٹن جرمناں نو‏‏ں ملک بدر کرنے دا جواز پیش کيتا گیا سی کیونجے خود جرمنی نے میونخ دے معاہدے نو‏‏ں ختم کردتا سی۔

سیاسی معاملات

جنوری 1990 وچ ، چیکوسلواکیہ دے صدر ، وکلاو ہیول نے ، منتقلی د‏‏ی بجائے ملک بدر ہونے د‏‏ی اصطلاح نو‏‏ں استعمال کردے ہوئے ، اپنے ملک د‏‏ی طرف تو‏ں معافی د‏‏ی درخواست کيتی۔ حویل دے موقف دے لئی عوامی منظوری محدود سی۔ 1996 دے اک رائے شماری وچ ، 86 فیصد چیکاں نے کہیا کہ اوہ ایسی پارٹی د‏‏ی حمایت نئيں کرن گے جس نے اس طرح د‏‏ی معافی د‏‏ی توثیق د‏‏ی ہوئے۔ 2002 وچ یوروپی یونین وچ جمہوریہ چیک د‏‏ی رکنیت دے لئی درخواست دے دوران ملک بدر کرنے دا معاملہ منظر عام اُتے آیا ، کیونجے ایڈورڈ بینی دے جاری کردہ اجازت نامے نو‏‏ں باقاعدہ طور اُتے مسترد نئيں کيتا گیا سی۔

اکتوبر 2009 وچ ، چیک دے صدر وِکلاو کلوس نے کہیا کہ جمہوریہ چیک نو‏‏ں بنیادی حقوق دے یورپی چارٹر تو‏ں استثنیٰ د‏‏ی ضرورت ہوئے گی تاکہ اس گل دا یقین کيتا جاسک‏‏ے کہ بے دخل جرمناں د‏‏ی اولاد جمہوریہ چیک دے خلاف قانونی دعوے نئيں دباسکدی ا‏‏ے۔ پنج سال بعد ، 2014 وچ ، وزیر اعظم بوہسلاو سوبوٹکا د‏‏ی حکومت نے فیصلہ کيتا کہ استثنیٰ ہن کوئی "متعلقہ" نئيں اے تے ایہ کہ آپٹ آؤٹ نو‏‏ں واپس لینے تو‏ں یورپی یونین دے ہور بین الاقوامی معاہداں دے سلسلے وچ پراگ د‏‏ی پوزیشن نو‏‏ں بہتر بنانے وچ مدد ملے گی۔ "

جون 2018 وچ ، جرمن چانسلر انگیلا میرکل نے کہیا سی کہ جنگ دے بعد نسلی جرمناں نو‏‏ں ملک بدر کرنے دا "کوئی اخلاقی یا سیاسی جواز نئيں" رہیا ا‏‏ے۔

گرافیکل مواد دا غلط استعمال

ہیمس ریخ دے دوران تیار کردہ نازی پروپیگنڈہ د‏‏ی تصاویر تے بعض اوقات جرمنیاں د‏‏ی پرواز تے ملک بدر کیئے گئے پولستانیاں د‏‏ی ملک بدر د‏‏ی تصاویر شائع کيت‏یاں جاندیاں نيں۔

ہور ویکھو

حوالے

↑ Christoph Bergner, Secretary of State in Germany's Bureau for Inner Affairs, outlines the stance of the respective governmental institutions in Deutschlandfunk on 29 November 2006,

↑ ^{۱۲.۰ ۱۲.۱} "Bundeszentrale für politische Bildung, Die Vertreibung der Deutschen aus den Gebieten jenseits von Oder und Neiße", bpb.de; accessed 6 December 2014.سانچہ:In lang

↑ ^{۱۳.۰ ۱۳.۱} Matthew J. Gibney; Randall Hansen (2005). Immigration and Asylum: From 1900 to the Present. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO. pp. 197–98. ISBN 1-57607-796-9. 

↑ "Agreements of the Berlin (Potsdam) Conference, 17 July – 2 August 1945". PBS. https://web.archive.org/web/20101031085625/http://www.pbs.org/wgbh/amex/truman/psources/ps_potsdam.html. Retrieved on

29 August 2009. 

↑ Gerhart Tubach; Kurt Frank Hoffmeister; Frederic Reinhardt, eds. (1992). Germany: 2000 Years: Volume III: From the Nazi Era to German Unification (2 ed.). Continuum International Publishing Group. p. 57. ISBN 0-8264-0601-7. Retrieved 28 August 2009. 

↑ Hajo Holborn, A History of Modern Germany: 1840–1945. Princeton University Press, 1982, p. 449

↑ Jane Boulden, Will Kymlicka, International Approaches to Governing Ethnic Diversity Oxford UP 2015

↑ Winson Chu. Revenge of the Periphery: Regionalism and the German Minority in Lodz, 1918–1939 (PDF direct download, 46.4 KB). The Contours of Legitimacy in Central Europe (St. Antony's College, Oxford). pp. 4–6. Archived from the original on March 4, 2016. Retrieved July 21, 2012. 

↑ ^{۱۹.۰ ۱۹.۱} Die deutschen Vertreibungsverluste. Bevölkerungsbilanzen für die deutschen Vertreibungsgebiete 1939/50.Herausgeber: Statistisches Bundesamt – Wiesbaden. - Stuttgart: Kohlhammer Verlag, 1958 pp.45/46

↑ Magocsi, Paul Robert; Matthews, Geoffrey J (1993). Historical Atlas of East Central Europe. Univ of Washington Pr, Seattle. p. 131. ISBN 978-0-295-97445-3. 

↑ Magocsi, Paul Robert; Matthews, Geoffrey J (1993). Historical Atlas of East Central Europe. Univ of Washington Pr, Seattle. p. 133. ISBN 978-0-295-97445-3. 

↑ Magocsi, Paul Robert; Matthews, Geoffrey J (1993). Historical Atlas of East Central Europe. Univ of Washington Pr, Seattle. p. 141. ISBN 978-0-295-97445-3. 

↑ Magocsi, Paul Robert; Matthews, Geoffrey J (1993). Historical Atlas of East Central Europe. Univ of Washington Pr, Seattle. p. 135. ISBN 978-0-295-97445-3. 

↑ Magocsi, Paul Robert; Matthews, Geoffrey J (1993). Historical Atlas of East Central Europe. Univ of Washington Pr, Seattle. p. 137. ISBN 978-0-295-97445-3. 

↑ Magocsi, Paul Robert; Matthews, Geoffrey J (1993). Historical Atlas of East Central Europe. Univ of Washington Pr, Seattle. pp. 131–141. ISBN 978-0-295-97445-3. 

↑ Die deutschen Vertreibungsverluste. Bevölkerungsbilanzen für die deutschen Vertreibungsgebiete 1939/50.Herausgeber: Statistisches Bundesamt – Wiesbaden. - Stuttgart: Kohlhammer Verlag, 1958 p. 276

↑ Alfred Bohmann, Menschen und Grenzen Band 1: Strukturwandel der deutschen Bevolkerung im polnischen Staats – und Verwaltungsbereich, Köln, Wissenschaft und Politik, 1969 p.117-121

↑ Martin Broszat Nationalsozialistische Polenpolitik, 1939–1945 Fischer 1961, p 125

↑ ریاستہائے متحدہ مردم شماری بیورو, The Population of Poland. Ed. W. Parker Mauldin, واشنگٹن ڈی سی, 1954 p.148

↑ Piotr Eberhardt, Ethnic Groups and Population Changes in Twentieth-Century Central-Eastern Europe: History, Data, Analysis M.E. Sharpe, 2002, p. 293; سانچہ:آئی ایس بی این

↑ Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa complete ed., "Das Schicksal der Deutschen in Jugoslawien", p. 19.

↑ Valdis O. Lumans, Himmler's Auxiliaries: The Volksdeutsche Mittelstelle and the German National Minorities of Europe, 1939–1945, Chapel Hill, NC, US: University of North Carolina Press, 1993, pp. 243, 257–260; accessed 26 May 2015.

