Доменико Гаетано Марија Доницети (италијански: Domenico Gaetano Maria Donizetti; 29 ноември 1797 – 8 април 1848) е италијански оперски композитор од Бергамо, Ломбардија.
Доницети е роден во 1797 година во Бергамовиот Борго Канале, последен од трите сина, кварт сместен надвор од градот. Неговата фамилија била многу сиромашна и без музичка традиција, неговиот татко бил одржувач на градската заложувалница. И покрај тоа, Доницети добивал одредена музичка образование од Џовани Симоне Мауер, свештеник во Бергамовата главна црква, кој бил и композитор на успешни опери.
Доницети не бил посебно успешен како хорски пејач, но во 1806 година тој бил еден од првите запишани со целосна стипендија во училиштето Лециони Каритатеволи чиишто основач бил Симоне Мауер, во Бергамо. Тој добивал исцрпни, детални вежби во областа и изучувањето на фугата и контрапунктот, од тука почнал да ја гради својата оперска кариера. После неколку мали, споредни композиции под менторство на Паоло Занца, Доницети ја напишал неговата четврта опера, Zoraida di Granata. Оваа негова опера го импресионирала Доменико Барбаиа, познат и значаен театарски директор, кој му понудил договор на Доницети да компонира во Неапол. Компонирајќи во Рим, Милано и Неапол, Доницети успеал да достигне одреден успех (неговите 31 опереа напишани во период од 12 години биле со вообичаен успех, но оперските критичари често не биле импересионирани ), но не бил меѓународно познат сè до 1830 година кога неговата опера Ана Болена ја имала својата премиера во Милано. Тој скоро моментално станал познат низ цела Европа. L’elisir d’amore, комедија изведена во 1832 година, која се смета за ремек дело во комичната опера, како и неговата Don Pasquale, компонирана во 1843 година. Кратко после операта L’elisir d’amore, Доницети ја компонирал Lucia di Lammermoor, опера заснована на Sir Walter Scott роман the Bride of Lammermoor. Таа станала негова најпозната опера, и една од високите точки во bel canto (убаво пеење) традицијата.
После успехот на Lucrezia Borgia опера изведена 1833 година, опера со која ја зацврстил неговата репутација, Доницети следејќи ги стапките на Росини и Белини посетувајќи го Париз, но неговата опера Marino Falerio страдала од споредувања со Белоновата опера I puritani, и тој се вратив во Неапол да продолжи со работа на веќе споменатото погоре ремек дело, Lucia di Lammermoor. Како што растела Доницетиевата слава, така се зголемувале и неговите ангажмани, па со оглед на тоа бил унапреден да пишува и твори и во Италија и во Франција. Во 1838 година, тој се преселил во Париз, таму ја напишал операта La fille du regiment, која исто така доживеала голем успех.
Доницети и неговата сопруга, Вирџинија Васели, имале три деца од кои за жал ниту едно не преживеало. Подоцна починала и неговата сопруга од колера. Во 1843 година, доноцети почнал да покажува симптми на сифилис, денес попознато како биполарно пореметување. После неговото сместување во соодветна институција каде сто се испитувала неговата болест, во 1845 година бил испратен на лекување во Париз. Таму имал посети од многу негови пријатели меѓу кои и Џузепе Верди, но Доницети повторно вратен во неговиот роден град, Бергамо каде што и починал во 1848 година, после неколку години поминати во лудило. По неговата смрт Доницети бил погребан во гробиштата Valtesse но при крајот на 19 век неговото тело било перенесено во Бергамовата Базилика (Basilica of Santa Maria Maggiore), блиску до гробот на неговиот учител Симоне Мауер. Доницети бил најмногу познат по неговата оперска работа, компонирањето на опери, но тој пишувал музика и во други форми, вклучувајќи и црковна музика, исто така и оркестрална музика. Тој е помалиот брат на Џузепе Доницети, кој во 1828 година станал главен инструктор на Отоманската музика (Imperial Ottoman Music), на дворот на султанот Махмуд || (1808-1839).
Критички осврт
Доницетиевиот музички стил се стремел кон обогатување на традицијата на убаво пеење (bel canto tradition) која Винченцо Белини и Гиоачино Росини ги направи популарни. Овие тројца композитори се општо прифатени како први, основачи на bel canto компонирањето, во почетокот на 19 век. За време не неговиот живот, а исто така и значаен период после неговата смрт, Доницетиевата работа, неговите опери имале значајно место и популарност, но со почетокот на 20 век тие биле речиси целосно засенети од големите ремек дела на Вагнер, Пучини и Верди, можеби благодарение на техничките баранња на bel canto пеењето. Но како и дае, од 1950 година расте интересот за bel canto репертоар, што води кон зголемување на прикажувањата на Доницетиевите опери, некои од нив, како што се: Lucia di Lammermoor, La fille du regiment, Don Pasquale, L’elisir d’amore имале повеќе или помалку константно место во стандардниот репертоар.
Творештво
Доменико Гаетано Марија Доницети, има компонирано околу 75 опери, 16 симфонии, 19 квартети, 193 песни, 45 дуети, 3 ораториуми, 28 кантати, инструментални концерти, сонати, и други дела.
4.1 Опери
Во продолжение, ќе наброиме некои од неговите опери, датум на компонирање, датум и локација на изведување односно датум и локација на премиерите, во некои сличаеви и дадена и годината на нејзино целосно завршување.
