Լուսանկար, Քարշ Էռնեստ Հեմինգուեյ

 

Կանադացի լուսանկարիչ Յուսուֆ Քարշը 1957 թվականի գարնանը մեկնել է Կուբա, որտեղ նկարել է Էռնեստ Հեմինգուեյի մի շարք դիմանկարներ։ Նկարահանումը տեղի է ունեցել նկարչի մասնավոր կալվածքում։ Քարշը հիշում է, որ իր առջև դրված էր մեծ գրողի բարդ բնավորությունը պատկերելու դժվարին խնդիրը, որը մասին նա ենթադրում էր հեղինակի հերոսներին ծանոթանալու արդյունքում։ Բայց գրողը լուսանկարչի վրա չի թողել այն տպավորությունը, որը նա ակնկալում էր ստանալ, քանի որ տանտիրոջը բնորոշ էր «քաղաքավարությունը, որը սահմանակից էր ամաչկոտությանը»։ Իր մոդելին ավելի լավ հասկանալու համար Քարշը նախորդ օրը՝ երեկոյան, գնացել է նրա սիրելի փաբը՝ La Floridita։ Երբ առավոտյան ժամը 9-ին նա զանգել է լուսանկարչին, որպեսզի իմանա, թե ինչ խմիչք է խմելու, վերջինս պատասխանել է դայկիրի, որի նկատմամբ գրողը անտարբեր չէր։ Սրան ի պատասխան՝ Հեմինգուեյն ասել է. «Աստված իմ, Քարշ, օրվա այս ժամի՞ն»։

Հայտնի լուսանկարչական դիմանկարի համար Քարշը գրողի զգեստապահարանից ընտրել է ձեռագործ սվիտեր, որն առաջարկել էր նրա չորրորդ կինը՝ Մերի Ուելշը։ Նա սվիտերը նվիրել է ամուսնու ծննդյան օրվա առթիվ։ Այն շատ թանկ էր՝ Քրիստիան Դիոր նորաձևության տնից։ Ավելի ուշ Քարշը նշել է, որ այն ժամանակ շատ կադրեր է նկարել, որոնցում գրողը «հրաշալի ժպիտ ուներ՝ աշխույժ, սիրալիր, հասկացողությամբ լի»։ Այնուամենայնիվ, այդ հավաքածուից ընտրել է այն նկարը, որտեղ մոդելն առանց ժպիտի է՝ «իսկական դիմանկար, կյանքով թրծված, բայց աննկուն հսկայի դեմք»։ Նկարիչը նշել է նաև, որ այդ ժամանակ Հեմինիգուեյը տուժել էր ավիավթարի հետևանքով, որը տեղի էր ունեցել վերջին սաֆարիի ժամանակ Աֆրիկայում։ Անդրադառնալով դրան հաջորդած ողբերգական իրադարձություններին՝ լուսանկարիչը նշել է.

Հեմինգուեյի ինքնասպանությունից հետո երբ ինձ ասում են, որ իմ լուսանկարած դիմանկարը իրատեսական է, ես պետք է նշեմ, որ մեր զրույցը, որն ուղեկցվել է լավ Կյանտիով, բավականին կենսուրախ էր։ Թեև Հեմինգուեյը, անշուշտ, տառապում էր Աֆրիկայի աղետից հետո, նրա հոգեբանական վիճակը այդ առավոտ դրական էր, բարի, և նա ամբողջությամբ կլանված էր մեր համատեղ աշխատանքով։

Այս լուսանկարը դարձել է Քարշի ամենահայտնի ստեղծագործություններից մեկը և գրողի շատ ճանաչելի կերպարը։ Այն հատկապես հայտնի էր 1960-ականներին ԽՍՀՄ-ում, որտեղ հաճախ էր զարդարում արձակագրի բազմաթիվ երկրպագուների բնակարանները։

Ռուս լրագրող Եվգենյա Կորոբկովան այս դիմանկարը նկարագրել է այսպես. «Գրապահարանի ապակուց ինձ է նայում սպիտակ մորուքով մի շատ մուգ տղամարդ՝ կոպիտ գործվածքով սվիտերով»։ Նա նշել է, որ խորհրդային տարիներին, բացի Քարշի ստեղծագործությունից, հայտնի էր նաև գրողի մեկ այլ լուսանկար, որտեղ նա պատկերված էր շորտերով՝ ձկնորսության ժամանակ։ Նրա կարծիքով՝ Հեմինգուեյի դիմանկարները վկայում են նրա ընտանիքի կրթվածության մասին։ Գրող Դմիտրի Բիկովի խոսքերով՝ Հեմինգուեյի լուսանկարը ցուցադրվել է խորհրդային տներում՝ որպես յուրօրինակ «անզիջում արժեք»։ «Այս գրողը մասնակցել է իր դարաշրջանի բոլոր կեղտոտ աղետներին և մաքուր դուրս եկել բոլորից՝ նույնիսկ առաջին կարգի տեքստերով»։

Շատերն են փորձել ընդօրինակել այս լուսանկարը և Հեմինգուեյի կերպարը, պատկերել են տարբեր ձևերով, կրկնօրինակել հագուստի ոճը (սվիտերը, մորուքը և այլն)։ 2013 թվականին լուսանկարիչ Հենրի Հարգրիվզը (անգլ.՝ Henry Hargreaves) ստեղծել է «կեղծ-Հեմինգուեյի» շարք՝ «Դառնալով Հեմինգուեյ»։