↑ Československo-sovětské vztahy v diplomatických jednáních 1939–1945. Dokumenty. Díl 2 (červenec 1943 – březen 1945). Praha, 1999; سانچہ:آئی ایس بی این.سانچہ:In lang

↑ Us and Them – The Enduring Power of Ethnic Nationalism. 

↑ Arie Marcelo Kacowicz & Paweł Lutomski, Population Resettlement in International Conflicts: A Comparative Study, Lexington Books, 2007, p. 100; سانچہ:آئی ایس بی این

↑ Text of Churchill Speech in Commons on Soviet=Polish Frontier. The United Press. 15 December 1944. 

↑ Klaus Rehbein, Die westdeutsche Oder/Neisse-Debatte: Hintergründe, Prozess und Ende des Bonner Tabus, Berlin, Hamburg and Münster: LIT Verlag, 2005, pp. 19seqq; سانچہ:آئی ایس بی این سانچہ:In lang Google.de; accessed 6 December 2014.

↑ Alfred M. de Zayas, Nemesis at Potsdam, p. 2

↑ ^{۳۹.۰ ۳۹.۱} Fritsch-Bournazel, Renata. Europe and German Unification: Germans on the East-West Divide, 1992, p. 77; سانچہ:آئی ایس بی این, سانچہ:آئی ایس بی این: The Soviet Union and the new Communist governments of the countries where these Germans had lived tried between 1945 and 1947 to eliminate the problem of minority populations that in the past had formed an obstacle to the development of their own national identity.

↑ ^{۴۰.۰ ۴۰.۱ ۴۰.۲} Ulf Brunnbauer, Michael G. Esch & Holm Sundhaussen, Definitionsmacht, Utopie, Vergeltung, p. 91

↑ ^{۴۱.۰ ۴۱.۱ ۴۱.۲} Philipp Ther & Ana Siljak, Redrawing Nations, p. 155

↑ Valdis O. Lumans, Himmler's Auxiliaries: The Volksdeutsche Mittelstelle and the German National Minorities of Europe, 1933–1945, 1993, p. 259; سانچہ:آئی ایس بی این, سانچہ:آئی ایس بی این, Google Books

↑ "Churchill's Role in the Explusion of Germans from Eastern Europe". Der Spiegel. August 20, 2010.

↑ "The Myriad Chronicles". Johannes Rammund De Balliel-Lawrora, 2010. p.113. سانچہ:آئی ایس بی این

↑ ^{۴۵.۰ ۴۵.۱} Zybura, p. 202

↑ ^{۴۶.۰ ۴۶.۱} Ulf, Brunnbauer, Michael G. Esch & Holm Sundhaussen, Definitionsmacht, Utopie, Vergeltung, p. 92

↑ Karl Cordell & Andrzej Antoszewski, Poland and the European Union (section: "Situation in Poland"), 2000, p. 166; سانچہ:آئی ایس بی این, سانچہ:آئی ایس بی این; (Situation in Poland: "Almost all Germans were held personally responsible for the policies of the Nazi party.")

↑ ^{۴۸.۰ ۴۸.۱} Rainer Münz; Rainer Ohliger (2003). Diasporas and ethnic migrants: German, Israel, and post-Soviet successor states in comparative perspective. Routledge. p. 93. ISBN 978-0-7146-5232-0. 

↑ Chad Carl Bryant (2007). Prague in Black. Harvard University Press. p. 97. ISBN 978-0-674-02451-9. 

↑ Alfred M. de Zayas (1979). Nemesis at Potsdam. Taylor & Francis. p. 11. ISBN 978-0-7100-0410-9. 

↑ . 

↑ Ulf Brunnbauer, Michael G. Esch & Holm Sundhaussen, Definitionsmacht, Utopie, Vergeltung, p. 787.

↑ Bogdan Musiał, "Niechaj Niemcy się przesuną". Stalin, Niemcy i przesunięcie granic Polski na Zachód, Arcana nr 79 (1/2008)

↑ Tragic was the fate of Czechoslovaks of German ethnicity and Jewish religion. They were clearly victims of the Nazi occupation but nevertheless qualified to be denaturalized if they had declared their native language to be German in the census of 1930. In 1945 Czechoslovakian nationalists and communists regarded this entry in the forms as an act of disloyalty against the republic. Cf. Reuven Assor, ""Deutsche Juden" in der Tschechoslowakei 1945–1948", Odsun: Die Vertreibung der Sudetendeutschen; Dokumentation zu Ursachen, Planung und Realisierung einer 'ethnischen Säuberung' in der Mitte Europas, 1848/49 – 1945/46, Alois Harasko & Roland Hoffmann (eds.), Munich: Sudetendeutsches Archiv, 2000, pp. 299seqq.

↑ Wojciech Roszkowski, Historia Polski 1914–1997, Warsaw: 1998 PWNW, p. 171.

↑ ^{۵۶.۰ ۵۶.۱} Maria Wardzyńska, Polacy – wysiedleni, wypędzeni i wyrugowani przez III Rzeszę, Warsaw 2004.

↑ Dan Diner; Raphael Gross; Yfaat Weiss (2006). Jüdische Geschichte als allgemeine Geschichte. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht. p. 162. ISBN 978-3-525-36288-4. 

↑ . 15 December 1944. 

↑ (Karski's 1943 reference to "Poland" meant the pre-war a.k.a. 1937 border of Poland.)R.J. Rummel; Irving Louis Horowitz (1997). Death by Government. Transaction Publishers. p. 302. ISBN 978-1-56000-927-6. I would rather be frank with you, Mr. President. Nothing on earth will stop the Poles from taking some kind of revenge on the Germans after the Nazi collapse. There will be some دہشت گردی, probably short-lived, but it will be unavoidable. And I think this will be a sort of encouragement for all the Germans in Poland to go west, to Germany proper, where they belong. 

↑ Timothy Snyder, Journal of Cold War Studies, volume 5, issue 3, Forum on Redrawing Nations: Ethnic Cleansing in East-Central Europe, 1944–1948, edited by Philipp Ther and Ana Siljak, Harvard Cold War Studies Book Series, Lanham, MD: Rowman & Littlefield, 2001; Quote: "By 1943, for example, Polish and Czech politicians across the political spectrum were convinced of the desirability of the postwar expulsion of Germans. After 1945 a democratic Czechoslovak government and a Communist Polish government pursued broadly similar policies toward their German minorities. (…) Taken together, and in comparison to the chapters on the Polish expulsion of the Germans, these essays remind us of the importance of politics in the decision to engage in ethnic cleansing. It will not do, for example, to explain the similar Polish and Czechoslovak policies by similar experiences of occupation. The occupation of Poland was incomparably harsher, yet the Czechoslovak policy was (if anything) more vengeful. (…) Revenge is a broad and complex set of motivations and is subject to manipulation and appropriation. The personal forms of revenge taken against people identified as Germans or collaborators were justified by broad legal definitions of these groups..." FAS.harvard.edu; accessed 6 December 2014.

↑ Matthew J. Gibney; Randall Hansen (2005). Immigration and asylum: from 1900 to the present. ABC-CLIO. p. 182. ISBN 978-1-57607-796-2. 

↑ ^{۶۲.۰ ۶۲.۱ ۶۲.۲} Andreas Kunz, Wehrmacht und Niederlage: Die bewaffnete Macht in der Endphase der nationalsozialistischen Herrschaft 1944 bis 1945 (2nd edition), Munich: Oldenbourg Wissenschaftsverlag, 2007, p. 92; سانچہ:آئی ایس بی این سانچہ:In lang

↑ ^{۶۳.۰ ۶۳.۱ ۶۳.۲ ۶۳.۳} Matthew J. Gibney & Randall Hansen, Immigration and Asylum: From 1900 to the Present, 2005, p. 198; سانچہ:آئی ایس بی این; سانچہ:آئی ایس بی این; accessed 26 May 2015.

