Żona Tal-Ħin

Iż-żoni tal-ħin għandhom it-tendenza li jsegwu l-konfini bejn il-pajjiżi u s-suddiviżjonijiet tagħhom minflok isegwu b'mod strett il-lonġitudni, minħabba li huwa konvenjenti għal żoni f'komunikazzjoni frekwenti li jżommu l-istess ħin.

Iż-żoni tal-ħin kollha huma definiti bħala differenzi mill-Ħin Universali Koordinat (UTC), li jvarjaw minn UTC−12:00 sa UTC+14:00. Il-differenza hija ġeneralment numru sħiħ ta' sigħat, iżda numru żgħir ta' żoni huma kkumpensati bi 30 jew 45 minuta addizzjonali, bħal fl-Indja, l-Awstralja t'Isfel u n-Nepal.

Xi żoni ta' latitudni ogħla jużaw il-ħin tas-sajf għal madwar nofs is-sena, tipikament billi jżidu siegħa mal-ħin lokali matul ir- rebbiegħa u s-sajf.

 

Fit-tabella t'hawn taħt, il-postijiet li jużaw il-ħin tas-sajf (DST) imniżżlin fid-differenza UTC meta DST mhux attiv. Meta DST ikun fis-seħħ, madwar ir-rebbiegħa u s-sajf, id-differenza UTC tiżdied b'siegħa (ħlief għal Lord Howe Island, fejn tiżdied b'30 minuta). Pereżempju, waqt il-perjodu tal-ħin tas-sajf, California tkun fil-ħin UTC−07:00 filwaqt li Renju Unit ikun UTC+01:00.

