Diogènes De Sinope

Pels articles omonims, vejatz Diogènes.

Demorèt en Atenas e foguèt discipòl d'Antistènes d'Atenas (que el èra discipòl de Socrates). Jove foguèt extravagant menava una vida de austeritat e d'autocontraròtle: l'estiu se cobrissiá de sabla caud e a l'ivèrn se rebondèt de nèu; viviá per la carrièra o dins una barrica, anava mal vestit e descalçat e d'autras actituds semblablas e mai sovent excentricas, mas sembla que pasmens èra pro respectat a Atenas.

Dins un viatge a Egina foguèt capturat per de piratas e menat en Creta per èsser vendut coma esclau e declarèt al marcand que li demandava çò sabiá far que sabiá « governar los òmes ». Foguèt comprat per un ric Corintian qu'admirava son independéncia d'esperit, Xeniades de Corint, que li donèt lèu la libertat, e li encarguèt d'elevar lo sieu filh. Demorava a Corint mas passava los ivèrns a Atenas.

Es a Corint que s'entretenguèron lo vièlh filosòf vagabond amb lo jove rei de Macedònia, Alexandre lo Grand. L'episòdi legendari es entre autre contat per Plutarc, la Vida d'Alexandre, XVIII, per Ciceron, las Tusculanas, 5, XXXII, e per Diogènes Laèrci, Vidas dels filosòfs, Libre VI. Vaquí la version mai complèta de lor conversacion:

«— Demanda me çò que vòles, te lo donarai.

— Tira te de mon Solelh. (« Μικρὸν ἀπὸ τοῦ ἡλίου μετάστηθι. » – literalament : « Ten te un pauc a l'escart de mon Solelh. »)

— As pas paur de ièu?

— Qu'es donc tu? Un ben o un mal?

— Un ben.

— Qui donc poiriá crénher lo ben ?»

Existís de versions diferentas de la causa de sa mòrt: seriá mòrt a causa d'una infection duguda à mordedura d'un can qu'auriá panat son òs, per se noirir. D'autras fonts afirman que lo faguèt morrir l'ingestion d'un pofre crus, après una jòga, o alara, decebut, auriá volontariament arrestat de respirar.

Segon Plutarc lo Moriguèt a l'edat de 90 ans en 323 AbC,  mèsme jorn qu'Alexandre lo Grand.

Es conegut dins l'istòria coma un despresós de la cultura e influiguèt mai pel seu biais de viure que pas per los sieus ensenhaments filosòfics. Los ancians explicavan tota mena d'anecdòtas sus Diògenes, la mai coneguda que ne ditz que viviá dins un barrica.

Diogènes foguèt lo primièr a se nomenar d'esperel cosmopolita, puslèu que se declarar ciutadan d'una vila o d'un Estat.

Diogènes foguèt fòrça representats divèrses dins l'istòria de l'art, sovent coma personificacion del mesprètz de las convencions socialas.

• Sindròma de Diogènes

• Diogènes dins Filoxarxa