78°E / 21°N 78°E / 21; 78
Ti India (/ˈɪndiə/ (dengngen)), opisial a ti Republika ti India (Bhārat Gaṇarājya), ket maysa a pagilian idiay Abagatan nga Asia. Isu daytoy ti maikapito a kadakkelan a pagilian babaen ti heograpiko a kalawa, ti maikadua a kaaduan ti populasion a pagilian nga adda ti sumurok a 1.2 a bilion a tattao, ken ti kaaduan ti populasion a demokrasia iti lubong. Nabeddengan daytoy babaen ti Taaw Indiano iti abagatan, ti Baybay Arabiano iti abagatan a laud, ken ti Luek iti Bengal iti abagatan a daya, makibingbingay kadagiti daga a nagbeddengan iti Pakistan iti laud; Tsína, Nepal, ken Bhutan iti amianan a daya; ken Burma ken Bangladesh iti daya. Idiay Taaw Indiano, ti India ket asideg idiay Sri Lanka ken ti Maldives; iti maipatinayon daytoy, dagiti Is-isla ti Andaman ken Nicobar ti Indias ket makibingbingayda ti baybay a pagbeddengan iti Tailandia ken Indonesia.
Republika ti India
| |
---|---|
Napili a pagsasao: "Satyameva Jayate"(Sanskrito) "Ti Agmaymaysa a Kinapudno ket Panagbalballigi" | |
Nailian a kanta: Jana Gana Mana "Sika Apo ti Mangituray kadagiti Pakinakem ken Amin a Tattao" | |
Nailian a kanta ti pagilian Vande Mataram "Agruknoyak Kenka, Ina" | |
Kapitolio | New Delhi 28°36.8′N 77°12.5′E / 28.6133°N 77.2083°E |
Kadakkelan a siudad | Mumbai 18°58′30″N 72°49′33″E / 18.97500°N 72.82583°E |
Opisial a sasao | Hindi, Ingles
|
Mabigbig a rehional a sasao | |
Nailian a pagsasao | none |
Nagan dagiti umili | Indiano |
Gobierno | Pederal a parlamentario batay-linteg a republika |
• Presidente | Ram Nath Kovind (BJP) |
• Bise Presidente | Venkaiah Naidu (BJP) |
• Kangrunaan a Ministro | Narendra Modi (BJP) |
• Pangulo a Hustisia | Sharad Arvind Bobde |
• Tagabitl aiti Kamara | Om Birla (BJP) |
Lehislatura | Parlamento iti India |
Rajya Sabha | |
Lok Sabha | |
Wayawaya manipud ti Nagkaykaysa a Pagarian | |
• Nairangarang | 15 Agosto 1947 |
26 Enero 1950 | |
Kalawa | |
• Dagup | 3,287,263 km2 (1,269,219 sq mi) (Maika-7) |
• Danum (%) | 9.56 |
Populasion | |
• Senso idi 2011 | 1,210,193,422 (Maika-2) |
• Densidad | 424.2/km2 (1,098.7/sq mi) (Maika-31) |
GDP (PPP) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $4.457 trilion |
• Tunggal maysa a tao | $3,693 |
GDP (nominal) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $1.676 trilion |
• Tunggal maysa a tao | $1,388 |
Gini (2010) | 33.9 kalalainganna · Maika-79 |
HDI (2013) | 0.586 kalalainganna · Maika-135 |
Kuarta | Rupia ti India () (INR) |
Sona ti oras | UTC+05:30 (IST) |
• Kalgaw (DST) | UTC+05:30 (saan a mapalpaliiw) |
Pormat ti petsa | aa-bb-tttt (AD) |
Pagmanehuan | left |
Kodigo ti panagtawag | 91 |
Kodigo ti ISO 3166 | IN |
TLD ti internet | .in daduma pay a TLD
|
Daytoy ket pagtaengan dagiti taga-ugma a Tanap ti Indo a Sibilisasion ken maysa a rehion ti naipakasaritaan a dalan dagiti komersio ken dagiti nawatiwat nga imperio, ti Indiano a subkontinente ket nainaganan idi para iti komersial ken kultural a kabaknang para iti atiddog a pakasaritaanna. Uppat kadagiti kangrunaan a relihion ti lubong—Hinduismo, Budismo, Hainismo, ken Sihismo—ket manipud ditoy, a dagiti Soroastrismo, Kristianidad, ken Islam ken dimteng idi umuna a milenioCE ken nakatulong daytoy ti panagsukog ti nadumaduma a kultura iti daytoy a rehion. Naininut nga inkapet babaen ken tinurayan ti administrasion iti Britaniko Daya nga India a Kompania manipud idi nasap a maika-18 a siglo ken dagus a nadmistratibo babaen tiu Nagkaykaysa a Pagarian manipud idi tengnga ti maika-19 a siglo, ti India nagbalin a maysa a nawaya apagilian idi 1947 kalpasan ti maysa a panagsagsagaba para iti panagwaya a namarkaan daytoy babaen ti nakappia a resistansia nga indauloan babaen ni Mahatma Gandhi.
Ti Indiano nga ekonomia ket isu ti maika-11 iti lubong babaen ti nominal GDP ken ti maika-3 a kadakkelan babaen ti agpadaan ti kapigsa ti panag-gatang (PPP). Sumakbay ti panagreporma ti naibatay ti paggatangan nga ekonomia idi 1991, ti India kety nagbalin a maysa kadagiti kapardasan nga agrangrang-ay a nagruna nga ekonomia; naipanunutan daytoy a maysa a baro nga industrialisado a pagilian. Nupay kasta, agtultuloy a mangsango kadagiti panagkarit iti kapanglaw, panakaammo ti panagbasa ken panagsurat, corruption, ken di-makaanay a publiko a pannaripato ti salun-at. Maysa naarmasan ti nuklear nga estado ken maysa a rehional a bileg, adda daytoy ti maikatlo a kadakkelan kadagiti buyot iti lubong ken mairanggo a maikasiam ti panaggasto ti milisia kadagiti amin a pagilian. Ti India ket maysa a pederal a batay-linteg a republika a tinurayan babaen ti parlamentario a sistema a binuklan dagiti 28 nga estado ken dagiti 7 a kappon ateritorio. Ti India ket maysa a pluralistiko, nadumadumaan tipagsasao, ken nadumadumaan ti etniko a kagimongan. Daytoy ket pagtaengan pay dagiti nadumaduma nga ayup kadagiti nadumaduma a nasalakniban apagtaengan.
Dagiti midia a mainaig iti India iti Wiki Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay India manipud iti Wikivoyage (iti Ingles)
This article uses material from the Wikipedia Ilokano article India, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ti linaon ket magun-od babaen ti CC BY-SA 4.0 malaksid no adda sabali a naibaga. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ilokano (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.