↑ Hans Henning Hahn & Eva Hahn. Die Vertreibung im deutschen Erinnern. Legenden, Mythos, Geschichte, Paderborn: Schöningh, 2010, pp. 679-681, 839: ill., maps; 24 cm. D820.P72 G475 2010; سانچہ:آئی ایس بی این.pp 52-65

↑ Deutsche Geschichte im Osten Europas – Pommern, Werner Buchholz (ed.), Berlin: Siedler, 1999, p. 516; سانچہ:آئی ایس بی این; reference confirming this for Pomerania.سانچہ:In lang

↑ ^{۶۶.۰ ۶۶.۱} Andreas Kunz, Wehrmacht und Niederlage: Die bewaffnete Macht in der Endphase der nationalsozialistischen Herrschaft 1944 bis 1945, 2nd edition, Munich: Oldenbourg Wissenschaftsverlag, 2007, p. 93; سانچہ:آئی ایس بی این.سانچہ:In lang

↑ ^{۶۷.۰ ۶۷.۱} Silke Spieler (ed.), Vertreibung und Vertreibungsverbrechen 1945–1948. Bericht des Bundesarchivs vom 28. Mai 1974. Archivalien und ausgewählte Erlebnisberichte, Bonn: Kulturstiftung der deutschen Vertriebenen, 1989, pp. 23–41; سانچہ:آئی ایس بی این.سانچہ:In lang

↑ Witold Sienkiewicz & Grzegorz Hryciuk, Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1959: atlas ziem Polski: Polacy, Żydzi, Niemcy, Ukraińcy, Warsaw: Demart, 2008, p. 170, Określa je wielkosciami między 600tys. a 1.2 mln zmarłych i zabitych. Głowną przyczyną zgonów było zimno, stres i bombardowania; accessed 26 May 2015.سانچہ:In lang

↑ Ulf Brunnbauer, Michael G. Esch & Holm Sundhaussen, Definitionsmacht, Utopie, Vergeltung, pp. 84-85 سانچہ:In lang

↑ Hans Henning Hahn; Eva Hahn (2010). Die Vertreibung im deutschen Erinnern. Legenden, Mythos, Geschichte. Paderborn: Schöningh. p. 659. ISBN 3-506-77044-6. 

↑ Karl-Georg Mix (2005). Deutsche Flüchtlinge in Dänemark 1945–1949 (in German). Franz Steiner Verlag. p. 16. ISBN 3-515-08690-0. 

↑ Karl-Georg Mix (2005). Deutsche Flüchtlinge in Dänemark 1945–1949. Franz Steiner Verlag. p. 13. ISBN 3-515-08690-0. 

↑ ^{۷۳.۰ ۷۳.۱} Manfred Ertel, "A Legacy of Dead German Children", Spiegel Online, 16 May 2005.سانچہ:In lang

↑ Karl-Georg Mix (2005). Deutsche Flüchtlinge in Dänemark 1945–1949 (in German). Franz Steiner Verlag. pp. 36, 352. ISBN 3-515-08690-0. 

↑ Karl-Georg Mix (2005). Deutsche Flüchtlinge in Dänemark 1945–1949 (in German). Franz Steiner Verlag. p. 268. ISBN 3-515-08690-0. 

↑ Karl-Georg Mix (2005). Deutsche Flüchtlinge in Dänemark 1945–1949 (in German). Franz Steiner Verlag. p. 34. ISBN 3-515-08690-0. 

↑ Mette Zølner (2000). Re-imagining the nation: debates on immigrants, identities and memories. Peter Lang. p. 67. ISBN 90-5201-911-8. 

↑ Karl-Georg Mix (2005). Deutsche Flüchtlinge in Dänemark 1945–1949 (in German). Franz Steiner Verlag. p. 228. ISBN 3-515-08690-0. 

↑ Karl-Georg Mix (2005). Deutsche Flüchtlinge in Dänemark 1945–1949 (in German). Franz Steiner Verlag. pp. 214, 228. ISBN 3-515-08690-0. 

↑ ^{۸۰.۰ ۸۰.۱ ۸۰.۲ ۸۰.۳} US Department of State, Under Secretary for Public Diplomacy and Public Affairs, Bureau of Public Affairs, Bureau of Public Affairs: Office of the Historian, Timeline of U.S. Diplomatic History, 1937–1945, The Potsdam Conference, 1945, State.gov; accessed 6 December 2014.

↑ ^{۸۱.۰ ۸۱.۱ ۸۱.۲} Anna Bramwell, Refugees in the Age of Total War, Routledge, 1988, pp. 24-25; سانچہ:آئی ایس بی این

↑ Manfred Kittel, Horst Möller & Jiri Peek, Deutschsprachige Minderheiten 1945: Ein europäischer Vergleich, 2007; سانچہ:آئی ایس بی این. سانچہ:In lang

↑ ^{۸۳.۰ ۸۳.۱} Leidensweg der Deutschen im kommunistischen Jugoslawien, authored by Arbeitskreis Dokumentation im Bundesverband der Landsmannschaft der Donauschwaben aus Jugoslawien, Sindelfingen, and by Donauschwäbische Kulturstiftung, Munich: Die Stiftung, 1991–1995, vol. 4, pp. 1018–1019.سانچہ:In lang

↑ ^{۸۴.۰ ۸۴.۱ ۸۴.۲ ۸۴.۳ ۸۴.۴ ۸۴.۵ ۸۴.۶ ۸۴.۷} Bernard Wasserstein, European Refugee Movements After World War Two, bbc.co.uk; accessed 6 December 2014.

↑ Philipp Ther, Deutsche und Polnische Vertriebene: Gesellschaft und Vertriebenenpolitik in SBZ/ddr und in Polen 1945–1956, 1998, p. 21; سانچہ:آئی ایس بی این, سانچہ:آئی ایس بی این.سانچہ:In lang

↑ ^{۸۶.۰ ۸۶.۱ ۸۶.۲} Piotr Eberhardt, Political Migrations in Poland 1939–1948, pp. 44–49; accessed 26 May 2015.

↑ Bernard Newman (1972). The new Europe. Ayer Publishing. p. 382. ISBN 0-8369-2963-2. Retrieved 2 October 2009. 

↑ S. Biman & R. Cílek, Poslední mrtví, první živí. Ústí nad Labem (1989); سانچہ:آئی ایس بی این.سانچہ:In lang

↑ Brian Kenety (14 April 2005). "Memories of World War II in the Czech Lands: The Expulsion of Sudeten Germans". Radio Prahs. http://www.radio.cz/en/article/65421. Retrieved on

6 September 2007. 

↑ ^{۹۰.۰ ۹۰.۱ ۹۰.۲ ۹۰.۳ ۹۰.۴} Richard Overy (1996). The Penguin Historical Atlas of the Third Reich (1st ed.). Penguin Books (Non-Classics). p. 144. ISBN 0-14-051330-2. 

↑ Schieder, Theodor (1960). Expulsion of the Germans from Czechoslovakia(English ed.). Bonn: West German government. pp. 125–128. 

↑ ^{۹۲.۰ ۹۲.۱} Philipp Ther, Deutsche und polnische Vertriebene: Gesellschaft und Vertriebenenpolitik in SBZ/DDR und in Polen 1945–1956, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1998, p. 305; سانچہ:آئی ایس بی این; accessed 26 May 2015.

↑ Bundesministerium für Vertriebene, Flüchtlinge und Kriegsgeschädigte (Hg.) Die Vertreibung der deutschen Bevölkerung aus der Tschechoslowakei Band 1, 2004, pp. 132-133.

↑ Source: Die deutschen Vertreibungsverluste. Bevölkerungsbilanzen für die deutschen Vertreibungsgebiete 1939/50, Statistisches Bundesamt, Wiesbaden (ed.), Stuttgart: Kohlhammer Verlag, 1958, pp. 322–39.