Differenza UTC	Postijiet li ma jużawx il-ħin tas-sajf (DST)		Postijiet li jużaw il-ħin tas-sajf (DST)
UTC−12:00		Mudell:Dati pajjiż Baker Island Mudell:Dati pajjiż Howland Island
UTC−11:00		Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Jarvis Island Mudell:Dati pajjiż Kingman Reef Mudell:Dati pajjiż Midway Atoll Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Palmyra Atoll
UTC−10:00		Mudell:Flag+link Mudell:No col breakMudell:Dati pajjiż Johnston Atoll Mudell:Flag+link: Hawaii		Mudell:Flag+link: Andreanof Islands, Islands of Four Mountains, Near Islands, Rat Islands (Aleutian Islands, Alaska)
UTC−09:30		Mudell:Dati pajjiż French Polynesia: Marquesas Islands
UTC−09:00		Mudell:Dati pajjiż French Polynesia: Gambier Islands		Mudell:Flag+link: Alaska (most)
UTC−08:00		Mudell:Dati pajjiż Clipperton Island Mudell:Dati pajjiż Pitcairn Islands		Mudell:Flag+link: British Columbia (most) Mudell:Flag+link: Baja California Mudell:Flag+link: California, Idaho (north), Nevada (most), Oregon (most), Washington
UTC−07:00		Mudell:Flag+link: British Columbia (northeast), Yukon Mudell:Flag+link: Baja California Sur, Nayarit (most), Sinaloa, Sonora Mudell:Flag+link: Arizona (most)		Mudell:Flag+link: Alberta, British Columbia (southeast), Northwest Territories, Nunavut (west) Mudell:Flag+link: Chihuahua (northwest border) Mudell:Flag+link: Colorado, Idaho (most), Montana, New Mexico, Utah, Wyoming
UTC−06:00		Mudell:Dati pajjiż Belize Mudell:Flag+link: Saskatchewan (most) Mudell:Flag+link Mudell:No col break  El Salvador Mudell:Dati pajjiż Guatemala Mudell:Dati pajjiż Honduras Mudell:Flag+link (most) Mudell:Dati pajjiż Nicaragua		Mudell:Flag+link: Manitoba, Nunavut (central), Ontario (west) Mudell:Flag+link: Easter Island Mudell:Flag+link (northeast border) Mudell:No col break
UTC−05:00		Mudell:Flag+link: Acre Mudell:Flag+link: Atikokan, Mishkeegogamang, Southampton Island Mudell:Dati pajjiż Cayman Islands Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link (most) Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link: Quintana Roo Mudell:Dati pajjiż Navassa Island   Panama Mudell:Flag+link		Mudell:Dati pajjiż Bahamas Mudell:Flag+link: Nunavut (east), Ontario (most), Quebec (most) Mudell:Dati pajjiż Cuba Mudell:Dati pajjiż Haiti Mudell:Dati pajjiż Turks and Caicos Islands Mudell:No col break
UTC−04:00		Mudell:Dati pajjiż Anguilla Mudell:Flag+link   Aruba   Barbados Mudell:Dati pajjiż Bolivia Mudell:Flag+link: Amazonas (most), Mato Grosso, Mato Grosso do Sul, Rondônia, Roraima Mudell:Dati pajjiż British Virgin Islands Mudell:Flag+link: Quebec (east) Mudell:Dati pajjiż Caribbean Netherlands   Curaçao Mudell:Dati pajjiż Dominica Mudell:No col break  Grenada   Guadeloupe Mudell:Dati pajjiż Guyana Mudell:Dati pajjiż Martinique   Montserrat Mudell:Flag+link   Saint Barthélemy Mudell:Dati pajjiż Saint Kitts and Nevis Mudell:Dati pajjiż Saint Lucia Mudell:Dati pajjiż Saint Martin Mudell:Dati pajjiż Saint Vincent and the Grenadines   Sint Maarten Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link		Bermuda Mudell:Flag+link: Labrador (most), New Brunswick, Nova Scotia, Prince Edward Island Mudell:Flag+link (most) Mudell:Flag+link: Thule Air Base Mudell:Flag+link
UTC−03:30				Mudell:Flag+link: Newfoundland, Labrador (southeast)
UTC−03:00		Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link (most) Mudell:Flag+link: Magallanes Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż French Guiana Mudell:Dati pajjiż Suriname Mudell:Flag+link		Mudell:Flag+link (most) Mudell:Dati pajjiż Saint Pierre and Miquelon
UTC−02:00		Mudell:Flag+link: Fernando de Noronha Mudell:Dati pajjiż South Georgia and the South Sandwich Islands
UTC−01:00		Mudell:Flag+link		Mudell:Flag+link: Ittoqqortoormiit Mudell:Flag+link: Azores
UTC±00:00		Burkina Faso Mudell:Dati pajjiż Gambia Mudell:Dati pajjiż Ghana Mudell:Flag+link: Danmarkshavn Mudell:Dati pajjiż Guinea Mudell:Dati pajjiż Guinea-Bissau Mudell:Dati pajjiż Iceland Mudell:Dati pajjiż Ivory Coast Mudell:Dati pajjiż Liberia   Mali Mudell:Dati pajjiż Mauritania Mudell:Dati pajjiż Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha   Senegal   Sierra Leone Mudell:Dati pajjiż São Tomé and Príncipe   Togo		Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Bailiwick of Guernsey Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Isle of Man   Jersey Mudell:Flag+link (most) Mudell:Flag+link: Canary Islands Mudell:Flag+link
UTC+01:00		Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link   Benin Mudell:Dati pajjiż Cameroon Mudell:Dati pajjiż Central African Republic Mudell:Dati pajjiż Chad Mudell:Dati pajjiż Congo Mudell:No col breakMudell:Dati pajjiż Equatorial Guinea   Gabon Mudell:Flag+linkMudell:Efn Mudell:Dati pajjiż Niger Mudell:Dati pajjiż Nigeria Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Western SaharaMudell:Efn		Mudell:Dati pajjiż Albania   Andorra Mudell:Dati pajjiż Austria Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Croatia Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link (metropolitan) Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link   Kosovo   Liechtenstein Mudell:Dati pajjiż Luxembourg Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Monaco   Montenegro Mudell:Flag+link (European) Mudell:Dati pajjiż North Macedonia Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Poland   San Marino Mudell:Dati pajjiż Serbia Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Slovenia Mudell:Flag+link (most) Mudell:Dati pajjiż Sweden Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Vatican City
UTC+02:00		Botswana   Burundi Mudell:Flag+link (most) Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Eswatini Mudell:Dati pajjiż Lesotho Mudell:Dati pajjiż Libya   Malawi Mudell:Dati pajjiż Mozambique Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link: Kaliningrad   Rwanda Mudell:Flag+link (most) Mudell:Dati pajjiż South Sudan   Sudan Mudell:Dati pajjiż Zambia Mudell:Dati pajjiż Zimbabwe		Mudell:Dati pajjiż Akrotiri and Dhekelia Mudell:Dati pajjiż Bulgaria Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Greece Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Latvia Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link   Moldova Mudell:Dati pajjiż Northern Cyprus Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Romania   Transnistria Mudell:Flag+link (most)
UTC+03:00		Mudell:Dati pajjiż Abkhazia Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Comoros Mudell:Dati pajjiż Djibouti   Eritrea Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż French Southern and Antarctic Lands: Scattered Islands Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Madagascar   Mayotte Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link (most of European part) Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Somalia   Somaliland Mudell:Flag+link: Prince Edward Islands Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Tanzania Mudell:Flag+link   Uganda Mudell:Dati pajjiż Ukraine: occupied territories Mudell:Flag+link
UTC+03:30		Mudell:Flag+link
UTC+04:00		Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Artsakh Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż French Southern and Antarctic Lands: Crozet Islands Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link: Astrakhan, Samara, Saratov, Udmurtia, Ulyanovsk Mudell:Dati pajjiż Réunion   Seychelles Mudell:Flag+link
UTC+04:30		Mudell:Flag+link
UTC+05:00		Mudell:Dati pajjiż French Southern and Antarctic Lands: Kerguelen Islands, Saint Paul Island, Amsterdam Island Mudell:Dati pajjiż Heard Island and McDonald Islands Mudell:Flag+link: Aktobe, Atyrau, Baikonur, Kyzylorda, Mangystau, West Kazakhstan Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link: Bashkortostan, Chelyabinsk, Khanty-Mansi, Kurgan, Orenburg, Perm, Sverdlovsk, Tyumen, Yamalia Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link
UTC+05:30		Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link
UTC+05:45		Mudell:Flag+link
UTC+06:00		Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż British Indian Ocean Territory Mudell:Flag+link (most) Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link: Omsk
UTC+06:30		Mudell:Dati pajjiż Cocos Islands Mudell:Flag+link
UTC+07:00		Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Christmas Island Mudell:Flag+link: Sumatra, Java, West Kalimantan, Central Kalimantan Mudell:Flag+link Mudell:No col breakMudell:Flag+link: Altai Krai, Altai Republic, Kemerovo, Khakassia, Krasnoyarsk, Novosibirsk, Tomsk, Tuva Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link
UTC+08:00		Mudell:Flag+link: Western Australia (most) Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:No col breakMudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link (most) Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link: Buryatia, Irkutsk Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link
UTC+08:45		Mudell:Flag+link: Eucla
UTC+09:00		Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link: Maluku Islands, Western New Guinea Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Palau Mudell:Flag+link: Amur, Sakha (most), Zabaykalsky Mudell:Flag+link
UTC+09:30		Mudell:Flag+link: Northern Territory		Mudell:Flag+link: South Australia
UTC+10:00		Mudell:Flag+link: Queensland Mudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Micronesia: Chuuk, Yap Mudell:No col breakMudell:No col breakMudell:Flag+link: Jewish, Khabarovsk, Primorsky, Sakha (central-east)		Mudell:Flag+link: Australian Capital Territory, Jervis Bay Territory, New South Wales (most), Tasmania, Victoria
UTC+10:30				Mudell:Flag+link: Lord Howe Island
UTC+11:00		Mudell:Dati pajjiż Micronesia: Kosrae, Pohnpei Mudell:Dati pajjiż New Caledonia Mudell:No col breakMudell:Flag+link: Magadan, Sakha (east), Sakhalin Mudell:Dati pajjiż Solomon Islands Mudell:Flag+link		Mudell:Flag+link
UTC+12:00		Mudell:Flag+link   Kiribati: Gilbert Islands Mudell:Dati pajjiż Marshall Islands Mudell:Dati pajjiż Nauru Mudell:No col breakMudell:Flag+link Mudell:Dati pajjiż Wake Island Mudell:Dati pajjiż Wallis and Futuna		Mudell:Flag+link (most)
UTC+12:45				Mudell:Flag+link: Chatham Islands
UTC+13:00		Kiribati: Phoenix Islands Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link Mudell:Flag+link
UTC+14:00		Kiribati: Line Islands

