اسلامی کیلنڈر

اسلامی کلنڈر، مسلم کلنڈر جاں ہجری کلنڈر اک چندر کلنڈر ہے، جس وچّ سال وچّ باراں مہینے اتے 354 جاں 355 دن ہندے ہن۔

آج

سوموار
۱۶ ذوالقعدہ ۱۴۴۴ ھ

۵ جون ۲۰۲۳ ء

۱۵ خرداد ۱۴۰۲ ھ ش

ایہہ نہ صرف مسلمان دیشاں وچّ پریوگ ہندا ہے سگوں اسنوں پورے سنسار دے مسلمان وی اسلامک دھارمک پرباں نوں منان دا ٹھیک سماں متھن لئی استعمال کردے ہن۔ ایہہ سور کلنڈر نالوں 11 دن چھوٹا ہے اس لئی اسلامی دھارمک متیاں، جو کہ اس کلنڈر دے مطابق متھیاں ہندیاں ہن، ہر سال پچھلے سورجی کلنڈر نالوں 11 دن پچھے ہو جاندیاں ہن۔ اسنوں ہجرا جاں ہجری وی کہندے ہن، کیونکہ اسدا پہلا سال اوہ سال ہے جس وچّ کہ حضرت محمدﷺ نے مکہ شہر توں مدینے دے ولّ ہجرت کیتی سی۔ ہر سال دے نال سال گنتی دے بعد وچّ H جو ہجر نوں دسدا ہے جاں AH (لاطینی: اینو ہیجری (anno Hegirae) (ہجر دے سال وچّ) لگایا جاندا ہے۔^[۱]ہجر توں پہلاں دے کجھ سال (BH) دا استعمال اسلامک اتہاس نال منسلک واقعات دے حوالے لئی لایا جاندا ہے، جویں حضرت محمدﷺ دا جنم لئی 53 قبل ہجرت ۔

قمری ہجری تقویم (ماہ و سال) نو‏‏ں بعض ملکاں وچ اسلامی تقویم وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ہجری تقویم تو‏ں مراد تواریخ دا حساب حضرت محمد ﷺ د‏‏ی مدینہ د‏‏ی طرف ہجرت تو‏ں لگانا ا‏‏ے۔ اس وچ جو مہینے استعمال ہُندے نيں انہاں دا استعمال اسلام تو‏ں پہلے وی سی ۔ جس وچو‏ں محرم پہلا مہینہ ا‏‏ے۔ چونکہ اک قمری تقویم اے لہذا اس دا ہر مہینہ چاند نو‏‏ں دیکھ ک‏ے شروع ہُندا ا‏‏ے۔ سال دا کل دورانیہ 354.367056 دن تے اک ماہ دا کل دورانیہ 29.530588 دن ا‏‏ے۔

تکنیکی معلومات

محمد ﷺ د‏‏ی مدینہ نو‏‏ں ہجرت 26 صفر نو‏‏ں ہوئی۔ مگر چونکہ عرب لوک سال دا آغاز محرم تو‏ں کیتا کردے سن اس لئی اسلامی سال نو‏‏ں اک ماہ 25 دن پِچھے تو‏ں شمارکیا گیا۔ اس لئی پہلی قمری ہجری د‏‏ی پہلی تریخ یعنی اول محرم مؤرخہ 16 جولائ‏ی 622ء دے مطابق ہوئی۔ حسب سابق اس وچ بارہ ماہ رکھے گئے۔ ہر مہینہ انتیس یا تیس دن دا ہُندا ا‏‏ے۔ جس دے شروع ہونے دا فیصلہ چاند نو‏‏ں دیکھ ک‏ے کیتا جاندا ا‏‏ے۔ قمری ہجری سال ہر عیسوی سال د‏‏ی نسبت دس یا گیارہ دن پہلے شروع ہُندا اے یعنی ہر سال ہجری تے عیسوی سال دا وقفہ کم ہو جاندا ا‏‏ے۔ اندازہ اے کہ سن 20842 وچ اک ہی قمری ہجری تے عیسوی سال ہوئے گا۔ ہر 33 یا 34 سال بعد ایسا موقع آندا اے جدو‏ں اک قمری ہجری سال مکمل طور اُتے اک عیسوی سال دا اندر ہی رہندا اے جداں سن 2008 عیسوی وچ ۔

ہجری یا اسلامی تقویم دے مہینے

ہجری مہینے
نمبر شمار	مہینہ
1	محرّم یا محرم الحرام
2	صفر یا صفر المظفر
3	ربیع الاول
4	ربیع الثانی
5	جمادی الاول
6	جمادی الثانی
7	رجب یا رجب المرجب
8	شعبان یا شعبان المعظم
9	رمضان یا رمضان المبارک
10	شوال یا شوال المکرم
11	ذوالقعدۃ
12	ذوالحجۃ

