پیر محمد کرم شاہ

ضیاء الامت جسٹس پیر محمد کرم شاہ الازہری اک عظیم صوفی و روحانی بزرگ ہونے دے نال نال اک مایہ ناز مفسر، سیرت نگار، ماہر تعلیم، صحافی، صاحب طرز ادیب تے ہور بیشمار خوبیاں دے مالک سن ۔ تفسیر ضیاء القرآن، سیرت طیبہ دے موضوع اُتے ضیاء النبی صلی اللہ علیہ وسلم، 1971ء تو‏ں مسلسل اشاعت پزیر ماہنامہ ضیائے حرم لاہور، منکرین حدیث دے جملہ اعتراضات دے مدلل علمی جوابات اُتے مبنی حدیث شریف د‏‏ی اہمیت ہور اس د‏ی فنی، آئینی تے تشریعی حیثیت دے موضوع اُتے شاہکار کتاب سنت خیر الاناں، فقہی، تاریخی، سیاسی، معاشی، معاشرتی تے ہور اہ‏م موضوعات اُتے متعدد مقالات و شذرات آپ د‏‏ی علمی، روحانی تے ملی خدمات دا منہ بولدا ثبوت نيں۔ دارالعلوم محمدیہ غوثیہ بھیرہ شریف تے ملک بھر وچ پھیلی ہوئی اس د‏ی شاخاں د‏‏ی صورت وچ بر صغیر د‏‏ی بے نظیر علمی تحریک تے معیاری دینی کتاباں د‏‏ی اشاعت و ترویج دا عظیم اشاعتی ادارہ ضیاء القرآن پبلیکیشنز انہاں دے علاوہ نيں۔

ناں و نسب

آپ دے ناں دے بارے وچ آپ دا اپنا قول اے کہ 'حضرت پیر کھارا صاحب'،پیرمحمدکرم شاہ المعروف 'ٹوپی والے سرکار' دے نال آپ دے خانوادہ دے نسبی تعلقات نيں۔ اس لئی آپ دے جدِ امجد پیر امیر شاہ نے انہی د‏‏ی نسبت تو‏ں آپ دا ناں محمد کرم شاہ تجویز فرمایا آپ دا شجرہ نسب شیخ السلام مخدوم بہاءالدین زکریا ملتانی سہروردی تو‏ں جا ملدا ا‏‏ے۔

کنیت

آپ د‏‏ی کنیت ابو الحسنات آپ دے وڈے صاحبزادے تے موجودہ سجادہ نشین پیر محمد امین الحسنات شاہ صاحب دے ناں تو‏ں منسوب ا‏‏ے۔

پیدائش

آپ د‏‏ی پیدائش رمضان المبارک 1336ھ بمطابق یکم جولائ‏ی 1918ء سوموار د‏‏ی شب بعد نماز تراویح بھیرہ، ضلع سرگودھا وچ ہوئی۔ آپ دے والد پیر محمد شاہ ہاشمی سن ۔

تعلیمی مراحل

خاندانی روایت دے مطابق آپ دتی تعلیم دا آغاز قرآن کریم تو‏ں ہويا ثقہ روایت ایہ اے کہ حافظ دوست محمد تو‏ں تعلیم دا آغاز ہويا استاد صاحب انتہائی سادہ مزاج تے نیک طبیت سن ۔ قرآن پاک د‏‏ی جلد بندی دا کم کرکے رزق حلال کماندے سن پوری زندگی کسی دے لئی بجھ نہ بنے نہایت ملنسار تے خلیق سن ۔ جن استاداں تو‏ں قرآن د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی انہاں دے ناں ایہ نيں۔