Il-pożizzjoni apparenti tax-Xemx fis-sema, u għalhekk il-ħin solari, tvarja skont il-post minħabba l-forma sferika tad-Dinja. Din il-varjazzjoni tikkorrispondi għal erba' minuti ta' ħin għal kull grad ta ' lonġitudni, għalhekk per eżempju meta jkun nofsinhar solari f'Londra, huwa madwar 10 minuti qabel nofsinhar solari fi Bristol, li huwa madwar 2.5 gradi lejn il-punent.

L-Osservatorju Rjali ta' Greenwich, imwaqqaf fl-1675, stabbilixxa l-Ħin Medju ta’ Greenwich magħruf aħjar bħala Greenwich Mean Time (GMT), il-ħin tax-xemx medju f’dak il-post, bħala għajnuna lill-baħħara biex jiddeterminaw il-lonġitudni fuq il-baħar, li jipprovdi ħin ta’ referenza standard filwaqt li kull post fl-Ingilterra żamm ħin differenti.

Ħin ferrovjarju

 

 

Fis-seklu 19, hekk kif it-trasport u t-telekomunikazzjoni tjiebu, sar dejjem aktar inkonvenjenti għal kull post li josserva l-ħin solari tiegħu stess. F'Novembru 1840, il-Great Western Railway bdiet tuża GMT miżmum minn kronometri portabbli. Din il-prattika malajr ġiet segwita minn kumpaniji ferrovjarji oħra fil-Gran Brittanja u saret magħrufa bħala Railway Time, bil-Malti: Ħin Ferrovjarju.

Għall-ħabta tat-23 ta’ Awwissu 1852, is-sinjali tal-ħin ġew trasmessi għall-ewwel darba bit-telegrafu mill-Osservatorju Rjali. Sal-1855, 98% tal-arloġġi pubbliċi tal-Gran Brittanja kienu qed jużaw il-GMT, iżda dan ma sarx il-ħin legali ta' dik il-gżira qabel it-2 ta' Awwissu 1880. Xi arloġġi Brittaniċi minn dan il-perjodu għandhom żewġ minutieri, waħda għall-ħin lokali u waħda għall-GMT.

