Hong Kong: Espesial nga administratibo a rehion ti Tsina
114°12′E / 22.3°N 114.2°E / 22.3; 114.2
Ti Hong Kong (Insik: 香港) ket maysa nga espesial nga administratibo a rehion (SAR) ti Republika ti Tattao ti Tsina (PRC). Daytoy ket mabirukan idiay akin abagatan nga aplaya ti Tsina ken, napalikmutan babaen ti Delta ti Karayan Perlas ken Baybay Abagatan Tsina, daytoy ket naamammuan iti nawatiwat a pakaimatanganna ken adalem a masna a pagsangladan. Nga adda ti masa ti daga iti 1,104 km2 (426 sq mi) ken ti maysa a populasion ti pito a riwriw a tattao, ti Hong Kong ket maysa kadagiti kapusekan ti populasion a luglugar iti lubong. Ti populasion ti Hong Kong ket 95 a porsiento ti etniko nga Insik ken 5 a porsiento manipud kadagiti sabsabali. Dagiti kaaduan nga Insik a Han ti Hong Kong ket kangrunaan a nagtaud manipud kadagiti siudad ti Guangzhou ken Taishan idiay kaarrubana probinsia ti Guangdong.
Espesial nga Administratibo a Rehion ti Hong Kong iti Republika ti Tattao ti Tsina
| |
|---|---|
 Wagayway  Kayarigan | |
| Nailian a kanta: (Ilokano: Martsa dagiti Boluntario) 《義勇軍進行曲》 | |
 Ti rabii a buya ti Murdong ti Victoria | |
 | |
| Opisial a sasao | Insik, Ingles |
| Dagiti naisasao a pagsasao | Kantones, Ingles |
| Dagiti Panagsurat a sistema | Panarawidwidan nga Insik a karakter, Alpabeto nga Ingles |
| Nagan dagiti umili | Hong Kongero |
| Gobierno | Espesial nga Administratibo a Rehion ti Republika dagiti Tattao iti Tsína |
• Daulo nga Ehekutibo | Carrie Lam |
• Pangulo ti Hustisia | Geoffrey Ma |
• Presidente itie Lehislatibo a Konsilo | Jasper Tsang |
| Lehislatura | Lehislatibo a Konsilo |
| Pannakaibangon | |
• Tulag iti Nanking | 29 Agosto 1842 |
• Panagturay iti Hapon | 25 Disiembre 1941 – 15 Agosto 1945 |
• Manipud iti Britaniko a panagturay a mapan iti Insik a panagturay | 1 Hulio 1997 |
| Kalawa | |
• Dagup | 1,104 km2 (426 sq mi) (Maika-179) |
• Danum (%) | 4.58 (50 km²; 19 mi²) |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2019 | 7,500,700 (Maika-103) |
• Densidad | 6,777/km2 (17,552.3/sq mi) (Maika-4) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2020 |
• Dagup |  US$439.459 billion (Maika-45) |
• Tunggal maysa a tao | $58,165 (Maika-10) |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2020 |
• Dagup | $341.319 bilion (Maika-35) |
• Tunggal maysa a tao | $45,176 (Maika-16) |
| Gini (2016) |  53.9nangato |
| HDI (2019) | 0.949 nangato unay · Maika-4 |
| Kuarta | Doliar ti Hong Kong (HKD) |
| Sona ti oras | UTC+8 (HKT) |
| Pormat ti petsa | yyyy年m月d日 (Insik) dd-mm-yyyy (Ingles) |
| Pagmanehuan | kanigid |
| Kodigo ti panagtawag | +852 |
| Kodigo ti ISO 3166 | HK |
| TLD ti internet | .hk ken .香港 |
| Hong Kong | |||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Insik | 香港 | ||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kantones a Jyutping | Hoeng1gong2 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Kantones a Yale | Hēunggóng | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Hanyu Pinyin | Xiānggǎng | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Literal a kaibuksilan | Nabanglo a pagsangladan | ||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Espesial nga Administratibo a Rehion ti Hong Kong | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Tradisional nga Insik | 香港特別行政區 (or 香港特區) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Napalaka nga Insik | 香港特别行政区 (or 香港特区) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Kantones a Jyutping | Hoeng1gong2 Dak6bit6 