Պաղղադիոն (լատ.՝ Palladium), քիմիական տարր է որուն նշանն է Pd, կարգահամարը՝ 46, հիւլէական զանգուածը՝ 106.4:
Պաղղադիոնը յայտնաբերած է անգլիացի գիտնական Ուիլիըմ Ուոլըսթընը (անգլերէն՝ William Hyde Wollaston) 1803 թուականին, բնածին պղատինին մէջ։ Անուանուած է ի պատիւ ատկէ երկու ամիս առաջ յայտնաբերուած Փալլաս ասթերոիտի։
Պաղղադիոնի ստացման հիմնական հումքը պղատինային մետաղներու համակեդրոնացուածքն է, որը կը ստացուէ նիքէղի ելեկտրոլիզային ստացման անոտային խարամներէ։ Ան կը մշակեն արքայաջուրով:
Պաղղադիոնը եւ իրիդիոնը լուծոյթէն անջատուելէն ետք պաղղադիոնը կը նստցնեն [Pd(NH3)2Cl2] համալիր աղի ձեւով։ Ան կը մաքրեն ամոնիակի լուծոյթի ավելցուկին մէջ լուծելով։ Այնուհետեւ կը շիկացնեն (800-900 °C) եւ ստացուած սպունգաձեւ պաղղադիոնը մանրելէն ետք կը վերականգնեն ջրածինի հոսանքին մէջ։ Կը ստացուի պաղղադիոնի 99,8-99,9 % մաքրութեան փոշի։ Կը հալեն վաքուումին մէջ կամ իներտ միջավայրին մէջ (Ar, Ne)։
Պաղղադիոնը փափուկ եւ գեղեցիկ արծաթափայլ մետաղ մըն է, որ կը նմանի սպիտակ ոսկիի: Ան ունի աւելի փոքր խտութիւն եւ պղատինի խումբի մետաղներու շարքին ամենացածր հալման ջերմաստիճանը Սենեակի ջերմաստիճանին դիւրութեամբ կը հալէ արքայաջուրին մէջ: Սովորական ջերմաստիճանին չփոխազդեր թթուածինին հետ: 800 °C-ի պարագային կը ստացուի պաղղադիոնի օքսիտ (PdO). Ան թեթեւակի կ'աղոտուէ ծծումբ պարունակող օդին մէջ: [աղբիւրի կարիք ունի]
Կը հանդիպէ նիքէղի եւ պղինձի սուլֆիտային հանքերուն մէջ։ Կը հանդիպէ Ուրալին, Սիպիրիոյ, Հարաւային Ամերիկային, Քանատային, ԱՄՆ-ուն, Հարաւային Ափրիկէին մէջ։
Պարբերական համակարգի 5-րդ պարբերութեան 8րդ խումբի քիմիական տարր։ Ազնիւ մետաղ է, կը պատկանի պղատինային մետաղներու շարքին։ d տարր է։ Հիւլէի ելեկտրոնային թաղանթներու կառուցուածքն է 4s24p64d105s°։ К, L, М թաղանթները լրացուած են։ Պղատինային մետաղներէն ամէնաթեթեւն ու դիւրահալն է։
Պաղղադիոնը հազւագիւտ մետաղ մըն է, պարունակութիւնը երկրակեղեւին մէջ՝ 1,3․10−6 զանգուած % ։ Բնածին պաղղադիոնը կը հանդիպէ հազւադէպ՝ պղատինի եւ այլ մետաղներու համաձուլուածքներու ձեւով։ Յայտնի են անոր մօտ 13 միներալները (70-0,3 % Pd), որոնցմէ են՝ ալոպաղղադիոնը, պաղղադիոնական պղատինը (մինչեւ 37 % Pd)
This article uses material from the Wikipedia Արեւմտահայերէն article Պաղղադիոն, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Արեւմտահայերէն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.