Fit-2 ta’ Novembru 1868, il-Kolonja Brittanika ta’ New Zealand adottat uffiċjalment ħin standard li għandu jiġi osservat fil-kolonja kollha. Dan kien ibbażat fuq lonġitudni 172°30′ lejn il-lvant ta’ Greenwich, jiġifieri 11-il siegħa u 30 minuta qabel GMT. Dan l-istandard kien magħruf bħala New Zealand Mean Time.

Iż-żamma tal-ħin fuq il-ferroviji tal-Amerika ta' Fuq fis-seklu 19 kienet kumplessa. Kull kumpanija tal-ferrovija kienet tuża ħin standard tagħha stess, ġeneralment ibbażat fuq il-ħin lokali tal-kwartieri ġenerali tagħha jew it-terminus l-aktar importanti, u l-iskedi tal-ferroviji kien jiġu ppubblikati bl-ħin tal-istess kumpanija. Xi junctions moqdija minn diversi ferroviji kellhom arloġġ għal kull ferrovija, kull wieħed juri ħin differenti.

 

Charles F. Dowd ippropona sistema ta’ żoni tal-ħin standard fis-siegħa għall-ferroviji tal-Amerika ta’ Fuq madwar l-1863, għalkemm ma ppubblika xejn dwar dan dak iż-żmien u ma kkonsultax l-uffiċjali tal-ferroviji sal-1869. Fl-1870 huwa ppropona erba’ żoni tal-ħin ideali li għandhom fruntieri bejn it-tramuntana u n-nofsinhar, l-ewwel iċċentrat fuq Washington, DC, iżda sal-1872 l-ewwel kien iċċentrat fuq il-meridjan 75° fil-punent ta’ Greenwich, bi fruntieri naturali bħal sezzjonijiet mill-Muntanji tal-Appalachia. Is-sistema ta' Dowd qatt ma kienet aċċettata mill-kumpaniji ferrovjarji tal-Amerika ta' Fuq. Minflok, il-ferroviji Amerikani u Kanadiżi implimentaw verżjoni proposta minn William F. Allen, l-editur tat-Traveler's Official Railway Guide. Il-fruntieri taż-żoni tal-ħin tagħha kienu jgħaddu minn stazzjonijiet tal-ferroviji, ħafna drabi fi bliet ewlenin. Pereżempju, il-fruntiera bejn iż-żoni tal-ħin tal-Lvant u Ċentrali tagħha kienu jgħaddu minn Detroit, Buffalo, Pittsburgh, Atlanta u Charleston. Ġie inawgurat nhar il-Ħadd 18 ta’ Novembru 1883, imsejjaħ ukoll “The Day of Two Noons”, meta kull arloġġ fl-istazzjonijiet tal-ferrovija kien irregolat hekk kif nofsinhar tal-ħin standard kien intlaħaq f’kull żona tal-ħin.

Iż-żoni tal-Amerika ta' Fuq ingħataw dawn l-isemijiet: Interkolonjali, tal-Lvant, Ċentrali, tal-Muntanji, u tal-Paċifiku. Fi żmien sena, 85% tal-ibliet kollha b’popolazzjonijiet ta’ aktar minn 10,000 (madwar 200 belt) kienu qed jużaw il-ħin standard. Eċċezzjoni notevoli kienet Detroit (li tinsab madwar nofs triq bejn il-meridjani tal-ħin tal-Lvant u dak Ċentrali), li żamm il-ħin lokali sal-1900, imbagħad ipprova l-Ħin Standard Ċentrali, il-ħin medju lokali u l-Ħin Standard tal-Lvant (EST) qabel ma ġiet stabbilita l-ordinanza ta’ Mejju 1915 fuq EST, li ġie ratifikat b'vot popolari f'Awwissu 1916. Il-konfużjoni taż-żminijiet ġiet fi tmiemha meta ż-żoni tal-ħin standard ġew adottati formalment mill-Kungress tal-Istati Uniti fl-Att dwar il-Ħin Standard tad-19 ta’ Marzu 1918.

Żoni tal-ħin mad-dinja kollha

Il-matematiku Taljan Quirico Filopanti introduċa l-idea ta’ sistema dinjija ta’ żoni tal-ħin fil-ktieb tiegħu Miranda!, ippubblikat fl-1858. Huwa ppropona 24 żona tal-ħin fis-siegħa, li huwa sejjaħ "jiem lonġitudinali", l-ewwel iċċentrat fuq il-meridjan ta' Ruma. Huwa ppropona wkoll ħin universali biex jintuża fl-astronomija u t-telegrafija. Madankollu, il-ktieb tiegħu ma ġibed l-ebda attenzjoni qabel ħafna snin wara mewtu.

