Автономен Нервен Систем

Составен е од централен дел, формиран од јадра и нервни влакна, сместени во централниот нервен систем, и периферен дел, формиран од ганглии и нерви кои спаѓаат во периферниот нервен систем. Градбата на вегетативниот нервен систем е слична кај сите ‘рбетници (вклучувајќи го и човекот). Тој ги инервира внатрешните органи, ѕидовите на крвните садови и жлездите.

Автономен нервен систем
Податоци
Назнаки
Латински	Autonomici systematis nervosi
TA	A14.3.00.001
FMA	FMA:9905
[уреди на Википодатоците]

Вегетативниот нервен систем е поделен на симпатички и парасимпатички систем. Центрите на симатичкиот дел се сместени во вратниот, градниот и слабинскиот регион од ‘рбетниот мозок. Повеќето органи се инервираат двојно, односно со нервни влакна ѝ од симатичкиот, ѝ од парасиматичкиот дел, кои имаат антагонистичко дејство. На пример, симпатикусот ја забрзува работата на срцето, додека парасимпатикусот ја кочи и забавува неговата работа, или парасимпатикусот ја стимулира перисталтиката на цревата, додека симпатикусот ја забавува.

Автономниот нервен систем е од суштинско значење за следните органи:

• Око, пупила (симпатикусот ја проширува, парасимпатикусот ја стеснува).
• Око, цилијарен мускул (парасимпатикусот го ексцитира).
• Жлезда, носна (симпатикусот предизвикува вазоконструкција, парасимпатикусот предизвикува ретка, обилна секреција која содржи многу ензими).
• Жлезда, солзна.
• Жлезда, паротидна.
• Жлезда, субмаксиларна.
• Жлезда, желудочна.
• Жлезда, панкреас.
• Потни жлезди (симпатикусот предизвикува обилно потење (холинергичко).
• Апокрилни жлезди (симпатикусот предизвикува лачење на густ, мирисен секрет).
• Срце, миокард (симпатикусот предизвикува зголемена честота и силина на чукање, а парасимпатикусот спротивното).
• Срце, коронарка (симпатикусот ја проширува, парасимпатикусот обратно).
• Бели дробови, бронхии (симпатикусот ги проширува, парасимпатикусот обратно).
• Бели дробови, слузница (при вируси и бактерии и други честички, симпатикусот и парасимпатикусот го регулираат згуснувањето и разредувањето на слузницата на белите дробови).
• Бели дробови, крвни садови (симпатикусот предизвикува благо стеснување).
• Црева, лумен (симпатикусот предизвикува смалена перисталтика и тонус, а симпатикусот обратно).
• Црева, апсорпција на храна (симпатикусот и парасимпатикусот делуваат врз намалено или зголемено апсорбирање на храната, селекција на истата, како и врз количината на создадениот фецес, т.е. измет).
• Црева, сфинктери (симпатикусот предизвикува зголемен тонус, парасимпатикусот намален).
• Црн дроб (симпатикусот предизвикува ослободување на гликоза).

• Жолчно ќесе и жолчни водови (симпатикусот го инхибира ослободувањето на жолчна киселина, а парасимпатикусот го ексцитира).
• Бубрег (симпатикусот предизвикува намалена диуреа, т.е. мокрење).
• Уретер (симпатикусот предизвикува негова инхибиција, а парасимпатикусот ексцитација).
• Мочен меур, детрусор (симпатикусот го инхибира, а парасимпатикусот го ексцитира).
• Мочен меур, тригонум (симпатикусот го ексцитира, парасимпатикусот го инхибира).
• Пенис (симпатикусот предизвикува ејакулација, додека парасимпатикусот ерекција).
• Сексуална активност (симпатикусот и парасимпатикусот делуваат врз интензитетот на сексуалната активност на организмот).
• Системски крвни садови, абдоминални (симпатикусот ги стеснува).
• Системски крвни садови, мускулни (симпатикусот предизвикува нивно стеснување (адренергички).
• Системски крвни садови, кожни (симпатикусот предизвикува стеснување (адренергички) и проширување (холинергички), а парасимпатикусот проширување).
• Крв, коагулација (симпатикусот предизвикува засилена коагулација).
• Крв, гликоза (симпатикусот предизвикува зголемување на количеството на гликоза во крвта).
• Базален метаболизам (симпатикусот го зголемува до 150%).
• Секреција на адренокортекс (симпатикосот ја зголемува секрецијата на адренокортекс).
• Душевна активност (симпатикусот ја зголемува душевната активност).
• Пилоеректори (симпатикусот ги ексцитира).

Arthur C. Guyton, M.D, Учебник по медицинска физиологија.