Lista Laureatów Nagrody Nobla Związanych Z Polską

Ich związki z Polską definiowane są poprzez narodowość polską, urodzenie się na terytorium Polski, posiadanie obywatelstwa Polski lub posługiwanie się językiem polskim jako ojczystym (lub jednym z ojczystych).

Polscy laureaci Nagrody Nobla

Lp.	Rok	Wyróżniony	Dziedzina	Zdjęcie	Wyjaśnienie kwestii polskości
1	1903, 1911	Maria Skłodowska-Curie (1867–1934)	fizyka (1903) chemia (1911)		Urodziła się kilka miesięcy po likwidacji autonomii Królestwa Polskiego od Rosji. Żyła na ziemiach polskich 23 lata, w 1891 r. wyjechała do Francji, gdzie spędziła resztę życia. W 1932 r. z jej inicjatywy założono Instytut Radowy w Warszawie. Odkryty przez siebie i męża pierwiastek nazwała na cześć Polski – polonem.
2	1905	Henryk Sienkiewicz (1846–1916)	literatura		Niemal całe życie spędził na ziemiach polskich, głównie na terenie Królestwa Polskiego (1846–1867), a następnie Kraju Nadwiślańskiego (Imperium Rosyjskie), tworzył w języku polskim.
3	1924	Władysław Reymont (1867–1925)	literatura		Urodził się kilka miesięcy po likwidacji autonomii Królestwa Polskiego od Rosji na terenie Królestwa. Żył na ziemiach polskich (w Kraju Nadwiślańskim), od 1918 r. w Polsce. Tworzył w języku polskim.
4	1980	Czesław Miłosz (1911–2004)	literatura		Urodził się na ziemiach polsko-litewskich w rosyjskiej guberni kowieńskiej. Mieszkał w Polsce 40 lat, następnie żył we Francji i w USA. Do Polski wrócił w 1993 r. i pozostał do śmierci. Tworzył w języku polskim i angielskim.
5	1983	Lech Wałęsa (ur. 1943)	pokojowa		Urodził się w okupowanej przez Niemców Polsce. Mieszka w Polsce całe życie, był prezydentem Rzeczypospolitej.
6	1995	Józef Rotblat (1908–2005)	pokojowa		Urodził się w Kraju Nadwiślańskim (Imperium Rosyjskie) w rodzinie żydowskiej. Absolwent fizyki na Wolnej Wszechnicy Polskiej (1932) i na Uniwersytecie Warszawskim (1938). Mieszkał w Polsce prawie 31 lat, od 1939 r. do śmierci żył w Wielkiej Brytanii. W 1946 otrzymał obywatelstwo brytyjskie. Całe życie płynnie posługiwał się językiem polskim i określał się Polakiem z brytyjskim paszportem. Od 1966 r. członek Polskiej Akademii Nauk.
7	1996	Wisława Szymborska (1923–2012)	literatura		Urodziła się i całe życie mieszkała w Polsce. Tworzyła w języku polskim.
8	2018 (nagrodę przyznano w 2019 roku)	Olga Tokarczuk (ur. 1962)	literatura		Urodziła się i mieszka w Polsce, tworzy w języku polskim.