Il-Kanadiż imwieled fl-Iskoċċiż Sir Sandford Fleming ippropona sistema dinjija ta’ żoni tal-ħin fl-1876. Il-proposta qasmet id-dinja f'erbgħa u għoxrin żona tal-ħin bit-tikketti A sa Y (taqbeż J), kull waħda tkopri 15-il grad ta' lonġitudni. L-arloġġi kollha f'kull żona jkunu ssettjati għall-istess ħin bħall-oħrajn, iżda jvarjaw b'siegħa minn dawk fiż-żoni ġirien. Huwa favur is-sistema tiegħu f'diversi konferenzi internazzjonali, inkluża l-Konferenza Internazzjonali tal-Meridian, fejn irċeviet xi konsiderazzjoni. Is-sistema ma ġietx adottata direttament, iżda xi mapep jaqsmu d-dinja f'24 żona tal-ħin u jassenjaw ittri lilhom, b'mod simili għas-sistema ta' Fleming.

 

Sa madwar l-1900, kważi l-postijiet abitati kollha fid-Dinja kienu adottaw żona tal-ħin standard, iżda wħud minnhom biss użaw differenza fis-siegħa mill-GMT. Ħafna applikaw il-ħin f'osservatorju astronomiku lokali għal pajjiż sħiħ, mingħajr ebda referenza għall-GMT. Għaddew bosta deċennji qabel ma ż-żoni tal-ħin kollha kienu bbażati fuq xi differenza standard mill-GMT jew il-Ħin Universali Koordinat (UTC). Sal-1929, il-maġġoranza tal-pajjiżi kienu adottaw żoni tal-ħin fis-siegħa, għalkemm xi pajjiżi bħall- Iran, l-Indja, il- Mjanmar u partijiet mill-Awstralja kellhom żoni tal-ħin b'dfferenza ta' 30 minuta. In-Nepal kien l-aħħar pajjiż li adotta differenza standard, u nbidel bi ftit għal UTC+05:45 fl-1986.

In-nazzjonijiet kollha bħalissa jużaw żoni tal-ħin standard għal skopijiet sekulari, iżda mhux kollha japplikaw il-kunċett kif maħsub oriġinarjament. Diversi pajjiżi u suddiviżjonijiet jużaw devjazzjonijiet ta' nofs siegħa jew kwart ta' siegħa mill-ħin standard. Xi pajjiżi, bħaċ-Ċina u l-Indja, jużaw żona tal-ħin waħda anki jekk il-firxa tat-territorju tagħhom taqbeż bil-bosta l-15° ta' lonġitudni ideali għal siegħa; pajjiżi oħra, bħal Spanja u l-Arġentina, jużaw differenzi standard ibbażati fuq is-siegħa, iżda mhux neċessarjament dawk li jkunu determinati mill-lokazzjoni ġeografika tagħhom. Il-konsegwenzi, f'xi oqsma, jistgħu jaffettwaw il-ħajja taċ-ċittadini lokali, u f'każijiet estremi jikkontribwixxu għal kwistjonijiet politiċi akbar, bħal fil-partijiet tal-punent taċ-Ċina. Fir-Russja, li għandha 11-il żona tal-ħin, żewġ żoni tal-ħin tneħħew fl-2010 u reġgħu ġew stabbiliti fl-2014.

ISO 8601

L-ISO 8601 huwa standard stabbilit mill- Organizzazzjoni Internazzjonali għall-Istandardizzazzjoni li tiddefinixxi metodi ta' rappreżentazzjoni ta' dati u ħinijiet f'forma testwali, inklużi speċifikazzjonijiet għar-rappreżentazzjoni ta' żoni tal-ħin.

Jekk ħin ikun fil-Ħin Universali Koordinat (UTC), "Z" tiġi miżjuda direttament wara l-ħin mingħajr spazju separat. "Z" huwa d-deżinjatur taż-żona għall-differenza UTC żero. "09:30 UTC" hija għalhekk rappreżentata bħala "09:30Z" jew "0930Z". Bl-istess mod, "14:45:15 UTC" hija miktuba bħala "14:45:15Z" jew "144515Z". Il-ħin UTC huwa magħruf ukoll bħala ħin "Zulu", peress li "Zulu" hija kelma ta' kodiċi tal-alfabett fonetiku għall-ittra "Z" fl-alfabet tal-lingwa Ingliża.