↑ ^{۹۵.۰ ۹۵.۱ ۹۵.۲} Alfred M. de Zayas, A terrible Revenge, p. 152

↑ ^{۹۶.۰ ۹۶.۱} Jörg K. Hoensch & Hans Lemberg, Begegnung und Konflikt. Schlaglichter auf das Verhältnis von Tschechen, Slowaken und Deutschen 1815–1989, Bundeszentrale für politische Bildung, 2001; سانچہ:آئی ایس بی این.سانچہ:In lang

↑ P. Wallace (11 March 2002). "Putting the Past to Rest" Archived 2005-11-18 at the وے بیک مشین, ٹائم (رسالہ); retrieved 16 November 2007.

↑ "Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa", Das Schicksal der Deutschen in Ungarn: Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa, pp. 44, 72. سانچہ:In lang The editor of this volume of the Schieder commission report was de:Fritz Valjavec, a scholar dealing with Balkan affairs since the 1930s when he belonged to the Nazi Party. During the war he was an officer in the SS, and was directly implicated in the mass murder of Jews as a member of Einsatzgruppe D in Czernowitz. After the war, he was rehabilitated and selected to author the report on the expulsions from Hungary.^{حوالےدی لوڑ؟}

↑ ^{۹۹.۰ ۹۹.۱} Phillips, Ann L. (2000). Power and influence after the Cold War: Germany in East-Central Europe. Rowman & Littlefield. p. 86. ISBN 0-8476-9523-9. Retrieved 27 August 2009. 

↑ Ann L. Phillips (2000). Power and influence after the Cold War: Germany in East-Central Europe. Rowman & Littlefield. p. 87. ISBN 0-8476-9523-9. Retrieved 27 August 2009. 

↑ Die deutschen Vertreibungsverluste. Bevölkerungsbilanzen für die deutschen Vertreibungsgebiete 1939/50, Statistisches Bundesamt, Wiesbaden (ed.), Stuttgart: Kohlhammer Verlag, 1958.سانچہ:In lang

↑ the documentary Black Tulip, geschiedenis.vpro.nl; accessed 26 May 2015.سانچہ:In lang

↑ Julius Streicher published "The Horror in the East" in Der Stürmer, #8/1945, Calvin.edu; accessed 6 December 2014.

↑ Thomas Urban (2006). Der Verlust: Die Vertreibung der Deutschen und Polen im 20. Jahrhundert (in German). C.H.Beck. p. 116. ISBN 3-406-54156-9. Retrieved 1 September 2009. 

↑ ^{۱۰۵.۰ ۱۰۵.۱ ۱۰۵.۲} Andrzej Gawryszewski (2005). Ludność Polski w XX wieku [Population of Poland in the 20th century]. Monografie/Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN (in Polish) 5. Warsaw: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN. ISBN 978-83-87954-66-6. OCLC 66381296. Archived from the original on 31 July 2017. Retrieved 31 July 2017.  Unknown parameter |url-status= ignored (help) pp. 455-60,466

↑ Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa, Theodor Schieder (compiler) in collaboration with A. Diestelkamp [et al.], Bonn, Bundesministerium für Vertriebene (ed.), 1953, pp. 78, 155.

↑ Theodor Schieder (compiler) in collaboration with A. Diestelkamp [et al.], Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa, vol. 1 Bonn, Bundesministerium für Vertriebene (ed.), 1953, p. 160.

↑ Silke Spieler (ed.), Vertreibung und Vertreibungsverbrechen 1945–1948. Bericht des Bundesarchivs vom 28. Mai 1974. Archivalien und ausgewählte Erlebnisberichte, Bonn: Kulturstiftung der deutschen Vertriebenen 1989; سانچہ:آئی ایس بی این, 28 May 1974.سانچہ:In lang

↑ Kai Cornelius, Vom spurlosen Verschwindenlassen zur Benachrichtigungspflicht bei Festnahmen, BWV Verlag, 2004, p. 126; سانچہ:آئی ایس بی این.سانچہ:In lang

↑ Philipp Ther, Deutsche und polnische Vertriebene: Gesellschaft und Vertriebenenpolitik in SBZ/DDR und in Polen 1945–1956, 1998, p. 56; سانچہ:آئی ایس بی این, سانچہ:آئی ایس بی این; "From June until mid-July, Polish military and militia expelled (the 'wild expulsions') nearly all of the residents of the districts immediately east of the rivers [Oder–Neisse line]"

↑ Matthew J. Gibney & Randall Hansen, Immigration and Asylum: From 1900 to the Present, 2005, p. 197; سانچہ:آئی ایس بی این, سانچہ:آئی ایس بی این.

↑ Naimark, Russian in Germany. p. 75, reference 31: "a citation from the Plenum of the Central Committee of the Polish Workers Party, 20–21 May 1945."

↑ Ther, Philipp, Deutsche und polnische Vertriebene: Gesellschaft und Vertriebenenpolitik in SBZ/DDR und in Polen 1945–1956, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1998, p. 306; سانچہ:آئی ایس بی این; accessed 26 May 2015.سانچہ:In lang

↑ Eberhardt, Piotr (2011). Political Migrations On Polish Territories (1939–1950). Warsaw: Polish Academy of Sciences. ISBN 978-83-61590-46-0. 

↑ Eberhardt, Piotr (2006). Political Migrations in Poland 1939–1948. Warsaw: Didactica. ISBN 978-1-5361-1035-7. Archived from the original on 3 May 2018. Retrieved 3 May 2018.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)

↑ Reichling, Gerhard. Die deutschen Vertriebenen in Zahlen, Bonn: 1995, p. 53; سانچہ:آئی ایس بی این; accessed 26 May 2015.سانچہ:In lang

↑ Thomas Urban (2006). Der Verlust: Die Vertreibung der Deutschen und Polen im 20. Jahrhundert (in German). C.H.Beck. pp. 114–115. ISBN 3-406-54156-9. Retrieved 1 September 2009. 

↑ Urban, Thomas (2006). Der Verlust: Die Vertreibung der Deutschen und Polen im 20. Jahrhundert (in German). C.H.Beck. p. 115. ISBN 3-406-54156-9. Retrieved 1 September 2009. 

↑ Urban, Thomas (2006). Der Verlust: Die Vertreibung der Deutschen und Polen im 20. Jahrhundert (in German). C.H.Beck. p. 115. ISBN 3-406-54156-9. Retrieved 1 September 2009. 

↑ Silke Spieler (ed.), Vertreibung und Vertreibungsverbrechen 1945–1948. Bericht des Bundesarchivs vom 28. Mai 1974. Archivalien und ausgewählte Erlebnisberichte, Bonn: Kulturstiftung der deutschen Vertriebenen, 1989, p. 40; سانچہ:آئی ایس بی این; accessed 26 May 2015.سانچہ:In lang

↑ Witold Sienkiewicz & Grzegorz Hryciuk, Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1959: atlas ziem Polski: Polacy, Żydzi, Niemcy, Ukraińcy, Warsaw: Demart, 2008, p. 187, سانچہ:In lang; "Efektem były liczne zgony, których nie można dokładnie określic z powodu brak statystyk lub ich fałszowania. Okresowo mogly one sięgać kilkudziesięciu procent osadzonych. Szacunki mówią o 200–250 tys internowanych Niemców i ludności rodzimej, a czego zginąć moglo od 15 do aż 60tys. osób."