ہفتے دے دن

	عربی	انگریزی	مالٹی	ترکی	صومالی	فارسی	اردو	ہندی	ملیالم	بنگلہ	کنڑا	عبرانی	انڈونیشیائی	مالے	فلپائنی	پشتو	تامل	تیلگو	کشمیری	ہاوسا	یوروبا
1	(Yaum) al-Aḥad الأحد (first day)	Sunday	Il-Ħadd	Pazar	Axad احد	Yek-Shanbeh یکشنبہ	Itwaar اتوار	Ravivaar रविवार	ഞായര്‍ ñaayar	Robibar রবিবার	Bhaanuvaara / Ravivaara / Aadityavaara ಭಾನುವಾರ / ರವಿವಾರ / ಆದಿತ್ಯವಾರ	Yom Rishon יום ראשון	Minggu	Ahad	Linggo	اتوار/يوه نۍ Yawanay/itwar	ஞாயிற்றுக்கிழமை gyayitrukkilamai	ఆదివారం Aadivaaram	A'ath'war	Lahadi	Ọjọ́ Àìkú
2	(Yaum) al-Ithnayn الاثنين (second day)	Monday	It-Tnejn	Pazartesi	Isniin	Do-Shanbeh دوشنبہ	Piir پير	Somvaar सोमवार	തിങ്കള്‍ thiṅkal	Shombar সোমবার	Somavaara ಸೋಮವಾರ	Yom Sheni יום שני	Senin	Isnin	Lunes	ګل/دوه نۍ Dwanay/gul	திங்கட்கிழமை thingatkkilamai	సోమవారం Somavaaram	Chender'r'war	Litinin	Ọjọ́ Ìṣẹ́gun
3	(Yaum) ath-Thalaathaaʼ الثلاثاء (third day)	Tuesday	It-Tlieta	Salı	Talaado	Seh-Shanbeh سہ شنبہ	Mangal منگل	Mangalvaar मंगलवार	ചൊവ്വ chovva	Monggolbar মঙ্গলবার	Mangalavaara ಮಂಗಳವಾರ	Yom Shlishi יום שלישי	Selasa	Selasa	Martes	نھہ/منځنۍ Manzanay/nahia	செவ்வாய்க்கிழமை sevvaikkilamai	మంగళవారం Mangalavaaram	Bo'um'war	Talata	Ọjọ́ Ìṣẹ́gun
4	(Yaum) al-Arba‘aa’ الأربعاء (fourth day)	Wednesday	L-Erbgħa	Çarsamba	Arbaco أربعو	Chahar-Shanbeh چہارشنبہ	Budh بدھ	Budhvaar बुधवार	ബുധന്‍ budhan	Budhbar বুধবার	Budhavaara ಬುಧವಾರ	Yom Revi'i יום רביעי	Rabu	Rabu	Miyerkules	شورو/څلنۍ Salanay/shoro	புதன்கிழமை buthankilamai	బుధవారం Budhavaaram	Bo'dh'war	Laraba	Ọjọ́-rírú/Ọjọ́rú
5	(Yaum) al-Khamīs الخميس (fifth day)	Thursday	Il-Ħamis	Perşembe	Khamiis	Panj-Shanbeh پنجشنبہ	Jumeh‘raat جمعرات	Guruvaar / Brahaspativaar गुरुवार	വ്യാഴം vyazham	Brihôshpotibar বৃহস্পতিবার	Guruvaara ಗುರುವಾರ	Yom Khamishi יום חמישי	Kamis	Khamis	Huwebes	زيارت/پنځنۍ Panzanay/ziyarat	வியாழக்கிழமை viyalakkilamai	గురువారం Guruvaaram	Bres'war	Alhamis	Ọjọ́bọ̀/Ọjọ́ Àṣẹ̀ṣẹ̀ Dáyé
6	(Yaum) al-Jumu‘ah الجمعۃ (gathering day)	Friday	Il-Ġimgħa	Cuma	Jimco	Jom‘e / Adineh جمعہ / آدينہ	Juma‘h جمعہ	Shukravaar शुक्रवार	വെള്ളി veḷḷi	Shukrobar শুক্রবার	Shukravaara ಶುಕ್ರವಾರ	Yom Shishi יום ששי	Jumat	Jumaat	Biyernes	جمعہ/ادینہ Adina/juma	வெள்ளிக்கிழமை vellikkilamai	శుక్రవారం Shukravaaram	Jum'mah	Juma'a	Ọjọ́ Ẹtì
7	(Yaum) as-Sabt السبت Is-Sibt	Saturday	Is-Sibt	Cumartesi	Sabti	Shanbeh شنبہ	Hafta / ہفتہ	Shanivaar शनिवार	ശനി shani	Shonibar শনিবার	Shanivaara ಶನಿವಾರ	Yom سبت יום שבת	Sabtu	Sabtu /khali	Sabado	Sabtu	சனிக்கிழமை sanikkilamai	శనివారం Shanivaaram	Butt'war alah	Asabar	Ọjọ́ Àbá Mẹ́ta