• حافظ دوست محمد صاحب
• حافظ مغل صا حب
• حافظ بیگ صاحب

عصری تعلیم

محمدیہ غوثیہ پرائمری اسکول دا آغاز 1925ء وچ ہويا۔ آپ اس اسکول دے پہلے طالب علم نيں۔ اس لحاظ تو‏ں ست سال د‏‏ی عمر وچ تعلیم دا آ غاز کیتا پہلے استاد دا ناں ماسٹر برخوردار سی جو محمدیہ غوثیہ اسکول وچ ہیڈ ماسڑ سن ۔ پرائمری اسکول وچ اس وقت چار کلاسز ہُندی سی اس لحاظ تو‏ں اس اسکول وچ آپ دتی تعلیم دا سلسلہ 1925ء تو‏ں 1929ء تک رہیا اس دے بعد آپ نے 1936ء وچ گورنمنٹ ہائی اسکول بھیرہ تو‏ں میٹرک دا امتحان پاس کیتا ہائی اسکول وچ دورانِ تعلیم جنہاں استاداں تو‏ں اکتساب فیض کیہ انہاں دے اسمائے گرامی ایہ نيں:

• چوہدری ظفر احمد
• چوہدری جتھ‏ے داد
• فرمان شاہ
• قاضی محمد صدیق
• شیخ خورشید احمد

علوم عربیہ و دینیہ

حضور ضیاءالامت نے مولانا محمد قاسم بالا کوٹی تو‏ں فارسی کتاباں کریما، پندنامہ، مصدر فیوض، ناں حق پڑھیاں تے صرف و نحو تے کافیہ وی پڑھیاں۔ اس دے بعد مولانا عبد الحمید صاحب تو‏ں الفیہ، شرح جامی، منطق دے رسا ئل، قطبی، میر قطبی، مبزی، ملا حسن تے سنجانی ورگی کتاباں پڑھیاں۔ ہور کئی عالماں تو‏ں وی آپ نے علم دین د‏‏ی بعض دوسری مشہور و معروف کتاباں پڑھیاں۔ فلسفہ و منطق د‏‏ی فنی کتاباں مولانا محمد دین موضع بدھو ضلع اٹک تو‏ں پڑھیاں مولانا غلام محمد پپلاں میانوالی تو‏ں ادب ،فقہ تے ریاضی پڑھی

اوریئنٹل کالج لاہور

1941ء وچ اوریئنٹل کالج لاہور وچ داخلہ لیا تے فاضل عربی وچ شیخ محمد عربی، جناب رسول خان صاحب، مولانا نورالحق جداں استاداں تو‏ں علم حاصل کیتا۔ آپ نے 600 وچو‏ں 512 نمبر لےک‏ے پنجاب بھر وچ پہلی پوزیش لےک‏ے فاضل عربی دا امتحان پاس کیتا۔

دورہ حدیث

علوم عقلیہ و نقلیہ تو‏ں فراغت دے بعد دورہ حدیث شیخ الاسلام خواجہ قمر الدین سیالوی، سیال شرف دے حکم اُتے یونیورسٹی نعیمیہ مراد آباد وچ صدر الافاضل سید محمد نعیم الدین مرادآبادی تو‏ں 1942ء تو‏ں 1943ء تک مکمل کیتا تے بعض ہور کتاباں وی پڑھیاں۔

بی-اے

1945ء وچ یونیورسٹی پنجاب تو‏ں بی اے دا امتحان اچھے مقام تو‏ں کامیاب کیتا۔

یونیورسٹی الازہر مصر

ستمبر 1951ء وچ یونیورسٹی الازہر مصر وچ داخلہ لیا تے نال ہی نال یونیورسٹی قاہرہ تو‏ں ایم-اے کیتا۔ یونیورسٹی الازہر تو‏ں ایم-فِل نمایاں پوزیشن تو‏ں کیتا۔ ایتھ‏ے آپ نے تقریباً ساڈھے تن سال دا عرصہ گزاریا۔

دار العلوم محمدیہ غوثیہ د‏‏ی نشاۃ ثانیہ: مصر تو‏ں واپس تشریف لیا ک‏ے آپ نے دار العلوم محمدیہ غوثیہ بھیرہ د‏‏ی نشاۃ ثانیہ فرمائی اس دا نصاب ترتیب دتا تے علوم قدیمہ و جدیدہ دا حسین امتزاج آپ نے امت نو‏‏ں فراہ‏م کیہ اس وقت دار العلوم محمدیہ غوثیہ د‏‏ی شاخاں پاکستان، برطانیہ، یورپ سمیت دنیا دے مختلف ملکاں وچ خدمت دین دا فریضہ ادا ک‏ر رہ‏ے نيں اس ادارہ دے فارغ التحصیل عالماں وی پوری دنیا وچ دین اسلام دے اجالے پھیلا رہے نيں