↑ Sakson. Mazurzy – społeczność pogranicza. Wydawnictwo Instytutu Zachodniego. Poznań 1990

↑ Douglas, R.M., Orderly and Humane: The Expulsion of the Germans after the Second World War. New Haven: Yale University Press, 2012, pp. 275-276

↑ Die deutschen Vertreibungsverluste. Bevölkerungsbilanzen für die deutschen Vertreibungsgebiete 1939/50, Statistisches Bundesamt, Wiesbaden (ed.), Stuttgart: Kohlhammer Verlag, 1958, p. 78سانچہ:In lang

↑ Kurt W. Böhme, Gesucht wird – Die dramatische Geschichte des Suchdienstes, Munich: Süddeutscher Verlag, 1965, p. 274سانچہ:In lang

↑ Steffen Prauser and Arfon Rees, The Expulsion of "German" Communities from Eastern Europe at the end of the Second World War, cadmus.eui.eu, European University Institute, Florence. HEC No. 2004/1, p. 22; accessed 26 May 2015.

↑ Reichling, Gerhard. Die deutschen Vertriebenen in Zahlen, part 1, Bonn: 1986 (revised edition 1995), p. 33سانچہ:In lang

↑ Piotr Madajczyk, Rocznik Polsko-Niemiecki Tom I "Mniejszość niemiecka w Polsce w polityce wewnętrznej w Polsce i w RFN oraz w stosunkach między obydwu państwami", Warsaw, 1992سانچہ:In lang

↑ Jankowiak, p. 35

↑ Matthew J. Gibney & Randall Hansen, Immigration and Asylum: From 1900 to the Present, 2005, p. 199; سانچہ:آئی ایس بی این: "The Poles began driving Germans out of their houses with a brutality that had by then almost become commonplace: People were beaten, shot and raped. Even Soviet soldiers were taken aback, and some protected the German civilians."

↑ Overy, ibid. as: from East Prussia – 1.4 million to West Germany, 609,000 to East Germany; from West Prussia – 230,000 to West Germany, 61,000 to East Germany; from the former German provinces east of the Oder-Neisse line, encompassing most of Silesia, Pomerania and East Brandenburg – 3.2 million to West Germany, 2 million to East Germany.

↑ Gerhard Reichling, Die deutschen Vertriebenen in Zahlen, part 1, Bonn: 1995, p. 17

↑ Die deutschen Vertreibungsverluste. Bevölkerungsbilanzen für die deutschen Vertreibungsgebiete 1939/50, Statistisches Bundesamt, Wiesbaden (ed.), Stuttgart: Kohlhammer Verlag, 1958, p. 46.

↑ Gerhard Reichling, Die deutschen Vertriebenen in Zahlen, part 1, Bonn: 1995, p. 23.

↑ Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa, 'Das Schicksal der Deutschen in Rumänien', p. 57.

↑ Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa, 'Das Schicksal der Deutschen in Rumänien', p. 75.

↑ Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa, vol. III, 'Das Schicksal der Deutschen in Rumänien', pp. 79–80.

↑ "Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa", Das Schicksal der Deutschen in Rumänien, pp. 81–116سانچہ:In lang

↑ Pavel Polian, Against Their Will: The History and Geography of Forced Migrations in the USSR, Central European University Press, 2003, p. 136; سانچہ:آئی ایس بی این; accessed 26 May 2015

↑ J. Otto Pohl, The Stalinist Penal System: A Statistical History of Soviet Repression and Terror, 1930–1953, McFarland, 1997, p. 71; سانچہ:آئی ایس بی این; accessed 26 May 2015.

↑ J. Otto Pohl, The Stalinist Penal System: A Statistical History of Soviet Repression and Terror, 1930–1953, McFarland, 1997, p. 80; سانچہ:آئی ایس بی این; accessed 26 May 2015

↑ J. Otto Pohl, Ethnic Cleansing in the Ussr, 1937–1949, Greenwood Press, 1999, p. 54; سانچہ:آئی ایس بی این; accessed 26 May 2015.

↑ Pavel Polian, Against Their Will: The History and Geography of Forced Migrations in the USSR, Central European University Press, 2003, pp. 201–210; سانچہ:آئی ایس بی این; accessed 26 May 2015

↑ Pavel Polian, Against Their Will: The History and Geography of Forced Migrations in the USSR, Central European University Press, 2003, p. 194; سانچہ:آئی ایس بی این; accessed 26 May 2015

↑ ^{۱۴۵.۰ ۱۴۵.۱} Gerhard Reichling, Die deutschen Vertriebenen in Zahlen, part 1, Bonn: 1995, pp. 21–36; سانچہ:آئی ایس بی این.سانچہ:In lang

↑ Conseil de l'Europe Assemblée parlementaire Session Strasbourg (Council of the European Union in Straßburg), Documents, Document 7172: Report on the situation of the German ethnic minority in the former Soviet Union, Council of Europe, 1995, p. 7

↑ Conseil de l'Europe Assemblée parlementaire Session Strasbourg (Council of the European Union in Straßburg), Documents, Document 7172: Report on the situation of the German ethnic minority in the former Soviet Union, Council of Europe, 1995, p. 8; سانچہ:آئی ایس بی این Google.de

↑ Isabel Heinemann, "Rasse, Siedlung, deutsches Blut": das Rasse- und Siedlungshauptamt der SS und die rassenpolitische Neuordnung Europas, 2nd edition, Göttingen: Wallstein, 2003, p. 469; سانچہ:آئی ایس بی این; accessed 26 May 2015.سانچہ:In lang

Heinemann posits that 250,000 is the number given by primary sources, but dismisses as too high the 320,000 estimate given by Ingeborg Fleischmann, Die Deutschen, pp. 284–286.

↑ Conseil de l'Europe Assemblée parlementaire Session Strasbourg (Council of the European Union in Straßburg), Documents, Document 7172: Report on the situation of the German ethnic minority in the former Soviet Union, Council of Europe, 1995, p. 10; سانچہ:آئی ایس بی این.سانچہ:In lang

↑ Andreas Kossert, Damals in Ostpreussen, Munich: 2008, pp. 179–183; سانچہ:آئی ایس بی این.

↑ Bundesministerium für Vertriebene (ed.), "Das Schicksal der Deutschen in Jugoslawien", in: Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa; vol 5, 1961.سانچہ:In lang

↑ Bundesministerium für Vertriebene (ed.), "Das Schicksal der Deutschen in Jugoslawien", in: Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa; vol. 5 (1961)

↑ Bundesministerium für Vertriebene (ed.), "Das Schicksal der Deutschen in Jugoslawien", Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa; vol. 5 (1961)سانچہ:In lang

↑ Pavel Polian, Against Their Will: The History and Geography of Forced Migrations in the USSR, Central European University Press, 2003, pp. 268–294; سانچہ:آئی ایس بی این; accessed 26 May 2015.

↑ Aleksander Ravlic, ed. (1996). An International Symposium – SOUTHEASTERN EUROPE 1918–1995. Croatian Heritage Foundation & Croatian Information Centre. ISBN 953-6525-05-4. Archived from the original on 2009-08-30. Retrieved 2020-09-30. 

↑ Die deutschen Vertreibungsverluste. Bevölkerungsbilanzen für die deutschen Vertreibungsgebiete 1939/50, Statistisches Bundesamt, Wiesbaden (ed.), Stuttgart: Kohlhammer Verlag, 1958, p. 46سانچہ:In lang

↑ "Flucht im Granatenhagel" (in de) (pdf). Mittelbadische Presse. 23 November 2004. https://web.archive.org/web/20130530041239/http://archiv.baden-online.de/news/images/news_lokales/artikel_serien/pdf/61.pdf. Retrieved on

30 April 2013. 

↑ "Sonderfall Kehl". https://web.archive.org/web/20050302094145/http://mygoddess.de/files/Veroeffentlichungen/SonderfallKehl.pdf. Retrieved on

2013-04-30. 

↑ Adam, Thomas, ed. (2005). Transatlantic relations series. Germany and the Americas: Culture, Politics, and History: a Multidisciplinary Encyclopedia. Volume II. ABC-CLIO. pp. 181–182. ISBN 1-85109-628-0. 

