Նիքէղ

Նիքեղը յայտնաբերած (1751), անջատած եւ անուանած է շուէտացի քիմիագէտ Աքսել Ֆրէտրիք Քրոնսթետթը (շուէտ.՝ Axel Fredrik Cronstedt, 1722-1765)։

Անուանումը ծագած է NiAs միներալի «Պղինձի չար ոգի» գերմաներէն՝ Kupfernickel բնորոշումէն,։ 17^րդ դարէն յայտնի այդ միներալը արտաքին տէսքի պատճառաւ շփոթութեան մէջ կը գցեր պղնձահանք փնտռող լեռնագործները:

Նիքէղի հարուստ հանքավայրերու (Նոր Քալետոնիա, Քանատա) եւ պողպատն «ազնւացնելու» յատկութեան յայտնաբերումը ([[19^րդ դար]]ուն վերջ) բերաւ նիքէղի արտադրութեան ընդլայնմանը։ Մինչ այդ նիքէղը կ'օգտագործուէր միայն ոսկերչութեան մեջ՝ արծաթանման համաձուլուածքների ձեւով։

 

Նիքէղի սուլֆաթի հիտրաթացուած բիւրեղներ

 

Նիքէղի ձուլակտոր

Նիքէղը ճերմակ արծաթափայլ, կռելի մետաղ է, հալման ջերմաստիճանը՝ 1453 °C, եռմանը՝ 2730 °C, խտութիւնը՝ 8900 քկ/մ³։ Երկաթամակնիսական է։ Միջին աշխուժութեան քիմիական տարր է։ Քիմիական յատկութիւններով կը նմանի երկաթին եւ կոբաղտին, մասամբ՝ նա պղնձին ու ազնիւ մետաղներուն։

Տարրերու պարբերական համակարգի 4^րդ պարբերութեան 8-րդ խումբի տարր, d տարր է, հիւլէի ելեքտրոնային թաղանթներու կառուցուածքն է 3s²3p⁶3d⁸4s², К եւ Լ թաղանթները լրացուած են։

Բնական նիքէղը բաղկացած է ⁵⁸Ni (67, 76 %), ⁶⁰Ni (26,16%), ⁶¹Ni (1,25%), ⁶²Ni (3,66% )ե ⁶⁴Ni (1,16%) կայուն իզոթոփներէն։ Ատացուած են 56, 59, 63, 65 եւ 66 զանգուածի թիւերով արհեստական ռատիոաշխոյժ իզոթոփներ, որոնցմէ առաւել երկարակեաց են ⁵⁹Ni (կիսատրոհման պարբերութիւնը 8•10⁴ տարի է) եւ ⁶³Ni (T_1/2=91.6 տարի)։