Il Pigmalione (1816; October 13, 1960, Teatro Donizetti, Bergamo)
Olimpiade (1817, incomplete, libretto by Metastasio)
L'ira di Achille (1817)
Enrico di Borgogna (1818; November 14, 1818 Teatro San Luca, Venice)
Una follia (1818; December 17, 1818 Teatro San Luca, Venice) (lost)
I piccioli virtuosi ambulanti (1819), opera buffa in un Atto
Pietro il Grande zar di tutte le Russie ossia Il Falegname di Livonia (1819; December 26, 1819, Teatro San Samuele, Venice),
Le nozze in villa (1820; 1821? Teatro Vecchio, Mantua)
Zoraida di Granata or Zoraïda di Granata (1822; January 28, 1822, Teatro Argentina, Rome, rev. January 7 1824 at the same theatre)
La Zingara (1822; May 12, 1822, Teatro Nuovo, Naples)
La lettera anonima (June 29, 1822 Teatro del Fondo, Naples)
Chiara e Serafina, ossia I pirati (October 26, 1822, Teatro alla Scala, Milan)
Alfredo il grande (July 2, 1823 Teatro San Carlo, Naples)
Il fortunato inganno (September 3, 1823 Teatro Nuovo, Naples)
L'ajo nell'imbarazzo (February 4, 1824, Teatro Valle, Rome)
Emilia di Liverpool (28.7.1824 Teatro Nuovo, Naples) (L'eremitaggio di Liverpool)
Alahor in Granata (7.1.1826 Teatro Carolino, Palermo)
Don Gregorio [rev of L'ajo nell'imbarazzo] (11.6.1826 Teatro Nuovo, Naples)
Elvida (6.7.1826 Teatro San Carlo, Naples)
Gabriella di Vergy (1826; 29.11.1869 Teatro San Carlo, Naples) (Gabriella)
Olivo e Pasquale (7.1.1827 Teatro Valle, Rome)
Olivo e Pasquale [rev] (1.9.1827 Teatro Nuovo, Naples)
Otto mesi in due ore (13.5.1827 Teatro Nuovo, Naples) (Gli esiliati in Siberia)
Il borgomastro di Saardam (19.8.1827 Teatro del Fondo, Naples)
Le convenienze teatrali (21.11.1827 Teatro Nuovo, Naples)
L'esule di Roma, ossia Il proscritto (1.1.1828 Teatro San Carlo, Naples)
Emilia di Liverpool [rev] (8.3.1828 Teatro Nuovo, Naples)
Alina, regina di Golconda (12.5.1828 Teatro Carlo Felice, Genoa)
Gianni di Calais (2.8.1828 Teatro del Fondo, Naples)
Il paria (12.1.1829 Teatro San Carlo, Naples)
Il giovedi grasso (26.2.1829? Teatro del Fondo, Naples) (Il nuovo Pourceaugnac)
Il castello di Kenilworth (6.7.1829 Teatro San Carlo, Naples)
Alina, regina di Golconda [rev] (10.10.1829 Teatro Valle, Rome)
La favorite [rev of L'ange de Nisida] (2.12.1840 Théâtre de l'Académie Royale de Musique, Paris)
Adelia (11.2.1841 Teatro Apollo, Rome)
Rita (1841; 7.5.1860 Opéra-Comique, Paris) (Deux hommes et une femme)
Maria Padilla (26.12.1841 Teatro alla Scala Milan)
Linda di Chamounix (19.5.1842 Kärntnertortheater, Vienna)
Linda di Chamounix [rev] (17.11.1842 Théâtre-Italien, Paris)
Caterina Cornaro (18.1.1844 Teatro San Carlo, Naples)
Don Pasquale (3.1.1843 Théâtre-Italien, Paris)
Maria di Rohan (5.6.1843 Kärntnertortheater, Vienna)
Dom Sébastien (13.11.1843 Théâtre de l'Académie Royale de Musique , Paris)
Dom Sébastien [rev] (6.2.1845 Kärntnertortheater, Vienna)
4.2 Хорски композиции
Ave Maria
Grande Offertorio
Il sospiro
Messa da Requiem
Messa di Gloria e Credo
Miserere (Psalm 50)
4.3 Оркестарски композиции
Allegro for Strings in C major
L'ajo nell'imbarazzo: Sinfonia
Larghetto, tema e variazioni in E flat major
Roberto Devereux: Sinfonia
Sinfonia Concertante in D major (1818)
Sinfonia for Winds in G minor (1817)
Sinfonia in A major
Sinfonia in C major
Sinfonia in D major
Sinfonia in D minor
Ugo, conte di Parigi: Sinfonia
4.4 Композиции за пијано
Adagio and Allegro for Piano in G major
Allegro for Piano in C major
Allegro for Piano in F minor
Fugue for Piano in G minor
Grand Waltz for Piano in A major
Larghetto for Piano in A minor "Una furtiva lagrima"
Larghetto for Piano in C major
Pastorale for Piano in E major
Presto for Piano in F minor
Sinfonia for Piano in A major
Sinfonia for Piano no 1 in C major
Sinfonia for Piano no 1 in D major
Sinfonia for Piano no 2 in C major
Sinfonia for Piano no 2 in D major
Sonata for Piano in C major
Sonata for Piano in F major
Sonata for Piano in G major
Variations for Piano in E major
Variations for Piano in G major
Waltz for Piano in A major
Waltz for Piano in C major
Waltz for Piano in C major "The Invitation"
4.5 Концерти
Concertino for Clarinet in B flat major
Concertino for English Horn in G major (1816)
Concertino in C minor for flute and chamber orchestra (1819)
Concertino for Flute and Orchestra in C major
Concertino for Flute and Orchestra in D major
Concertino for Oboe in F major
Concertino for Violin and Cello in D minor
Concerto for 2 Clarinets "Maria Padilla"
Concerto for Violin and Cello in D minor
Наводи
This article uses material from the Wikipedia Македонски article Гаетано Доницети, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Содржината е достапна под CC BY-SA 4.0 освен ако не е поинаку наведено. Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Македонски (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.