↑ ^{۱۶۰.۰ ۱۶۰.۱ ۱۶۰.۲} Rüdiger Overmans, "Personelle Verluste der deutschen Bevölkerung durch Flucht und Vertreibung". A parallel Polish-language summary translation was also included. This paper was a presentation at an academic conference in وارسا in 1994: Dzieje Najnowsze Rocznik, XXI.

↑ ^{۱۶۱.۰ ۱۶۱.۱} R.J. Rummel.Statistics of Democide: Genocide and Mass Murder since 1900 (1,863,000 in post war expulsions and an additional 1.0 million in wartime flight)

↑ ^{۱۶۲.۰ ۱۶۲.۱} Charles S. Maier, The Unmasterable Past: History, Holocaust, and German National Identity, Harvard University (1988); سانچہ:آئی ایس بی این, pp. 75- (2,000,000)

↑ ^{۱۶۳.۰ ۱۶۳.۱} H.W. Schoenberg, Germans from the East: A Study of their migration, resettlement and subsequent group history, since 1945, Springer, London, Ltd. (1970); سانچہ:آئی ایس بی این, pp. 33- (2,225,000)

↑ Hermann Kinder, Werner Hilgemann & Ernest A. Menze, Anchor Atlas of World History, vol. 2: 1978– (3,000,000)

↑ ^{۱۶۵.۰ ۱۶۵.۱} Encyclopædia Britannica: 1992– (2,384,000)

↑ Kurt Glaser & Stephan Possony, Victims of Politics (1979) – (2,111,000)

↑ Sir John Keegan, The Second World War, 1989 – (3.1 million including 1.0 million during wartime flight)

↑ ^{۱۶۸.۰ ۱۶۸.۱} Steffen Prauser and Arfon Rees, The Expulsion of German Communities from Eastern Europe at the end of the Second World War, European University Institute, Florence. HEC No. 2004/1. pp. 4- (2,000,000)

↑ Wirtschaft und Statistik April 1950

↑ Pistohlkors, Gert : Informationen zur Klärung der Schicksale von Flüchtlingen aus den. Vertreibungsgebieten östlich von Oder und Neiße. Published in Schulze, Rainer, Flüchtlinge und Vertriebene in der westdeutschen Nachkriegsgeschichte : Bilanzierung der Forschung und Perspektiven für die künftige Forschungsarbeit Hildesheim : A. Lax, 1987 pages 65-66

↑ Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa, Bonn 1954–1961 Vol 1-5

↑ Die deutschen Vertreibungsverluste. Bevölkerungsbilanzen für die deutschen Vertreibungsgebiete 1939/50.Herausgeber: Statistisches Bundesamt – Wiesbaden. - Stuttgart: Kohlhammer Verlag, 1958 pages 38 and 45/46

↑ The Statistisches Jahrbuch für die Bundesrepublik Deutschland 1960, Page 78

↑ Silke Spieler (ed.), Vertreibung und Vertreibungsverbrechen 1945–1948. Bericht des Bundesarchivs vom 28. Mai 1974. Archivalien und ausgewählte Erlebnisberichte, Bonn: Kulturstiftung der deutschen Vertriebenen (1989), pp. 53-54; سانچہ:آئی ایس بی این

↑ Gerhard Reichning, Die deutschen Vertriebenen in Zahlen, Teil 1, Bonn 1995.(revised edition) Page 36

↑ Kinder, Hermann & Werner Hilgemann & Ernest A. Menze; Anchor Atlas of World History, Vol. 2: 1978– (3,000,000)

↑ Kurt Glaser & Stephan Possony, Victims of Politics (1979) – (2,111,000)

↑ Sir John Keegan, The Second World War (1989) – (3.1 million including 1.0 million during wartime flight)

↑ Ingo Haar, Süddeutsche Zeitung 14. November 2006, "Hochgerechnetes Unglück, Die Zahl der deutschen Opfer nach dem Zweiten Weltkrieg wird übertrieben"

↑ Rűdiger Overmans, Personelle Verluste der deutschen Bevölkerung durch Flucht und Vertreibung (a parallel Polish translation was also included, this paper was a presentation at an academic conference in Warsaw Poland in 1994; see Dzieje Najnowsze Rocznik XXI).

↑ Hans Henning Hahn & Eva Hahn, Die Vertreibung im deutschen Erinnern. Legenden, Mythos, Geschichte. Paderborn 2010; سانچہ:آئی ایس بی این

↑ Ingo Haar, "Ursprünge, Arten und Folgen des Konstrukts 'Bevölkerung' vor, im und nach dem 'Dritten Reich': Zur Geschichte der deutschen Bevölkerungswissenschaft". Die deutschen ›Vertreibungsverluste‹ – Forschungsstand, Kontexte und Probleme, Ursprünge, Arten und Folgen des Konstrukts "Bevölkerung" vor, im und nach dem "Dritten Reich", Berlin: Springer, 2009; سانچہ:آئی ایس بی این p.376سانچہ:In lang

↑ Rüdiger Overmans, Deutsche militärische Verluste im Zweiten Weltkrieg, Munich: Oldenbourg 2000, pp. 286–89; سانچہ:آئی ایس بی این.سانچہ:In lang

↑ "Zahl der Vertreibungsopfer ist neu zu erforschen: Rüdiger Overmans", Deutschlandfunk; accessed 6 December 2014.سانچہ:In lang

↑ Rüdiger Overmans, "Personelle Verluste der deutschen Bevölkerung durch Flucht und Vertreibung" (a parallel Polish summary translation was also included; this paper was a presentation at an academic conference in Warsaw in 1994), Dzieje Najnowsze Rocznik, XXI (1994).سانچہ:In lang

↑ Rüdiger Overmans, "Personelle Verluste der deutschen Bevölkerung durch Flucht und Vertreibung" (a parallel Polish summary translation was also included, this paper was a presentation at an academic conference in وارسا in 1994), Dzieje Najnowsze Rocznik, XXI.

↑ Deutsche militärische Verluste im Zweiten Weltkrieg (3rd ed.), Munich: Oldenbourg Wissenschaftsverlag, 2004, p. 298; سانچہ:آئی ایس بی اینسانچہ:In lang

↑ Ingo Haar, "Hochgerechnetes Unglück, Die Zahl der deutschen Opfer nach dem Zweiten Weltkrieg wird übertrieben", Süddeutsche Zeitung, 14 November 2006.

↑ Ingo Haar, Die Deutschen "Vertreibungsverluste –Zur Entstehung der "Dokumentation der Vertreibung – Tel Aviver Jahrbuch, 2007, Tel Aviv : Universität Tel Aviv, Fakultät für Geisteswissenschaften, Forschungszentrum für Geschichte ; Gerlingen [Germany] : Bleicher Verlag

↑ Ingo Haar, "Ursprünge, Arten und Folgen des Konstrukts 'Bevölkerung' vor, im und nach dem 'Dritten Reich': Zur Geschichte der deutschen Bevölkerungswissenschaft". Die deutschen ›Vertreibungsverluste‹ – Forschungsstand, Kontexte und Probleme, Ursprünge, Arten und Folgen des Konstrukts "Bevölkerung" vor, im und nach dem "Dritten Reich", Berlin: Springer, 2009; سانچہ:آئی ایس بی اینسانچہ:In lang

↑ Ingo Haar, "Herausforderung Bevölkerung: zu Entwicklungen des modernen Denkens über die Bevölkerung vor, im und nach dem Dritten Reich". "Bevölkerungsbilanzen" und "Vertreibungsverluste". Zur Wissenschaftsgeschichte der deutschen Opferangaben aus Flucht und Vertreibung, Verlag für Sozialwissenschaften, 2007; سانچہ:آئی ایس بی اینسانچہ:In lang

↑ Ingo Haar, "Ursprünge, Arten und Folgen des Konstrukts 'Bevölkerung' vor, im und nach dem 'Dritten Reich': Zur Geschichte der deutschen Bevölkerungswissensch". Die deutschen ›Vertreibungsverluste‹ – Forschungsstand, Kontexte und Probleme, in Ursprünge, Arten und Folgen des Konstrukts "Bevölkerung" vor, im und nach dem "Dritten Reich", Berlin: Springer, 2009; سانچہ:آئی ایس بی این.سانچہ:In lang

↑ Ingo Haar, "Herausforderung Bevölkerung: zu Entwicklungen des modernen Denkens über die Bevölkerung vor, im und nach dem Dritten Reich". "Bevölkerungsbilanzen" und "Vertreibungsverluste". Zur Wissenschaftsgeschichte der deutschen Opferangaben aus Flucht und Vertreibung, Verlag für Sozialwissenschaften, 2007; سانچہ:آئی ایس بی این.سانچہ:In lang

↑ Bernadetta Nitschke, Vertreibung und Aussiedlung der deutschen Bevölkerung aus Polen 1945 bis 1949, Munich: Oldenbourg, 2003, pp. 269–82; سانچہ:آئی ایس بی این; German translation of Wysiedlenie czy wypedzenie? ludnosc niemiecka w Polsce w latach 1945–1949.