Hang4zing3 Keoi1 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Hanyu Pinyin | Xiānggǎng Tèbié Xíngzhèngqū | ||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Ti Hong Kong ket nagbalin a kolonia ti Britaniko nga Imperio kalpasan ti Umuna a Gubat ti Opio (1839–42). Daytoy idi ket kasisigud nga idiay laeng Isla ti Hong Kong, dagiti pagbeddengan ti kolonia ket napadakkel kadagiti agpang idiay Kowloon Peninsula idi 1860 ken kadagiti Baro a Teritorio idi 1898. daytoy idi ket sinakup babaen ti Hapon idi las-ud ti Pasipiko a Gubat, a kalpasan daytoy ket nagtuloy a tinengngel dagiti Britaniko aginggana idi 1997, idi ti Tsian ket nangituloy ti a nagturay. Ti rehion ket nangikedkeddeng ti bassit laeng a pannakibiang ti gobierno baben kadagiti naisangsangayan a pammattian ti positibo a di panankibiang idi las-ud ti panawen ti kolonia. Ti paset ti panawen ket adu a nakaimpluensia ti agdama a kultura ti Hong Kong, a kankanayon a naipalplawag a kas "Daya anagsabat ti Laud", ken ti panagadal a sistema, nga inus-usar a kapada bassit a mangsursurot ti sistema idiay Inglatera aginggana idi naikeddeng dagiti reporma idi 2009.
Babaen ti pamunganayan ti "maysa a pagilian, dua asistema", ti Hong Kong ket adda ti naidumduma a a sistema ti politika manipud iti nangruna a daga ti Tsina. Ti nawaya nga ukoman ti Hong Kong ket agob-obra babaen ti batayan a sapasap a linteg. Ti Batayan a Linteg ti Hong Kong, ti batay-linteg a dokumentona, a mangibagbaga a ti Hong Kong ket nasken nga adda ti maysa a "nangato a degrado iti autonomia" kadagiti amin a banag malaksid ti gangganaet a panakibiang ken panagsalaknib ti milisia, mangituray ti bukodna a sistema ti politika. Urayno daytoy ket adda ti agrangrang-ay nga adu a sistema apartido, adda ti bassit a grupo ti elektorado nga agtengtengngel ti gudua ti bukodna a lehislatura. Nga isu ti Mangipangulo nga Ehekutibo ti Hong Kong, ti daulo ti gobierno, ket pinilpili ti maysa a Komite ti Eleksion iti 400 aginggana ti 1,200 a kamkameng, ti maysa akasaadan a mabanaganto iti las-ud ti umuna a 20 a tawtawen ti Insik a panagturay.
A kas maysa kadagiti magiyununa ti internasional a sentro ti pinansia iti lubong, ti Hong Kong ket adda iti maysa a nangruna a serbisio ti kapitalista nga ekonomia a nailasin babaen ti nababa a panagbuis ken nawaya a panagtagilako, ken ti kuarta, a doliar ti Hong Kong, ket isu ti maikawalo a kaaduan a naitagtagilako a kuarta iti lubong. Ti kaawan ti pagyanan ket nataudan ti demanda para iti napuspusek a panangibangbangons, a nakaparang-ayan ti siudad iti maysa a sentro ti moderno a arkitektura ken ti katayagan a siudad iti lubong.Ti Hong Kong ket adda ti maysa kadagiti kangatuan a matgedan ti tunggal maysa a tao iti lubong. Ti napusek a pagyanan ket nangiturongan pay ti naparang-ay unay a network ti pagluganan nga adda ti panaglugan ti publiko a gatad ti panabiahe iti sumurok iti 90 a porsiento, ti kangatuan iti lubong. Ti Hong Kong ket adda dagiti nadumaduma a nangato pannakairanggo iti sangalubongan kadagiti nadumaduma nga aspeto. Kas pagarigan, ti kinawaya ti ekonomiana, pinansia ken ekonomiko a pannakibinglyan, kasayaat ti biag, panangipagarup ti padaksen, Pagsurotan ti Panagrang-ay ti Nagtagitaon, kdpy., ket nangatoda amin a nairanggo.Segun kadagiti karkulo manipud iti UN ken ti WHO, ti Hong Kong ket adda idi ti kapautan ti panagbiagiti ania man a rehion iti lubong idi 2012. Ti Hong Kong ket adda pat ti kangatuan a natimbeng nga IQ score kadagiti 81 a pagilian iti lawlaw ti lubong.
