Maldibas: Pagilian idiay Asia
73°31′E / 4.18°N 73.51°E / 4.18; 73.51
Ti Maldibas (Dhivehi: ދިވެހިރާއްޖެ, romanisado: Dhivehi Raajje, Ingles: Maldives), opisial a ti Republika ti Maldibas, ket ti maysa a bassit a purpuro nga estado iti subkontinente Indiano a mabirukan iti Taaw Indiano. Mabirukan daytoy iti abagatan a laud ti Sri Lanka ken India, iti agarup a 700 kilometro (430 mi) manipud iti nangruna a daga ti kontinente ti Asia. Ti kawar dagiti 26 nga atol ket sumakop manipud iti Atol ti Ihavandhippolhu iti amianan aginggana iti Atol ti Addu iti abagatan (iti balasiw ti Ekuador). Buklen ti teritorio a sumakop iti agarup a 298 kuadrado kilometro (115 sq mi), ti Maldibas ket maysa kadagiti kaaduan a heograpiko a naiwarwaras a naturay nga estado iti lubong ken ti pay kabassitan a pagilian iti Asia babaen ti kalawa ken, iti agarup a 557,426 nga agtataeng, ti maika-2 a kabassitan ti populasion iti Asia. Ti Malé ket ti kapitolio ken kaaduan ti populasion a siudad, ken tradisional a tinawtawagan a kas ti "Isla ti Ari" nga ayan a nagturayan dagiti ugma a naarian a dinastia gapu ti sentral a lokasionna.
Republika ti Maldibas
| |
|---|---|
 Wagayway  Kayarigan | |
| Nailian a kanta: Qaumii salaam Nailian a Saludo | |
.svg) Lokasion ti Maldibas ti Taaw Indiano | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Malé |
| Opisial a sasao | Dhivehi |
| Mabigbig a sasao | Ingles |
| Grupgrupo ti etniko (2019) | ≈100% Maldibo |
| Relihion | Sunni nga Islam (bilin babaen ti linteg) |
| Nagan dagiti umili | Maldibo |
| Gobierno | Unitario a presidensial a republika |
• Presidente | Ibrahim Mohamed Solih |
• Bise Presidente | Faisal Naseem |
• Tagabitla ti Majlis | Mohamed Nasheed |
• Pangulo ti Hustisia | Ahmed Muthasim Adnan |
| Lehislatura | Majlis ti Tattao |
| Wayawaya | |
• manipud iti Reino Unido | 26 Hulio 1965 |
• Nairangarang ti republika | 11 Nobiembre 1968 |
• Current constitution | 7 Agosto 2008 |
| Kalawa | |
• Dagup | 300 km2 (120 sq mi) (Maika-186) |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2020 | 557,426 or 379,270a (Maika-178) |
• Senso idi 2014 | 437,535 or 339,761a |
• Densidad | 1,102.5/km2 (2,855.5/sq mi) (Maika-11) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2021 |
• Dagup |  $8.972-bilion (Maika-163) |
• Tunggal maysa a tao | $23,343 (Maika-58) |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2021 |
• Dagup |  $4.536-bilion (Maika-156) |
• Tunggal maysa a tao | $11,801 |
| Gini (2016) |  31.3kalalainganna |
| HDI (2019) | 0.740 nangato · Maika-95 |
| Kuarta | Rufiyaa ti Maldibas (MVR) |
| Sona ti oras | UTC+5 (Oras ti Maldibas) |
| Pormat ti petsa | aa/bb/tttt |
| Pagmanehuan | kanigid |
| Kodigo ti panagtawag | +960 |
| TLD ti internet | .mv |
| |
Mabirukan ti Purpuro ti Maldibas iti Pantok Chagos–Laccadive, ti dakkel a submarino a kabambantayan iti Taaw Indiano; mangbukel pay daytoy iti maysa a naindagaan nga ekorehion, a maikadua iti Purpuro Chagos ken Lakshadweep. Iti agpakatengnga a kangato iti rabaw ti daga iti 1.5 metro (4 ft 11 in) iti ngato ti paanatar ti baybay, ken ti kangatuan a masna a punto iti laeng 5.1 metro (17 ft), daytoy ti kababaan a pagilian iti lubong.
Idi maika-12 a siglo, naabotan ti Islam ti Purpuro ti Maldibas, a naitiptipon a kas maysa a sultanato, ken napigsa a nakapadur-as iti pannakikadua iti komersio ken kultura iti Asia ken Aprika. Manipud idi maika-16 a siglo, ti rehion ket immad-adu a naimpluensiaan iti turay dagiti kolonial a bileg ti Europeano, ken nagbalin a protektorado ti Britaniko ti Maldibas idi 1887. Nawayaan ti Maldibas manipud iti Reino Unido idi 1965, ken nabangon ti maysa a presidensial a republika idi 1968 iti maysa a nabutosan a Majlis ti Tattao. Dagiti simmaruno a dekada ket nakakita kadagiti nariro a politka, dagiti ganetget iti demokratiko a reporma, ken dagiti karit ti enbironmento nga inyeg babaen ti panagbaliw ti klima.
Ti Maldibas ket nagbalin a nagpundar a kameng ti Gunglo ti Abagatan nga Asia para iti Rehional a Pagtitinnulongan (South Asian Association for Regional Cooperation-SAARC). Daytoy ket maysa pay a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian, ti Mankomunidad ti Pagpagilian, ti Gunglo ti Islamiko a Pagtitinnulongan, ken ti Di Nailinia a Tignay. Idasig ti Banko ti Lubong ti Maldibas a kas addaan iti maysa nga akinngato nga agpakatengnga a maatgedan nga ekonomia. Ti panagkalap ket naipakasaritaan nga isu ti kaaduan nga aktibidad ti ekonomia, ken agtultuloy a ti kadakkelan a sektor, sarunuen babaen ti naprdasa dumakdakkel nga industria ti turismoy. Nangato a mapategan ti Maldibas iti Pagsurotan ti Panagrang-ay ti Nagtagitaoan, a ti matgedan iti tunggal maysa a tao ket signipikante a nangatngato ngem dagiti sabali a pagilian ti SAARC.
Kameng idi ti Maldibas ti Mankomunidad manipud idi Hulio 1982 aginggan aidi nagikkat iti gunglo idi Oktubre 2016 gapu iti panagprotestana kadagiti panagpabasol dagiti sabali a pagilian iti panagabusona kadagitikarbengan ti tao ken ti mapapaay a demokrasia. Timmipon manen ti Maldibas iti Mankomunidad idi 1 pebrero 2020 kalpasan ti panangipakitana ti ebidensia iti agtartaray a proseso ti demokrasia ken ti nadayeg a suporta.
Dagiti nagibasaran
Dagiti akinruar a silpo
Dagiti midia a mainaig iti Maldibas iti Wiki Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Maldibas manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
This article uses material from the Wikipedia Ilokano article Maldibas, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ti linaon ket magun-od babaen ti CC BY-SA 4.0 malaksid no adda sabali a naibaga. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ilokano (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.