↑ Hans Henning Hahn & Eva Hahn, Die Vertreibung im deutschen Erinnern. Legenden, Mythos, Geschichte, Paderborn: Schöningh, 2010, pp. 659–726, 839: ill., maps; 24 cm. D820.P72 G475 2010; سانچہ:آئی ایس بی اینسانچہ:In lang

↑ Rummel, Rudolph J. (1998). Macht und Gesellschaft. Volume 2. Statistics of democide: genocide and mass murder since 1900. Berlin-Hamburg-Münster: LIT Verlag. p. 133ff. ISBN 3-8258-4010-7. Retrieved 27 August 2009. 

↑ Schwarzbuch der Vertreibung 1945 bis 1948. Das letzte Kapitel unbewältigter Vergangenheit, Universitas Verlag, 14th ed., 2007; سانچہ:آئی ایس بی اینسانچہ:In lang

↑ Ingo Haar, "Ursprünge, Arten und Folgen des Konstrukts 'Bevölkerung' vor, im und nach dem 'Dritten Reich': Zur Geschichte der deutschen Bevölkerungswissensch". Die deutschen ›Vertreibungsverluste‹ – Forschungsstand, Kontexte und Probleme, in Ursprünge, Arten und Folgen des Konstrukts "Bevölkerung" vor, im und nach dem "Dritten Reich", Berlin: Springer, 2009, p. 373; سانچہ:آئی ایس بی اینسانچہ:In lang

↑ H-Soz-u-Kult (April 2005), Gegen das Vergessen 3, h-net.org; accessed 6 December 2014.سانچہ:In lang

↑ [۱] h-net.org, February 2009; accessed 6 December 2014.

↑ Matthew J. Gibney & Randall Hansen, Immigration and Asylum: From 1900 to the Present, 2005, p. 199; سانچہ:آئی ایس بی این, سانچہ:آئی ایس بی این Google Books

↑ Pertti Ahonen (2003). After the expulsion: West Germany and Eastern Europe, 1945–1990. Oxford University Press. p. 20. ISBN 0-19-925989-5. 

↑ ^{۲۰۳.۰ ۲۰۳.۱} Manfred Görtemaker, Geschichte der Bundesrepublik Deutschland: Von der Gründung bis zur Gegenwart, Munich: C.H. Beck, 1999, p. 169; سانچہ:آئی ایس بی این Google Books

↑ Matthew J. Gibney & Randall Hansen, Immigration and Asylum: From 1900 to the Present, 2005, p. 200; سانچہ:آئی ایس بی این, سانچہ:آئی ایس بی این Google Books

↑ Manfred Görtemaker, Geschichte der Bundesrepublik Deutschland: Von der Gründung bis zur Gegenwart, Munich: C.H. Beck, 1999, p. 170; سانچہ:آئی ایس بی این Google Books; accessed 6 December 2014.

↑ "Children were starved in war aftermath", Copenhagen Post, 15 April 2005.

↑ Manfred Ertel, "Denmark's Myths Shattered: A Legacy of Dead German Children", Spiegel Online, 16 May 2005.

↑ Andrew Osborn,"Documentary forces Danes to confront past", observer.guardian.co.uk, 9 February 2003.

↑ ^{۲۰۹.۰ ۲۰۹.۱} Philipp Ther, Deutsche und Polnische Vertriebene, p. 137.

↑ Hans Georg Lehmann, Chronik der Bundesrepublik Deutschland 1945/49 bis 1981, Munich: Beck, 1981 (=Beck'sche Schwarze Reihe; vol. 235); سانچہ:آئی ایس بی این, pp. 32seq.

↑ Rita Bake, "Hier spricht Hamburg". Hamburg in der Nachkriegszeit: Rundfunkreportagen, Nachrichtensendungen, Hörspiele und Meldungen des Nordwestdeutschen Rundfunks (NWDR) 1945–1949, Hamburg: Behörde für Bildung und Sport/Amt für Bildung/Landeszentrale für politische Bildung, 2007; سانچہ:آئی ایس بی این, p. 57.

↑ Rita Bake, "Hier spricht Hamburg". Hamburg in der Nachkriegszeit: Rundfunkreportagen, Nachrichtensendungen, Hörspiele und Meldungen des Nordwestdeutschen Rundfunks (NWDR) 1945–1949, Hamburg: Behörde für Bildung und Sport/Amt für Bildung/Landeszentrale für politische Bildung, 2007, p. 7; سانچہ:آئی ایس بی این سانچہ:In lang

↑ Manfred Görtemaker, Geschichte der Bundesrepublik Deutschland: Von der Gründung bis zur Gegenwart, Munich: C.H. Beck (1999), p. 171; سانچہ:آئی ایس بی این Google Books; accessed 6 December 2014.

↑ Dierk Hoffmann & Michael Schwartz, Geglückte Integration?: Spezifika und Vergleichbarkeiten der Vertriebenen-eingliederung in der SBZ/ddr (1999), p. 156; سانچہ:آئی ایس بی این, 9783486645033

↑ Anna-Maria Hagerfors, "'Tyskerunger' tvingades bli sexslavar", Dagens Nyheter, 10 July 2004.

↑ Krigsbarn. Vandreutstilling med fotografier av Einar Bangsund. Barn av norske kvinner og tyske soldater 1940–45, willy-brandt-stiftung.de; accessed 26 May 2015.سانچہ:In lang

↑ "Norway's Hidden History – 'Aryan' Children Subjected to LSD Experiments, Sexual Abuse & Mass Rape", redicecreations.com; accessed 6 December 2014.

↑ Steffen Prauser and Arfon Rees, The Expulsion of 'German' Communities from Eastern Europe at the End of the Second World War Error in webarchive template: Check |url= value. Empty., European University Institute, Florence. HEC No. 2004/1, p. 4

↑ Michael Levitin, Germany provokes anger over museum to refugees who fled Poland during WWII, روزنامہ ٹیلی گراف; accessed 6 December 2014.

↑ ^{۲۲۰.۰ ۲۲۰.۱} Rummel, Rudolph Joseph (1997). Death by government (6 ed.). Transaction Publishers. p. 305. ISBN 1-56000-927-6. Retrieved 27 August 2009. 