Etimolohia
Ti nagan a "Hong Kong" ket aproksimado a ponetiko a panagibaga ti pannakabalikas iti naisasao a Kantones wenno Hakka a nagan ti "香港", a ti kaibuksilanna ket "nabanglo a sangladan". Sakbay ti 1842, ti nagan ket nangibagbaga ti bassit a waig – nga itan ket ti Pagsangladan ti Aberdeen wenno 香港仔 hoeng1 gong2 zai2 "Bassit a Hong Kong" – ti baetan ti Isla ti Aberdeen ken ti abagatan a bangir ti Isla ti Hong Kong , nga isu daytoy idi ti maysa kadagiti immuna puntos a nagsasarakan dagiti marino ti Britaniko ken dagiti lokal a mangngalap.
Ti repernsia iti nabanglo ket mabalin a mangibagbaga kadagiti danum ti pagsangladan a napasam-it babaen ti ipapan ti nasadiwan a danum manipud iti Karayan Perlas, wenno manipud kadagiti paktoria ti insiensio a nangilinia ti aplaya ti amianan iti Kowloon, a naipenpen iti lawlaw ti Pagsangladan ti Aberdeen Harbour a mailuluas sakbay ti panagrang-ay ti Pagsangladan ti Victoria . Idi 1842, napirmaan ti Tulagan ti Nanking, ken ti nagan a Hong Kong ket isu idi nga immuna a nairehistro kadagiti opisial a dokumento a pakabuklan ti intero nga isla.
Pakasaritaan
Sakbay ti kolonia
Dagiti arkeolohiko a panagad-adal ket mangsuporta ti kaadda ti tao idiay lugar ti Chek Lap Kok manipud idi 35,000 aginggana idi 39,000 a tawtawen, ken idiay Sai Kung Peninsula manipud idi 6,000 a tawtawen. Ti Wong Tei Tung ken ti Three Fathoms Cove ket dagiti dua a kasapaana sitio panagtagtagitao ti tao iti [[Paleolitiko] apaset ti panawen. Daytoy ket namatmatian a ti Three Fathom Cove ket karayan a ginget a karayan a pagtaengan ken ti Wong Tei Tung ket lugar a pagpataudan ti litiko. Dagiti nakalkali a Neolitiko nga artipakto ket mangisingsingasing kadagiti kultural a paggigiddiatan manipud iti kultura ti Longshan culture idiay amianan a Tsina ken ti pagtaengan babaen ti tattao a Che sakbay ti migrasion dagiti Baiyue. Dagiti walo a petroglipo ket naduktalan kadagiti naipalikmut nga isla, a manipud pay laeng idi Shang a Dianstia idiay Tsina.
Idi 214 BC, ni Qin Shi Huang, ti immuna nga emperador ti Tsina ket pinarukmana dagiti tribu ti Baiyue idiay Jiaozhi (moderno a rehion ti Liangguang) ken imunana nga intiponna ti teritorio iti imperial a Tsina. T moderno a Hong Kong ket mabirukan idiay Nanhai a komanderia (moderno a Distrito ti Nanhai) ken idiay asideg ti taga-ugma a kapitolio a siudad ti Panyu. Ti lugar ket naipagkaykaysa babaen ti pagarian ti Nanyue, a binagon babaen ni heneral Zhao Tuo idi 204 BC kalpasan ti pannakarebba ti Qin a Dianstia. Idi ti pagarian ket pinarukama babaen ni Emperador Wu iti Han idi 111 BC, ti daga ket naikeddeng iti komendaria iti Jiaozhi babaen ti Han a Dinastia. Dagiti arkeolohiko nga ebidensia ket mangipakpakita a ti populasion ket immadu ken ti nasap a panagpataud ti asin ket rimmang-ay iti daytoy a paset ti panawen. Ti Panteon ni Lei Cheng Uk Han Tomb idiay Kowloon Peninsula ket namatmatian a nabangon idi las-ud ti Han a Dianstia.