Id-differenzi mill-UTC jinkitbu fil-format ±hh:mm, ±hhmm, jew ±hh (jew sigħat qabel jew wara UTC). Pereżempju, jekk il-ħin deskritt huwa siegħa qabel l-UTC (bħall-ħin fil-Ġermanja matul ix-xitwa), id-deżinjatur taż-żona jkun " +01:00 ", "+0100", jew sempliċiment "+01". Din ir-rappreżentazzjoni numerika taż-żoni tal-ħin hija mehmuża mal-ħinijiet lokali bl-istess mod li l-abbrevjazzjonijiet alfabetiċi taż-żoni tal-ħin (jew "Z", kif hawn fuq) huma mehmuża. Id-differenza mill-UTC tinbidel mal-ħin tas-sajf, eż. differenza tal-ħin f'Chicago, li jinsab fiż-Żona tal-Ħin Ċentrali tal-Amerika ta' Fuq, hija "-06:00" għax-xitwa (Ħin Standard Ċentrali) u "-05:00" għal is-sajf (Ħin tas-Sajf Ċentrali).

Abbrevjazzjonijiet

Iż-żoni tal-ħin spiss huma rappreżentati minn abbrevjazzjonijiet alfabetiċi bħal "EST", "WST", u "CST", iżda dawn mhumiex parti mill-istandard internazzjonali tal-ħin u d-data ISO 8601. Tali denominazzjonijiet jistgħu jkunu ambigwi; pereżempju, "CST" tista' tfisser (l-Amerika ta' Fuq) Ħin Standard Ċentrali (UTC−06:00), Ħin Standard ta' Kuba (UTC−05:00) u Ħin Standard taċ-Ċina (UTC+08:00), u hija wkoll varjant użat ħafna tal-ACST (Australian Central Standard Time, UTC+09:30).

Sa mis-snin 20 tas-seklu 20, bdiet topera sistema ta' ħin standard nawtiku għall-vapuri fl- ibħra miftuħa. Bħala forma ideali tas-sistema taż-żoni tal-ħin terrestri, iż-żoni tal-ħin nawtiċi jikkonsistu f'gores ta' 15° differenza mill-GMT b'numru sħiħ ta' sigħat. Linja tad-data nawtika ssegwi l-180 meridjan, li taqsam darbtejn gore ta' 15° f'żewġ gores ta' 7.5° li huma differenti mill-GMT bi ± 12-il siegħa.

Madankollu, fil-prattika kull bastiment jista' jagħżel liema ħin josserva f'kull post. Il-vapuri jistgħu jiddeċiedu li jirregolaw l-arloġġi tagħhom f'ħin konvenjenti, ġeneralment bil-lejl, mhux eżattament meta jaqsmu ċertu lonġitudni. Xi vapuri sempliċement jibqgħu fil-ħin tal-port tat-tluq matul il-vjaġġ kollu.

 

Żoni tal-ħin ideali, bħal żoni tal-ħin nawtiku, huma bbażati fuq il-ħin solari medju ta' meridjan partikolari li jinsab fin-nofs ta' dik iż-żona b'konfini li jinsabu 7.5 gradi fil-Lvant u fil-Punent tal-meridjan. Fil-prattika, madankollu, ħafna konfini taż-żoni tal-ħin jitfasslu ħafna aktar 'il bogħod lejn il-punent, u xi pajjiżi jinsabu kompletament barra ż-żoni tal-ħin ideali tagħhom.

Pereżempju, minkejja li l-Prim Meridjan (0°) jgħaddi minn Spanja u Franza, huma jużaw il-ħin tax-xemx medju ta' 15-il grad fil-Lvant (Ħin tal-Ewropa Ċentrali) aktar milli 0 gradi (Ħin Medju ta' Greenwich). Franza qabel kienet tuża l-GMT, iżda nbidlet għal CET (Ħin Ċentrali Ewropew) waqt l-okkupazzjoni Ġermaniża tal-pajjiż matul it-Tieni Gwerra Dinjija u ma inbidlitx lura wara l-gwerra. Bl-istess mod, qabel it-Tieni Gwerra Dinjija, l-Olanda osservat "Ħin ta' Amsterdam", li kien għoxrin minuta qabel il-Ħin ta' Greenwich. Huma kienu obbligati jsegwu l-ħin Ġermaniż matul il-gwerra, u żammewh wara. F'nofs is-snin sebgħin l-Olanda, bħal stati Ewropej oħra, bdew josservaw il-ħin tas-sajf.

Waħda mir-raġunijiiet għaliex jitfassal il-konfini taż-żona tal-ħin 'il hinn lejn il-punent tal-meridjani ideali tagħhom hija li tippermetti użu aktar effiċjenti tad-dawl tax-xemx ta' wara nofsinhar. Xi wħud minn dawn il-postijiet jużaw ukoll il-ħin tas-sajf (DST), u jżidu aktar id-differenza għall-ħin tax-xemx lokali. Bħala riżultat, fis-sajf, nofsinhar tax-xemx fil-belt Spanjola ta' Vigo iseħħ fil-ħin tal-arloġġ 14:41. Din iż-żona l-aktar tal-punent ta’ Spanja kontinentali qatt ma tesperjenza nżul ix-xemx qabel is-18:00 ħin tal-arloġġ, anki fix-xitwa, minkejja li tinsab 42 grad fit-tramuntana tal-ekwatur. Qrib is-solstizju tas-sajf, Vigo għandha ħinijiet ta’ nżul ix-xemx wara 22:00, simili għal dawk ta’ Stokkolma, li tinsab fl-istess żona tal-ħin u 17-il grad aktar fit-tramuntana. Madankollu, Stokkolma għandha tlugħ ix-xemx ħafna aktar kmieni.