↑ Arie Marcelo Kacowicz & Paweł Lutomski, Population resettlement in international conflicts: a comparative study, Lexington Books, 2007, p. 100; سانچہ:آئی ایس بی این: "...largest movement of European people in modern history" Google.de

↑ Wasserstein, Bernard. Barbarism and civilization: a history of Europe in our time, Oxford University Press, 2007, p. 419: "largest population movement between European countries in the twentieth century and one of the largest of all time"; سانچہ:آئی ایس بی این

↑ Matthew J. Gibney; Randall Hansen (2005). Immigration and Asylum: From 1900 to the Present. Santa Barbara, Calif.: ABC-CLIO. pp. 196–197. ISBN 1-57607-796-9.  "the largest single case of ethnic cleansing in human history"

↑ Frank, Matthew. Expelling the Germans: British Opinion and Post-1945 Population Transfer in Context, اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس, 2008

↑ Renata Fritsch-Bournazel, Europe and German unification, p. 77, Berg Publishers 1992

↑ Naimark, Norman M. (2001). Fires of hatred: ethnic cleansing in twentieth-century Europe. Harvard University Press. pp. 15, 112, 121, 136. ISBN 0-674-00994-0. expulsion cleansing germans.  Unknown parameter |url-access= ignored (help)

↑ T. David Curp (2006). A clean sweep?: the politics of ethnic cleansing in western Poland, 1945–1960. University of Rochester Press. p. 200. ISBN 1-58046-238-3. 

↑ Cordell, Karl (1999). Ethnicity and democratisation in the new Europe. Routledge. p. 175. ISBN 0-415-17312-4. 

↑ Dan Diner; Raphael Gross; Yfaat Weiss (2006). Jüdische Geschichte als allgemeine Geschichte. Vandenhoeck & Ruprecht. p. 163. ISBN 3-525-36288-9. 

↑ Matthew J. Gibney (2005). Immigration and Asylum: from 1900 to the Present, Volume 3. ABC-CLIO. p. 196. ISBN 1-57607-796-9.  Unknown parameter |df= ignored (help)

↑ Philipp Ther; Ana Siljak; Eagle Glassheim, eds. (2001). Redrawing nations: ethnic cleansing in East-Central Europe, 1944–1948. Harvard Cold War studies book series. Rowman & Littlefield. p. 197. ISBN 0-7425-1094-8. 

↑ Shaw, Martin (2007). What is genocide?. Polity. p. 56. ISBN 0-7456-3182-7. 

↑ Paul Totten; Steven L. Jacobs (2008). Dictionary of genocide, Volume 2. Greenwood Publishing Group. p. 335. ISBN 0-313-34644-5. 

↑ Matthew James Frank (2008). Expelling the Germans: British opinion and post-1945 population transfer in context. Oxford historical monographs. یونیورسٹی اوکسفرڈ Press. p. 5. ISBN 0-19-923364-0. 

↑ Shaw, Martin (2007). What is genocide?. Polity. pp. 56, 60. ISBN 0-7456-3182-7. 

↑ W.D. Rubinstein (2004). Genocide, a history. Pearson Education Ltd. p. 260. ISBN 0-582-50601-8. 

↑ Matthew James Frank (2008). Expelling the Germans: British Opinion and Post-1945 Population Transfer in Context. اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس. pp. 130–133. ISBN 978-0-19-923364-9. 

↑ Margot Norris (2000). Writing war in the twentieth century. University of Virginia Press. p. 9. ISBN 978-0-8139-1992-8. Except for the bombing of German cities, which is widely known and addressed in such fictions as Kurt Vonnegut Jr.'s Slaughterhouse Five, نیوزویک's indication that in World War II, "3 million German civilians died, perhaps two-thirds of them in forced expulsions from Eastern Europe" (22 May 1995, p. 30) must seem surprising to many readers. 

↑ Matthew J. Gibney; Randall Hansen (2005). Immigration and asylum: From 1900 to the Present. ABC-CLIO. ISBN 978-1-57607-796-2. 

↑ Sheldon R. Anderson (2001). A Cold War in the Soviet Bloc. Westview Press. p. 2. ISBN 978-0-8133-3783-8. 

↑ "The Expulsion of the 'German' communities from Eastern Europe at the End of the Second World War". European University Institute. https://web.archive.org/web/20091001022039/http://cadmus.iue.it/dspace/bitstream/1814/2599/1/HEC04-01.pdf. Retrieved on

12 July 2009. "A reappraisal of the German expulsions from Eastern Europe became possible after 1989 and the collapse of communism. This contributed to a willingness on the part of Eastern European societies to remember the events of 1944 to 1948. An increasing and fruitful collaboration between Germany and the "affected" countries in the east was reflected in growing political contacts and in scholarly exchanges." 

↑ Ann L. Phillips (2000). Power and influence after the Cold War: Germany in East-Central Europe. Rowman & Littlefield. p. 80. ISBN 978-0-8476-9523-2. 

↑ Charter of the United Nations. Chapters 1–19 at Human Rights Web Hrweb.org; accessed 26 May 2015.

↑ Krzysztof Rak & Mariusz Muszyński. Transakcja Wiazana; accessed 6 December 2014.

↑ De Zayas' entry "Forced Population Transfers", Max Planck Encyclopedia of Public International Law (Oxford University Press, online September 2008) and in his article "International Law and Mass Population Transfers", Harvard International Law Journal (1975), pp. 207–58.

↑ Jean-Marie Henckaerts (1995). International studies in human rights. Volume 41. Mass expulsion in modern international law and practice. Martinus Nijhoff Publishers. p. 9. ISBN 90-411-0072-5. 

↑ Jean-Marie Henckaerts (1995). International studies in human rights. Volume 41. Mass expulsion in modern international law and practice. Martinus Nijhoff Publishers. p. 10. ISBN 90-411-0072-5. 

↑ Denver Journal of International Law and Policy, Spring 2001, p. 116

↑ Timothy V. Waters,On the Legal Construction of Ethnic Cleansing, Paper 951 (2006), یونیورسٹی آف مسیسپی اسکول آف لا; retrieved 13 December 2006.

↑ Alfred M. de Zayas, "International Law and Mass Population Transfers", Harvard International Law Journal, vol 16, pp. 207–58.

↑ Alfred M. de Zayas, "The Right to One's Homeland, Ethnic Cleansing and the International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia", Criminal Law Forum, 1995, pp. 257–314

↑ Text of his speech of 6 August 2005 in Berlin, in the presence of Angela Merkel, is reproduced in de Zayas's 50 Thesen zur Vertreibung (2008), pp. 36–41; سانچہ:آئی ایس بی این

↑ Ayala Lasso at the memorial service at the Paulskirche in فرینکفرٹ on 28 May 1995. Text of Ayala's words in Alfred de Zayas' Nemesis at Potsdam, Picton Press, 6th edition, 2003, Appendix

↑ Frankfurter Allgemeine Zeitung ; accessed 26 May 2015.

↑ RP.pl Archived 2011-09-27 at the وے بیک مشین; accessed 6 December 2014.

↑ SFVV website; accessed 8 December 2015.سانچہ:In lang

↑ "Archived copy". https://web.archive.org/web/20190506105616/https://www.sfvv.de/en/foundation/foundation-team/dr-gundula-bavendamm. Retrieved on

6 May 2019. 

↑ Alfred Low, "Historikerstreit", p. 474, in Dieter Buse & Jürgen Doerr's (eds.) Modern Germany, vol 1: A-K, New York: Garland Publishing, 1998

↑ Richard J. Evans, In Hitler's Shadow, New York: Pantheon, 1989, pp. 95–100.

↑ Gerhard Weinberg, A World In Arms, Cambridge: Cambridge University Press, 1994, p. 519

↑ Philipp Ther; Ana Siljak (2001). Redrawing nations. Rowman & Littlefield. p. 22. ISBN 978-0-7425-1094-4. 

↑ Stefan Wolff (2005). Germany's Foreign Policy Towards Poland and the Czech Republic: Ostpolitik Revisited. روٹلیج. p. 117. ISBN 978-0-415-36974-9. 

↑ https://www.radio.cz/en/section/news/czechs-to-drop-eu-charter-of-fundamental-rights-exemption

↑ Kellerhoff, Sven Felix (16 October 2014). "Falsche Bilder : NS-Propaganda-Foto war lange das Symbol für Flucht". https://www.welt.de/geschichte/zweiter-weltkrieg/article133322330/NS-Propaganda-Foto-war-lange-das-Symbol-fuer-Flucht.html.