Кумлук

 

A, B да C кӱкшытшӧ-влак дене кумлук тыге ончыкталтеш ${\displaystyle \Delta ABC}$  (сӱретым ончал). ${\displaystyle \Delta ABC}$  кумлукын кум велже уло:

• ${\displaystyle AB}$  велже;
• ${\displaystyle BC}$  велже;
• ${\displaystyle AC}$  велже.

Кумлукын велже-влакын кужытышт (a, b, c) латин буква-влак дене ончыкталтыт:

• ${\displaystyle |AB|=c}$ ;
• ${\displaystyle |BC|=a}$ ;
• ${\displaystyle |AC|=b}$ .

${\displaystyle \Delta ABC}$  кумлукын тыгай лукшо-влак улыт:

• ${\displaystyle \angle A=\angle BAC}$  лук — ${\displaystyle AB}$  да ${\displaystyle AC}$  велже-влак дене ышталтме лук; ${\displaystyle BC}$  велжылан ваштареш лийын шога;
• ${\displaystyle \angle B=\angle ABC}$  лук — ${\displaystyle AB}$  да ${\displaystyle BC}$  велже-влак дене ышталтме лук; ${\displaystyle AC}$  велжылан ваштареш лийын шога;
• ${\displaystyle \angle C=\angle ACB}$  лук — ${\displaystyle BC}$  да ${\displaystyle AC}$  велже-влак дене ышталтме лук; ${\displaystyle AB}$  велжылан ваштареш лийын шога.

Лук-влакын кугытышт(α, β, γ) грек буква-влак дене ончыкталтыт.

Кумлук-влакын типышт
Кошарлукан	Токмаклукан	Вияшлукан
Тӱрлӧвелан	Тӧрӧрдыжан	Тӧрвелан

Лук-влакын кугытышт дене

 

Евклидово геометрийыште кумлукын кӧргӧ лукшо-влакын суммышт 180° лиеш. Тывеч — кумлукын кок лукшо кошарге (90° деч шагал) лиеш. Тыгай кумлук-влакым ойырат:

• Кумлук, кудын кажне лукшо кошар, кошарлукан маналтеш;
• Кумлук, кудын ик лукшо токмак (90° деч утла), токмаклукан маналтеш;
• Кумлук, кудын ик лукшо вияш (90° лиеш), вияшлукан маналтеш.

Тӧр вел-влакын чотышт дене

• Кумлук, кудын кок велже иктӧр, тӧрӧрдыжан маналтеш.
• Кумлук, кудык чыла велжат иктӧр, тӧрвелан маналтеш. Тӧрвелан кумлукын чыла лукшо-влакат 60° лийыт.