اہ‏م تواریخ

اہ‏م تواریخ
تریخ	واقعہ
1محرّم	اسلامی سال دا پہلا دن تے عمر فاروق دا یوم وفات
10محرّم	وفات حسین يوم عاشوراء
28 صفر	رحلت حضور سرورکائنات محمد ﷺ تے وفات حسن
12 ربیع الاول	ولادت رسول اکرم ﷺ۔ بعض روایات دے مطابق 9 ربیع الاول تے بعض دے مطابق 17 ربیع الاول
22 جمادی الثانی	ابو بکر صدیق نے وفات پائی
13رجب	ولادت علی ابن ابی طالب
27 رجب	واقعہ معراج
15 شعبان	شب برات تے قبلہ تبديل كرنے دا حكم
3 رمضان	فاطمۃ الزھراء نے وفات پائی
17 رمضان	عائشہ بنت ابی بکر نے وفات پائی تے غزوہ بدر پیش آیا
19 رمضان	علی ابن ابی طالب اُتے قاتلانہ حملہ
21 رمضان	وفات علی ابن ابی طالب
27 رمضان	شب قدر۔ ویسے ایہ رمضان د‏‏ی آخری راتاں وچ کسی وی طاق رات وچ ہو سکدی اے
یکم شوال	عید الفطرتے عمرو بن العاص د‏‏ی وفات
7 شوال	غزوہ احد پیش آیا
23 شوال	غزوہ خندق پیش آیا
5 ذوالحجۃ	غزوہ سویق پیش آیا
10 ذوالحجۃ	عید الاضحیٰ تے آخرى وحی دا نزول
18 ذوالحجۃ	عثمان غنی دا یوم وفات

ہجری تو‏ں عیسوی تریخ وچ منتقلی

قمری ہجری تو‏ں عیسوی تریخ وچ منتقلی دا اک آسان طریقہ ایہ اے کہ ہجری سال نو‏‏ں 0.970224 تو‏ں ضرب داں تے اس وچ 621.5774 جمع کر دتیاں۔ جواب وچ اعشاریہ تو‏ں پہلے جو حصہ اے اوہ سال نو‏‏ں ظاہر کريں گا۔ جے اعشاریہ دے بعد والے حصے نو‏‏ں 365 تو‏ں ضرب دے دتی جائے تاں جواب وچ انہاں دناں د‏‏ی تعداد آ جائے گی جِنّے دناں دے بعد اس عیسوی سال وچ یکم محرم ہوئے گی۔ ایہ اعداد و شمار اک یا دو دن دے فرق تو‏ں معلوم ہون گے کیونکہ اک ہی وقت وچ دنیا دے مختلف حصےآں وچ دو مختلف اسلامی تاریخاں ممکن نيں۔ 0.970224 اصل وچ عیسوی سال دے حقیقی دورانیہ نو‏‏ں ہجری سال دے حقیقی دورانیہ پرتقسیم کرنے تو‏ں حاصل ہُندا ا‏‏ے۔
مثال دے طور اُتے جے 1428 نو‏‏ں 0.970224 تو‏ں ضرب داں تے اس وچ 621.5774 جمع کر دیؤ تاں جواب وچ 2007.057272 حاصل ہوئے گا جس دا مطلب ایہ اے کہ 1428 ہجری سن 2007 عیسوی وچ شروع ہوئے گا۔ جے 2007.057272 دے اعشاریہ دے بعد والے حصے نو‏‏ں 365 تو‏ں ضرب دتی جائے تاں 20.9 حاصل ہوئے گا جس دا مطلب ایہ اے کہ یکم محرم 1428 ہجری دنیا دے کچھ حصےآں وچ 20 جنوری 2007 عیسوی تے کچھ حصےآں وچ 21 جنوری 2007 عیسوی نو‏‏ں شروع ہوئے گا۔یاد رہے کہ چونکہ عیسوی تقویم وچ تبدیلیاں آندی رہی نيں اس لئی 1500 عیسوی تو‏ں پہلے د‏‏ی تاریخاں تو‏ں یکم محرم دا حساب لگانے دے لئی 365 تو‏ں ضرب دینے دے بعد تن تفریق کرنا ضروری ا‏‏ے۔

ھجری مہینے

سانچہ:ہجری مہینے

حوالے

↑ Watt، W. Montgomery. "Hidjra". In P.J. Bearman، Th. Bianquis، C.E. Bosworth، E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Encyclopaedia of Islam Online. Brill Academic Publishers. ISSN 1573-3912.

ہور ویکھو

باہرلے جوڑ

وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: اسلامی کیلنڈر

سانچہ:موضوعات وقتسانچہ:کیلنڈر

سانچہ:تریخ وار ترتیبسانچہ:وقت دی اکائیاں

[WH-1] Watt، W. Montgomery. "Hidjra". In P.J. Bearman، Th. Bianquis، C.E. Bosworth، E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Encyclopaedia of Islam Online. Brill Academic Publishers. ISSN 1573-3912.

[۱]