ਦੀਓਜੇਨਸ

ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਕੋਰਿੰਥ ਵਿੱਚ 323 ਈ.ਪੂ. ਹੋਈ ਸੀ।

ਦੀਓਜੇਨਸ
ਦੀਓਜੇਨਸ ਜੌਨ ਵਿਲੀਅਮ ਵਾਟਰਹਾਊਸ ਦੁਆਰਾ
ਜਨਮ	ਅੰ. 412 ਈ.ਪੂ. ਸੀਨੋਪ
ਮੌਤ	323 ਈ.ਪੂ. (ਲਗਭਗ 89 ਸਾਲ) ਕੋਰਿੰਥ
ਕਾਲ	ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਦਰਸ਼ਨ
ਖੇਤਰ	ਪੱਛਮੀ ਦਰਸ਼ਨ
ਸਕੂਲ	ਯੂਨਾਨੀ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ, ਸਿਨਿਕ ਮੱਤ
ਮੁੱਖ ਰੁਚੀਆਂ	ਤਿਆਗ ਮੱਤ, ਸਿਨਿਕ ਮੱਤ
ਮੁੱਖ ਵਿਚਾਰ	ਸਿਨਿਕ (ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ) ਸੋਲਵੀਤੂਰ ਐਂਬੂਲੈਂਡੋ
ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਐਂਤਿਸਥੀਨਸ,ਸੁਕਰਾਤ
ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕਰੇਟਸ, ਹੋਰ ਸਿਨਿਕ ਮੱਤ, ਸਟੋਇਕਸ, ਵੋਲਫ਼ੀ ਲੈਂਡਸਟਰੀਚਰ, ਹੈਨ ਰਾਈਨਰ, ਮਿਸ਼ੇਲ ਔਨਫ਼ਰੇ, ਸੋਰੇਨ ਕੀਰਕੇਗਾਰਦ

ਦੀਓਜੇਨਸ ਇੱਕ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਸ਼ਖ਼ਸ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਪਿਤਾ ਜਿਓਣ ਲਈ ਸਿੱਕੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਦਿਓਜੇਨਸ ਨੂੰ ਮੁਦਰਾ ਦਾ ਮੁੱਲ ਘਟਾਉਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੀਨੋਪ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਬਾਹਰ ਕੱਢੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਉਹ ਏਥਨਸ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਮੇਲਨਾਂ ਦਾ ਉਸਨੇ ਬਹੁਤ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਹੇਰਾਕਲਸ ਦੀ ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਵੱਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਹ ਮੰਨਦਾ ਸੀ ਕਿ ਗੁਣ ਨੂੰ ਸਿਧਾਂਤ ਨਾਲੋਂ ਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਬਿਹਤਰ ਪਰਗਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕਦਰਾ-ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਅਦਾਰਿਆਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਜਿਹੜੇ ਉਸਨੂੰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਅਤੇ ਭਰਮ ਵਿੱਚ ਲੱਗਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਹ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸੁਭਾਅ ਅਤੇ ਸਾਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਢੰਗ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ।

ਉਹ ਬਿਲਕੁਲ ਗੈਰ-ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਖਾਂਦਾ-ਪੀਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸੌਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਯਕੀਨ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾ ਦਾ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ-ਨਾਗਰਿਕ ਕਰਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਐਂਤੀਸਥੀਨਸ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਕਦਮਾਂ ਉੱਪਰ ਚੱਲਣ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਆਦਮੀ ਬਣਨ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਿੱਸੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ।

ਦਿਓਜੇਨਸ ਨੇ ਗਰੀਬੀ ਨੂੰ ਗੁਣ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਜਿਉਂਦੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਭੀਖ ਮੰਗਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਉਹ ਬਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਪਏ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਸਾਰੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ (ਜਿਸਨੂੰ ਪੀਥੋਸ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ) ਵਿੱਚ ਸੌਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਕਰਤਬਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੈਂਪ ਲੈਂ ਕੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣਾ, ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਇਮਾਨਦਾਰ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਲੱਭ ਸਕੇ। ਉਸਨੇ ਪਲੈਟੋ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੁਕਰਾਤ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਉੱਪਰ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਸਨੇ ਉਸਦੇ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਿਆ-ਮਰੋੜਿਆ, ਕਦੇ-ਕਦੇ ਉਹ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਖਾਣਾ ਲੈ ਆਉਂਦਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਾਜ਼ਰ ਬੈਠੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਹਟ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਦਿਓਜੇਨਸ ਨੂੰ ਖੁੱਲੇਆਮ ਸਿਕੰਦਰ ਦੀ ਨਕਲ ਲਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਦਿਓਜੇਨਸ ਨੂੰ ਲੁਟੇਰਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਫੜ੍ਹਕੇ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾ ਕੇ ਵੇਚਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦੇ ਚਲਦੇ ਉਹ ਕੋਰਿੰਥ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗਾ। ਉੱਥੇ ਉਸਨੇ ਸਿਨਿਕ ਮੱਤ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਕਰੇਟਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ, ਅੱਗੋਂ ਕਰੇਟਸ ਨੇ ਇਹ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ ਸੀਟੀਅਮ ਦੇ ਜ਼ੋਨੋ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਜਿਸਨੇ ਸਟੋਇਸਿਜ਼ਮ ਦੇ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਿਆ ਜੋ ਕਿ ਯਨੂਾਨੀ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਥਾਈ ਪੰਥਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਦਿਓਜੇਨਸ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ, ਪਰ ਪੁਰਾਣੇ ਕਿੱਸਿਆਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕੁਝ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਦਿਓਜੇਨਸ ਲਾਏਰਤੀਅਸ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਲਾਈਫ਼ ਐਂਡ ਓਪੀਨੀਅਨਸ ਔਫ਼ ਐਮੀਨੈਂਟ ਫਿਲੌਸਫਰਸ (Lives and Opinions of Eminent Philosophers) ਵਿੱਚੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।