Pozostali laureaci mający znaczące związki z Polską

Lp.	Rok	Wyróżniony	Dziedzina	Zdjęcie	Wyjaśnienie związków z Polską
1	1907	Albert Michelson (1852–1931)	fizyka		Urodzony w 1852 r. na ziemiach polskich w Prowincji Poznańskiej w powiecie Strelno (wówczas Królestwo Prus), w zdecydowanej większości zamieszkiwanej przez Polaków, jako syn Żyda Samuela Michelsona i Polki Rozalii z domu Przyłubskiej, brat Pauliny i Joanny Michelsonów. W 1855 r. cała rodzina wyjechała do USA, gdzie Michelson spędził resztę życia. Pamiętał o swoim polskim pochodzeniu, swoje poświęcenie ciężkiej pracy tłumaczył tym, że pracowitość to cecha wszystkich Polaków. Mimo że nie urodził się na terenie państwa polskiego, przez całe życie konsekwentnie wpisywał w dokumentach Polskę jako miejsce urodzenia.
2	1944	Isidor Isaac Rabi (1898–1988)	fizyka		Urodził się w 1898 r. w Rymanowie w Galicji, prowincji Austro-Węgier, zamieszkałej w zdecydowanej większości przez Polaków, Rusinów i Żydów, w rodzinie żydowskiej. Rozpoczął naukę w szkole, lecz w wieku czterech lat wraz z matką wyjechał do USA, gdzie spędził resztę życia. Rodzinną miejscowość odwiedził w 1971.
3	1950	Tadeusz Reichstein (1897–1996)	fizjologia lub medycyna		Urodził się w Kraju Nadwiślańskim (Imperium Rosyjskie) w zasymilowanej rodzinie żydowskiej (ojciec był inżynierem chemikiem), kultywującej polskie tradycje. Imię otrzymał na cześć Tadeusza Kościuszki (jego brat Adam swoje dostał dla upamiętnienia Adama Mickiewicza). Dzieciństwo spędził też w Kijowie i w Jenie. Od ósmego roku życia aż do śmierci mieszkał w Szwajcarii, dokąd jego rodzice, którzy zdobyli później polskie obywatelstwo i posiadali je do końca życia, uciekli z Rosji z powodu pogromów Żydów. W okresie międzywojennym kilkukrotnie odwiedził ojczysty kraj i mieszkającą w nim rodzinę. Wszyscy jego polscy krewni zginęli podczas II wojny światowej w obozach zagłady. Do końca życia dobrze rozumiał po polsku, gorzej mówił. Wspierał rozwój Polaków studiujących i pracujących na uczelniach szwajcarskich, fundując im stypendia. Utrzymywał kontakty z polskimi uczelniami: w 1978 otrzymał doktorat honoris causa na Uniwersytecie Polskim w Londynie, a w 1995 w Akademii Medycznej w Gdańsku. Od 1988 był członkiem honorowym Włocławskiego Towarzystwa Naukowego, otrzymał Medal „Zasłużony dla Włocławka”, a w 1994 honorowe obywatelstwo tego miasta. Od 1994 członek Polskiej Akademii Nauk.
4	1977	Andrew Schally (ur. 1926)	fizjologia lub medycyna		Urodził się w Polsce jako Andrzej Wiktor Schally, syn generała Wojska Polskiego Kazimierza Schally’ego. Żył w Polsce prawie 13 lat, do września 1939 r., posługując się językiem polskim. W kolejnych latach mieszkał w Rumunii, Wielkiej Brytanii, Kanadzie. Od 1957 r. mieszka w USA. Na przestrzeni lat zanikła jego umiejętność posługiwania się językiem polskim.
5	1978	Menachem Begin (1913–1992)	pokojowa		Urodził się na ziemiach polskich w rosyjskiej guberni grodzieńskiej w rodzinie żydowskiej jako Mieczysław Biegun. W Polsce mieszkał 27 lat, do 1940 r. Absolwent prawa na Uniwersytecie Warszawskim (1935). Od 1938 r. był przywódcą polskiego Betaru, żydowskiego ruchu młodzieżowego. Więzień NKWD, kapral podchorąży Armii Polskiej na Wschodzie. Po przybyciu wojska do Palestyny uzyskał zwolnienie z przysięgi wojskowej i rozpoczął walkę o stworzenie państwa żydowskiego. Pozostał w Izraelu do końca życia.
6	1978	Isaac Bashevis Singer (1902–1991)	literatura		Urodził się w Kraju Nadwiślańskim (Imperium Rosyjskie) w rodzinie żydowskiej jako Icek-Hersz Zynger. Mieszkał w Polsce 33 lata, od 1935 r. do śmierci żył w USA. Większość jego twórczości związana jest ze wspomnieniami z życia w Polsce. Jako dziennikarz używał m.in. pseudonimu Warszawski. Choć nigdy nie wrócił do ojczystego kraju, tłumacząc to niemożnością podróży na „cmentarz żydowskiego narodu”, do końca życia uważał się za warszawiaka i podkreślał swoje przywiązanie do Polski.
7	1981	Roald Hoffmann (ur. 1937)	chemia		Urodził się w Polsce w rodzinie żydowskiej. Mieszkał w Polsce 12 lat, w 1949 r. wyjechał do USA, gdzie żyje do dziś.
8	1992	Georges Charpak (1924–2010)	fizyka		Urodził się w Polsce w rodzinie żydowskiej jako Jerzy Charpak. W dzieciństwie posługiwał się językiem polskim. Sześć lat mieszkał w Polsce, dwa w Palestynie, od 1932 r. do śmierci żył we Francji.
9	1994	Szimon Peres (1923–2016)	pokojowa		Urodził się w Polsce w rodzinie żydowskiej jako Szymon Perski. Języka polskiego uczył się w szkole, czasem używano go w jego domu. W Polsce mieszkał 11 lat, w 1934 r. wyjechał do Palestyny (późniejszy Izrael), gdzie żył do śmierci. Często wspominał swoją polską przeszłość, jako izraelski polityk wielokrotnie odwiedzał Polskę. Był orędownikiem porozumienia między obu państwami, zależało mu na tym, żeby współcześni Izraelczycy zrozumieli znaczenie Polski dla swojej tożsamości. Swoje wystąpienie na ten temat w Senacie nazwał „przemówieniem życia”. Do końca życia mówił z głębokim polskim akcentem.
10	2007	Leonid Hurwicz (1917–2008)	ekonomia		Urodził się w Rosji w rodzinie żydowskiej. Przez 19 lat (1919–1938) mieszkał w Polsce. Absolwent prawa na Uniwersytecie Warszawskim (1938). Żył w wielu krajach, od 1940 r. do śmierci przede wszystkim w USA.

Nominowani do Nagrody Nobla (lista niepełna)

Lista obejmuje związane z Polską osoby nominowane do Nagrody Nobla wraz z rokiem nominacji w oparciu o oficjalne dane publikowane przez Komitet Noblowski. Na liście wyróżniono także nominacje dla osób, które w innych latach zostały zdobywcami nagrody Nobla (lista nagród w tabeli powyżej).

