ତୁଳସୀ ବିବାହ: ଏକ ହିନ୍ଦୁ ପର୍ବ ।

ତୁଳସୀ ବିବାହ
ତୁଳସୀ ବିବାହ ପର୍ବ
ପାଳନକାରୀ	ହିନ୍ଦୁ
ପ୍ରକାର	Religious
ପାଳନ	୧ ଦିନ
ଆରମ୍ଭ	Prabodhini Ekadashi
ଶେଷ	କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା
୨୦୨୪ ତାରିଖ	date missing (please add)
ପୁନଃପୌନିକତା	ବାର୍ଷିକ

ହିନ୍ଦୁ ମାସର କ୍ୟାଲେଣ୍ଡରେ ଥିବା କାର୍ତ୍ତିକ ମାସର ପ୍ରବୋଧିନୀ ଏକାଦଶୀ (ଶୁକ୍ଳ ଏକାଦଶୀ ବା ଦ୍ୱାଦଶୀ) ଓ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ମଧ୍ୟରେ ଯେ କୌଣସି ଦିନ ଏହି ପର୍ବ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ । ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ଅନୁସାରେ ଏହି ଦିନ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୁଏ ।

 

 

Tulsi and Vishnu

ହିନ୍ଦୁତ୍ୱରେ ତୁଳସୀଙ୍କୁ ଦେବୀ ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଇଛି; ବେଳେବେଳେ ତାଙ୍କୁ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଥିବାରୁ ତାଙ୍କୁ ବିଷ୍ଣୁପ୍ରିୟା ବା ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପ୍ରେୟସୀ ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଛି । ପଦ୍ମ ପୁରାଣରେ ତୁଳସୀ ବିବାହ ଓ ତାର ନୀତି ନିୟମ ବିଷୟ ଲିଖିତ ଅଛି ଯାହା ଜନଶ୍ରୁତିରେ ରହିଆସିଛି ।

ହିନ୍ଦୁ ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷ ପୂର୍ବ ସମୟରେ ବୃନ୍ଦା (ତୁଳସୀର ଏକ ପ୍ରତିଶବ୍ଦ) ନାମକ ଜଣେ ମହିଳା ଥିଲେ । ସେ ଅସୁର ରାଜା ଜଳନ୍ଧରକୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ସତୀତ୍ୱ ଓ ବିଷ୍ଣୁ ଭକ୍ତି ବଳରେ ଜଳନ୍ଧର ଅଜେୟ ଥିଲା । ଦେବତାମାନେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କୁ ପରାଜିତ କରିପାରୁନଥିଲେ । ଯୁଦ୍ଧକୁ ଯିବା ବେଳେ ବୃନ୍ଦା ସ୍ବାମୀର ବିଜଯ ନିମନ୍ତେ ସଂକଳ୍ପ କରିଥିଲେ । ଏହି ଅବସରରେ ଦେବତାମାନେ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ଏହାର ସମାଧାନ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଜଳନ୍ଧରର ଅନୁପସ୍ଥିତିରେ ବିଷ୍ଣୁ ତାଙ୍କ ରୂପ ଧରି ତୁଳସୀ ପାଖକୁ ଚାଲିଗଲେ । ତୁଳସୀ ତାଙ୍କୁ ଦେଖି ସଂକଳ୍ପ ତ୍ୟାଗ କରି ତାଙ୍କ ପଦସ୍ପର୍ଶ କଲେ । ସଂକଳ୍ପ ତ୍ୟାଗ କଲା କ୍ଷଣି ଶିବ ତାଙ୍କୁ ମାରିଦେଲେ ଓ ତାର କଟାମୁଣ୍ଡ ଆସି ବୃନ୍ଦାଙ୍କ ଉଆସରେ ପଡ଼ିଲା । ଏହା ଜାଣିପାରି ବୃନ୍ଦା ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ପଥର ହେବା ଅଭିଶାପ ଦେଲେ ଯାହା ଫଳରେ ବିଷ୍ଣୁ ଶାଳଗ୍ରାମ ହୋଇଗଲେ ଓ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କଠାରୁ ତାଙ୍କର ବିଚ୍ଛେଦ ହୋଇଗଲା । ବୃନ୍ଦା ଦୁଃଖରେ ସମୁଦ୍ରରେ ଝାସ ଦେଲେ ଓ ତାଙ୍କ ଆତ୍ମାକୁ ତୁଳସୀରେ ଅବସ୍ଥାପିତ କରିଦେଲେ ।

ପୂର୍ବ ଆଶୀର୍ବାଦ ଅନୁସାରେ ପ୍ରବୋଧିନୀ ଏକାଦଶୀ ଦିନ ଶାଳଗ୍ରାମ ରୂପୀ ବିଷ୍ଣୁ ତୁଳସୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ଅନ୍ୟ ଏକ ଜନଶୃତି ଅନୁସାରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଏକ ଅସୁରକୁ ମାରିବା ପରେ ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷ ରୂପରେ ପୃଥିବୀରେ ରହିଲେ ।

ଅନ୍ୟ ଏକ ବୈଷ୍ଣବ ଜନଶୃତି ଅନୁସାରେ ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥନ ଶେଷରେ ବାହାରିଥିବା ଅମୁତକୁ ଅସୁରଙ୍କୁ ନଦେଇ ବିଷଣଣୁ ଦେବତାଙ୍କୁ ଡେଲ ଓ ତାଙ୍କ ଆଖିରୁ ଆନନ୍ଦାଶୃ ବାହାରି ଅମୃତରେ ପଡ଼ି ତୁଳସୀ ବୃକ୍ଷରେ ପରିଣତ ହୋଇଗଲା ପରେ ତାଙ୍କୁ ବିବାହ କଲେ ।

ତୁଳସୀ ଓ ବିଷ୍ଣୁ ବିବାହ ହିନ୍ଦୁ ମତରେ ପାଳନ କରାଯାଏ ।Emma Tarlo (1996). Clothing Matters: Dress and Identity in India. University of Chicago Press. pp. 184–5. ISBN 978-0-226-78976-7.