Павел Христов

Лукарчев и П. Езеров и Аристотел ( 1874, Цапари, Битолско - 6 јуни 1922, Софија, Бугарија) — македонски револуционер, деец на Македонската револуционерна организација.

Павел Христов
Роден	1874 Цапари, Битолско, Македонија
Починал	6 јуни 1922 Софија, Бугарија

Павле Христов е роден 1874 г. во битолското село Цапари. Завршил гимназија во Лом во 1894 година и се вратил во Македонија како учител. Учителствувал во Прилеп, Кичево, Костур и Битола. Во 1895 година влегол во редовите на Внатрешната организација и брзо напредувал во нејзината хиерархија. Станал раководител на Костурската револуционерна околија (1898 - 1901), а му помагале му Кузо Стефов, Лазар Младенов и Михаил Николов. Во 1901 година бил уапсен од отоманските власти и поминал 3 години во корчанскиот затвор.

По Илинденското востание во 1903 година бил избран за раководител на Битолскиот револуционерен округ. На Рилскиот конгрес во 1905 година е делегат од Битолскиот округ, а на Ќустендилскиот конгрес во 1908 година е избран за член на Централниот комитет. По Младотурската револуција бил училиштен инспектор во Битола.

Во периодот 1910 - 1911 година бил задграничен претставник на ВМРО во Софија и го помагал обидот за обнова на Битолскиот револуционерен округ.

Во Балканските војни, Павле Христов бил доброволец во Македонско-одринското ополчение. Првично бил во четата на Панајот Каранфилов, а потоа ја предводел чета бр. 23, составена од 13 лица, која дејствувала во Битолско како поддршка на српските војници. Заедно со Крсте Маликов и над 400 четници, ја прекинал на неколку места железничката линија меѓу Лерин и Кременица и предизвикал паника во тилот на турската војска кај Битола.

Во Втората балканска војна бил во зборната партизанска чета при ополчението. Во септември 1913 година Христов бил еден од главните организатори и раководители на Охридско-дебарското востание. На 12 септември 1913 година неговата чета заедно со четата на Петар Чаулев влегле свечено во Охрид. Павле Христов влегол во привременото раководното тело. По задушувањето на востанието, Христов се повлекол во Албанија, каде се поврзал со албанските револуционери за нова соработка.

За време на Првата светска војна, Павле Христов заедно со Петар Чаулев бил на чело на голема организациска чета, која дејствувала во тилот на српската армија и влегол во Крушево три дена пред доаѓањето на бугарската војска. Помеѓу 1915 - 1918, кога Вардарска Македонија била во рамките на Бугарија, тој бил окружен финансиски раководител, а подоцна и окружен управник на Битола.

По војната, Христов бил во редовите на левицата и влегол во Привременото претставништво на поранешната ВМОРО. Во 1921 година заминал за Албанија, како претставник на Македонската федеративна организација, и заедно со Александар Протогеров склучил договор со албанските револуционери, на чело со Хасан Приштина, за заедничката борба против српската власт во Вардарска Македонија и Косово. Според договорот, Албанија требала да го добие Косово и Новопазарскиот санџак, Македонија да стане независна држава уредена како федерација, а за Дебарскиот санџак било одлучено да се спроведе референдум.

Павле Христов умрел на 6 јуни 1922 г. во Софија од туберкулоза. Според Милан Матов, пред тој да почине, Тодор Александров испратил теорористи да го убијат, но тие, кога виделе дека е на смртна постела, го оставиле на мира.