Dagiti nota
Dagiti nagibasaran
Adu pay a mabasbasa
- Main Results (PDF). 2016 Population By-Census (Reporta). Census and Statistics Department. 2016.
- Thematic Report: Household Income Distribution in Hong Kong (PDF). 2016 Population By-Census (Reporta). Census and Statistics Department. Hulio 2017.
- Endacott, G. B (1964). An Eastern Entrepot: A Collection of Documents Illustrating the History of Hong Kong [Ti Akin-Day a Pagtagilakuan: Urnong dagiti Dokumento a Mangaladawan ti Pakasaritaan ti Hong Kong] (iti Ingles). Her Majesty's Stationary Office. p. 293. ASIN B0007J07G6.
- Fu, Poshek; Deser, David (2002). The Cinema of Hong Kong: History, Arts, Identity [Ti Sinema ti Hong Kong: Pakasaritaan, Dagiti Arte, Identidad] (iti Ingles). Cambridge University Press. p. 346. ISBN 978-0-521-77602-8.
- Hanstedt, Paul (2012). Hong Konged: One Modern American Family's (Mis)adventures in the Gateway to China (iti Ingles). Avon, MA: Adams Media. ISBN 978-1-4405-4073-8.[permanente a natay a silpo]
- Lui, Adam Yuen-chung; Hsiao, Kuo-chien; Stanley, Thomas; Lui, Cynthia Chee-nor (1990). Forts and Pirates: A History of Hong Kong [Dagiti Puerto ken dagiti Pirata: Ti Pakadsaritaan ti Hong Kong] (iti Ingles). Hong Kong History Society. p. 114. ISBN 962-7489-01-8.
- Liu, Shuyong; Wang, Wenjiong; Chang, Mingyu (1997). An Outline History of Hong Kong [Ti Maysa a Paraigid a Pakasaritaan ti Hong Kong] (iti Ingles). Foreign Languages Press. p. 291. ISBN 978-7-119-01946-8.
- Ngo, Tak-Wing (1999). Hong Kong's History: State and Society Under Colonial Rule [Pakasaritaan ti Hong Kong: Estado ken Kagimongan babaen ti Kolonial a Turay] (iti Ingles). Routledge. p. 205. ISBN 978-0-415-20868-0.
- Tsang, Steve (1995). Government and Politics: A Documentary History of Hong Kong [Gobierno ken Politika: Ti Dokumentario ti Hong Kong] (iti Ingles). Hong Kong University Press. p. 312. ISBN 962-209-392-2.
- Tsang, Steve (2007). A Modern History of Hong Kong [Ti Moderno a Pakasaritaan ti Hong Kong] (iti Ingles). I. B. Tauris. ISBN 978-1-84511-419-0.
- Welsh, Frank (1993). A Borrowed Place: The History of Hong Kong [Ti Binulod a Lugar: Ti Pakasaritaan ti Hong Kong] (iti Ingles). Kodansha International. p. 624. ISBN 978-1-56836-002-7.
Dagiti akinruar a silpo
Dagiti midia a mainaig iti Hong Kong iti Wiki Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Hong Kong manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
Wiki Atlas iti Hong Kong- Hong Kong
- HongKong
- Hong Kong a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
- Hong Kong iti Curlie (iti Ingles)
- Hong Kong
- Panangipalnaad ti Kangrunaan a Panagrang-ay para iti Hong Kong
- Gobierno
This article uses material from the Wikipedia Ilokano article Hong Kong, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ti linaon ket magun-od babaen ti CC BY-SA 4.0 malaksid no adda sabali a naibaga. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ilokano (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.