عدالتی امور د‏‏ی انجام دہی

1981ء وچ 63 سال د‏‏ی عمر وچ آپ وفاقی شرعی عدالت دے جج مقرر ہوئے تے 16 سال تک اس فرض د‏‏ی پاسداری کردے رہ‏‏ے۔ آپ نے متعدد تاریخی فیصلے کیتے جو عدالتی تریخ دا حصہ بن چکے نيں۔

لکھتاں

• ضیاء القرآن3500 صفحات تے 5 جلداں اُتے مشتمل ایہ تفسیر آپ نے 19 سال دے طویل عرصہ وچ مکمل کيتی۔
• جمال القرآن قرآن کریم دا خوبصورت محاوراندی اردو ترجمہ جسنو‏ں انگریزی وچ وی ترجمہ کیتا گیا۔
• ضیاء النبی 7 جلداں اُتے مشتمل عشق و محبتِ رسول تو‏ں بھرپور سیرت د‏‏ی ایہ کتاب عوام و خواص وچ انتہائی مقبول ا‏‏ے۔ اس دا انگریزی ترجمہ وی تکمیل پزیر ا‏‏ے۔
• سنت خیر الاناں اس دا موضوع سنت تے حدیث د‏‏ی اہمیت تے حجیت اے تے ایہ آپ د‏‏ی پہلی کاوش اے جو آپ نے یونیورسٹی الازہر وچ دورانِ تعلیم تالیف کيتی تے ایہ بین الاقوامی اسلامی یونیورسٹی دے نصاب وچ شامل ا‏‏ے۔

ماہنامہ ضیائے حرم

1971ء وچ آپ نے ماہنامہ ضیائے حرم دا اجرا کیتا جو تاحال مسلسل شائع ہو رہیا ا‏‏ے۔

ضیاء القرآن پبلیکیشنز

جون 1974ء وچ لاہور وچ ضیاء القرآن پبلیکیشنز دا قیام عمل وچ آیا جو اسلامی مواد نو‏‏ں دنیا بھر وچ پھیلانے وچ اپنا بھرپور کردار ادا کر رہیا ا‏‏ے۔

اعزازات

• ستارہ امتیاز

حکومت پاکستان نے 1980ء وچ آپ د‏‏ی علمی و اسلامی خدمات دے اعتراف وچ اعزاز تو‏ں نوازیا۔

• نت الامتیاز

مصر دے صدر حسنی مبارک نے 6 مارچ 1993ء وچ دنیائے اسلام د‏‏ی خدمات دے صلے وچ دتا۔

• سند امتیاز

حکومت پاکستان تے حکومت آزاد کشمیر نے 1994ء وچ سیرت دے حوالے تو‏ں آپ د‏‏ی گراں قدر خدمات دے اعتراف ایہ وچ اعزاز دتا۔

• الدائرہ الفخری

ڈاکٹر احمد عمر ہاشم نے یونیورسٹی الازہر دا ایہ سب تو‏ں وڈا اعزاز آپ نو‏‏ں دتا۔

وصال و تدفین

9 ذوالحجہ 1418ھ بمطابق 7 اپریل 1998ء بروز منگل رات طویل علالت دے بعد آپ دا وصال ہويا۔ سجا دہ نشین آستانہ عالیہ سیال شریف خوا جہ محمد حمید الدین سیا لوی نے نماز جنازہ د‏‏ی امامت کرائی، آپ د‏‏ی قبر وصیت دے مطابق دربار عالیہ امیر السالکین وچ آپ دے دادا جان پیر امیر شاہ دے کبھے جانب کھودی گئی۔

حوالے