Komitet Noblowski może ujawnić nazwiska nominowanych po 50 latach od ich zgłoszenia. W 2022 r. udostępniono informacje o nominacjach w dziedzinie chemii i fizyki do 1970 r., w dziedzinie medycyny/fizjologii do 1953 r., w dziedzinie literatury do 1971 r., a w przypadku nagrody pokojowej do 1967 r.

Imię i nazwisko	Dziedzina	Lata nominacji
Henryk Sienkiewicz	literatura	1901, 1902, 1903, 1904
Jan Gotlib Bloch	pokojowa	1901
Maria Skłodowska-Curie	fizyka	1902
Stanisław Korwin-Dzbański	pokojowa	1903
Albert Michelson	fizyka	1904
Karol Olszewski	fizyka	1904, 1913
Karol Olszewski	chemia	1913
Eliza Orzeszkowa	literatura	1905
Adam Wiszniewski	pokojowa	1907
Ludwik Zamenhof	pokojowa	1907, 1909, 1910, 1913, 1914, 1915, 1916, 1917
Michał Tyszkiewicz	pokojowa	1910, 1911, 1927
Edward Strasburger	fizjologia lub medycyna	1910
Napoleon Cybulski	fizjologia lub medycyna	1911, 1914, 1918
Oskar Minkowski	fizjologia lub medycyna	1912, 1914, 1924, 1925, 1928, 1929, 1932
Leon Marchlewski	chemia	1913
Leon Marchlewski	fizjologia lub medycyna	1913, 1914
Kazimierz Funk	fizjologia lub medycyna	1914, 1925
Kazimierz Funk	chemia	1926, 1946
Józef Babiński	fizjologia lub medycyna	1914, 1924, 1928, 1932
Józef Polak	pokojowa	1915, 1928
Władysław Reymont	literatura	1919, 1920, 1922
Stefan Żeromski	literatura	1921, 1922, 1923, 1924
Oswald Balzer	pokojowa	1926
Zofia Casanowa	literatura	1926
Kazimierz Fajans	chemia	1928, 1934
Rudolf Weigl	fizjologia lub medycyna	1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1936, 1937, 1938, 1939
Hermann Kantorowicz	pokojowa	1934
Józef Piłsudski	pokojowa	1934
Tadeusz Zieliński	literatura	1934, 1935
Wojciech Alojzy Świętosławski	chemia	1936, 1950, 1957, 1958, 1960, 1962
Maria Dąbrowska	literatura	1939, 1957, 1959, 1960, 1965
Isidor Isaac Rabi	fizyka	1939, 1940, 1941, 1942, 1943, 1945
Tadeusz Reichstein	chemia	1943, 1944, 1945, 1947, 1948, 1949, 1950
Szalom Asz	literatura	1946, 1947
Leopold Staff	literatura	1950
Ludwik Hirszfeld	fizjologia lub medycyna	1950
Rafał Lemkin	pokojowa	1950, 1951, 1955, 1956, 1958, 1959
Bernard Halpern	fizjologia lub medycyna	1951
Bernard Halpern	chemia	1966
Jarosław Iwaszkiewicz	literatura	1957, 1963, 1965, 1966, 1969
Jan Parandowski	literatura	1957, 1959
Bogdan Kamieński	chemia	1958
Józef Retinger	pokojowa	1958
Ludwik Sohn	pokojowa	1959, 1961, 1962, 1963, 1966
Karol Alexandrowicz	pokojowa	1961, 1962, 1964
Marian Danysz	fizyka	1962, 1965, 1967
Tadeusz Urbański	chemia	1962
Leopold Infeld	fizyka	1964
Jerzy Pniewski	fizyka	1965, 1967
Adam Rapacki	pokojowa	1966, 1968
Witold Gombrowicz	literatura	1966, 1967, 1968, 1969
Zbigniew Herbert	literatura	1968
Sławomir Mrożek	literatura	1968, 1972
Tadeusz Różewicz	literatura	1968, 1971, 1973
Kazimierz Wierzyński	literatura	1968
Jerzy Andrzejewski	literatura	1969, 1970, 1971
Abraham Suckewer	literatura	1970, 1972
Izaak Lewin	pokojowa	1970
Stefan Wyszyński	pokojowa	1971
Aron Cajtlin	literatura	1972
Jakub Glatsztejn	literatura	1972
Samuel Pisar	pokojowa	1973
Isaac Bashevis Singer	literatura	1973

Ponadto, 26 stycznia 2006 Sejm RP V kadencji przez aklamację przyjął uchwałę popierającą kandydaturę ks. Zdzisława Peszkowskiego do pokojowej Nagrody Nobla.

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

Ilu Polska ma noblistów? – Histmag.org [online], histmag.org [dostęp 2019-11-06] .
Rękopisy polskich laureatów Nagrody Nobla – kolekcja w bibliotece Polona

This article uses material from the Wikipedia Polski article Lista laureatów Nagrody Nobla związanych z Polską, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.