Eżempju aktar estrem huwa Nome, Alaska, li tinsab f'Lonġitudni 165°24′P – eżatt fil-punent taċ-ċentru tażŻona tal-Ħin idealizzata tas-Samoa (165°P). Madankollu, Nome josserva l-Ħin tal-Alaska (135°P ) b'DST u għalhekk huwa ftit aktar minn sagħtejn qabel ix-xemx fix-xitwa u aktar minn tlieta fis-sajf. Kotzebue, Alaska, qrib ukoll l-istess meridjan iżda fit-tramuntana taċ-Ċirku Artiku, għandha żewġ inżul tax-xemx fl-istess jum fil-bidu ta’ Awwissu, waħda ftit wara nofs il-lejl fil-bidu tal-ġurnata, u l-oħra ftit qabel nofs il-lejl fl-aħħar tal-ġurnata.

Iċ-Ċina testendi fil-punent sa 73°L, iżda l-partijiet kollha tagħha jużaw UTC+08:00 (120°L), għalhekk "nofsinhar" solari jist' jseħħ sa 15:00 f'porzjonijiet tal-punent taċ-Ċina bħal Xinjiang. Il-fruntiera bejn l-Afganistan u ċ-Ċina timmarka l-akbar differenza fiż-żona tal-ħin terrestri fid-Dinja, b’differenza ta’ 3.5 sigħat bejn l-UTC+4:30 tal-Afganistan u l-UTC+08:00 taċ-Ċina.

 

 

Din it-tabella turi d-diffrenza bejn il-ħin tal-arloġġ u l-ħin solari f'postijiet diffrenti. Fiż-żoni blue, il-ħin tal-arloġġ ikarkar wara l-ħin solari, fiż-żoni l-ħomor il-każ huwa bil-maqlub. Fiż-żoni l-bojod it-tnejn li huma sinkronizzati ma xulxin.

Ħafna pajjiżi, u xi kultant ċerti reġjuni speċifiċi biss ta' pajjiżi, jadottaw ħin tas-sajf (DST), magħruf ukoll Daylight Savings Time, matul parti mis-sena. Dan tipikament jinvolvi l-avvanz tal-arloġġi b'siegħa qrib il-bidu tar-rebbiegħa u l-aġġustament lura fil-ħarifa. DST modern ġie propost għall-ewwel darba fl-1907 u l-użu tiegħu nfirex fl-1916 bħala miżura ta' żmien il-gwerra mmirata lejn il-konservazzjoni tal-faħam. Minkejja l-kontroversji, ħafna pajjiżi komplew użawh anke wara li ntemmet il-gwerra; id-dettalji jvarjaw skont il-post u jinbidlu kultant ukoll. Il-pajjiżi ta' madwar l-ekwatur normalment ma josservawx il-ħin tas-sajf, peress li d-differenza staġjonali fid-dawl tax-xemx hemm hija minima.

Ħafna sistemi operattivi tal-kompjuter jinkludu dak kollu meħtieġ biex jaħdmu mal-ħinijiet lokali kollha possibbli (jew kważi kollha) ibbażati fuq iż-żoni tal-ħin varji. Internament, is-sistemi operattivi tipikament jużaw l-UTC bħala l-istandard bażiku tagħhom għaż-żamma tal-ħin, filwaqt li jipprovdu servizzi għall-konverżjoni tal-ħinijiet lokali lejn u mill-UTC, u wkoll il-kapaċità li jbiddlu awtomatikament il-konverżjonijiet tal-ħin lokali fil-bidu u fit-tmiem tal-ħin tas-sajf fiż-żoni varji tal ħin.

Web servers li jippreżentaw paġni tal-web primarjament għal udjenza f'żona tal-ħin waħda jew firxa limitata ta' żoni tal-ħin tipikament juru l-ħinijiet bħala ħin lokali, forsi bil-ħin UTC fil-parentesi. Siti aktar orjentati internazzjonalment jistgħu juru l-ħinijiet f'UTC biss jew jużaw żona tal-ħin arbitrarja. Pereżempju, il-verżjoni internazzjonali tal-lingwa Ingliża tas-CNN tinkludi l-GMT u l-Ħin ta' Ħong Kong, filwaqt li l-verżjoni tal-Istati Uniti turi l-Ħin tal-Lvant tal-Istati Uniti. Il-Ħin tal-Lvant tal-Istati Uniti u l-Ħin tal- Paċifiku jintużaw ukoll b'mod pjuttost komuni f'ħafna siti tal-lingwa Ingliża bbażati fl-Istati Uniti b'qarrejja globali. Il-format huwa tipikament ibbażat fin-Nota W3C "datetime".

Sistemi ta’ email u sistemi oħra ta’ messaġġi (IRC chat, eċċ.) jużaw timbru tal-ħin bil-UTC, jew inkella jinkludu ż-żona tal-ħin tal-mittent bħala parti mill-messaġġ, u jippermettu lill-programm li jirċievi li juri d-data u l-ħin tal-messaġġ li jintbagħat fil-ħin lokali tar-riċevitur.

Reġistri ta' database li jinkludu timbru tal-ħin tipikament jużaw UTC, speċjalment meta d-database hija parti minn sistema li tifrex fuq diversi żoni tal-ħin. L-użu tal-ħin lokali għar-rekords tal-ittimbrar tal-ħin mhuwiex rakkomandat għal żoni tal-ħin li jimplimentaw il-ħin tas-sajf minħabba li darba fis-sena hemm perjodu ta' siegħa meta l-ħinijiet lokali huma ambigwi.

Is-sistemi tal-kalendarji normalment jorbtu t-timbri tal-ħin tagħhom mal-UTC, u juruhom b'mod differenti fuq kompjuters li jkunu f'żoni tal-ħin differenti. Dan jaħdem sew ferm meta jkollok laqgħat bit-telefon jew bl-internet. Taħdem inqas tajjeb meta tivvjaġġa, minħabba li l-avvenimenti tal-kalendarju huma preżunti li jseħħu fiż-żona tal-ħin li l-kompjuter jew l-ismartphone kienu fuqu meta nħoloq l-avveniment fil-kalendarju. Għalhekk, l-avveniment jista' jintwera fil-ħin ħażin. Pereżempju, jekk New Yorker jippjana li jiltaqa' ma' xi ħadd f'Los Angeles fid-9 AM, u jagħmel dħul fil-kalendarju fid-9 AM (li l-kompjuter jassumi li huwa ħin ta' New York), id-dħul tal-kalendarju se jkun fis-6 AM jekk jieħu l-ħin tal-kompjuter. żona. Hemm ukoll għażla f'verżjonijiet aktar ġodda ta' Microsoft Outlook biex tidħol fiż-żona tal-ħin li fiha se jiġri avveniment, iżda ħafna drabi mhux f'sistemi ta' kalendarji oħra. Is-softwer tal-kalendarju għandu jittratta wkoll il-ħin tas-sajf. Jekk, għal raġunijiet politiċi, id-dati tal-bidu u tat-tmiem tal-ħin tas-sajf jinbidlu, l-entrati tal-kalendarju għandhom jibqgħu l-istess fil-ħin lokali, minkejja li jistgħu jaqilbu fil-ħin UTC. Fil-Microsoft Outlook, it-timbri tal-ħin huma għalhekk maħżuna u kkomunikati mingħajr kumpensi għall-ħin tas-sajf. Għalhekk, appuntament f'Londra f'nofsinhar fis-sajf se jkun rappreżentat bħala 12:00 (UTC+00:00) minkejja li l-avveniment fil-fatt iseħħ fis-13:00 UTC. F'Google Calendar, l-avvenimenti tal-kalendarju huma maħżuna f'UTC (għalkemm murija fil-ħin lokali) u jistgħu jinbidlu b'bidliet fiż-żona tal-ħin, għalkemm il-bidu u t-tmiem tal-ħin tas-sajf normali huma kkumpensati (simili ħafna għal softwer tal-kalendarji oħra).

Vetturi spazjali orbitanti jistgħu jesperjenzaw ħafna tlugħ u nżul ix-xemx, jew xejn, f'perjodu ta' 24 siegħa. Għalhekk, mhuwiex possibbli li jiġi kkalibrat il-ħin fir-rigward tax-xemx u xorta jirrispetta ċiklu ta 'rqad/qawmien ta' 24 siegħa. Prattika komuni għall-esplorazzjoni spazjali hija li tuża l-ħin ibbażat fuq id-Dinja tas-sit tat-tnedija jew il-kontroll tal-missjoni, biex jissinkronizza ċ-ċikli tal-irqad tal-ekwipaġġ u l-kontrolluri. L-Istazzjon Spazjali Internazzjonali normalment juża Greenwich Mean Time (GMT).

Iż-żamma tal-ħin fuq Mars taf tkun aktar kumplessa, peress li l-pjaneta għandha ġurnata solari ta' madwar 24 siegħa u 40 minuta, magħrufa bħala sol. Il-kontrolluri tad-Dinja għal xi missjonijiet ta' Mars issinkronizzaw iċ-ċikli ta' rqad/qawmien tagħhom mal-ġurnata Martiana, minħabba li l-attività ta' rover li taħdem bis-xemx fuq wiċċ dik il-pjaneta kienet marbuta ma' perjodi ta' dawl u dlam.