Ֆիլմ Դանիել

Դանիել անգլ.՝ Taniel
Երկիր	Միացյալ Թագավորություն
Ժանր	դրամա
Թվական	2018
Լեզու	անգլերեն
Երաժշտություն	Տիգրան Համասյան

Ֆիլմը երկու լեզվով է նկարահանված՝ վտանգի տակ գտնվող արևմտահայերենով (ըստ ՅՈՒՆԵՍԿՈ-ի) և անգլերենով։ Սաունդթրեքները Ֆիլիպ Գլասի «Glassworks» սյուիտը, որը կատարում է Վալենտինա Լիսիտցան, Մայքլ Նայմանի «Out of the Ruins», Ժորդի Սավալի «Armenian Spirit» և Տիգրան Համասյանի «Luis I Luso» ստեղծագործություններն են։

Ֆիլմը նկարահանված է նեո նուար ոճով՝ նուար ժանրի ֆիմի նմանությամբ և Օրսոն Ուելսի «Քաղաքացի Քեյնը» և Ռուբեն Մամուլյանի «Զորրոյի նշանը» ֆիլմերի ազդեցությամբ։ Ֆիլմի պատմությունը ներկայացվում է պոեզիայի միջոցով։ Այն նկարահանված է երկու լեզվով. Վարուժանի բանաստեղծությունների տեսարանները ներկայացվում են արևմտահայերենով՝ Եղիա Ագյունի կատարմամբ, իսկ Անգլերենով ներկայացվում է գրող Բեն Հոջսոնի «Indelible» (անջնջելի) պոեմը՝ բազմակի մրցանակակիր Շոն Բինի կատարմամբ։

Ֆիլմի երաժշտությունը գրել են Ֆիլիպ Գլասը, Տիգրան Համասյանը, Մայքլ Նայմանը և այլք։ Առանց նրանց հիանալի երաժշտության պոեզիան և վիզուալը ամբողջական չէին լինի։

Բերբերյանը սկզբում նկարահանումների համար ընտրել էր Ստամբուլը, որտեղ ապրել և աշխատել է Վարուժանը։ Սակայն պլանները անհնարին էին, և Բերբերյանը որոշեց ֆիլմը նկարահանել Գյումրիում։ Դերասանների մեծ մասը հենց Գյումրու պետական դրամատիկական թատրոնի դերասաններն են։

Ֆիլմը նկարահանվել է Գյումրու երկաթուղային հանգույցում, Վարդանանց հրապարակում, Հովհաննես Շիրազի տուն-թանգարանում և Կումայրի պատմական թաղամասում, իսկ լրացուցիչ տեսարանները նկարահանվել են Անգլիայի Պորտսմութ քաղաքում և Պորտսմութի համալսարանում։

Ֆիլմում ներկայացվում է պոեզիայի երկու շար՝ արևմտահայերեն և անգլերեն։ Վարուժանի պոեզիան արևմտահայերենով արտասանում է Եղիա Ագյունը, որը ուղեկցվում են Ալիս Սթոուն Բլեքուելի և Թաթուլ Սոնենց-Փափազյանի թարգմանած անգլերեն ենթագրերով։ Երիտասարդ Վարուժանը ականատես է եղել Համիդյան ջարդերին, որը, բնականաբար, մեծ ներգործություն է ունեցել նրա պոեզիայի վրա։ Ֆիլմում օգտագործվում են նրա ստեղծագործություններից մի քանիսը, որոնք կանխատեսել էին 1915 թվականի իրադարձությունները։ «Դանիել»-ի տեսարանները բացատրվում են հարուստ արևմտահայերենով, որոնցում բանաստեղծը գրել է կորստի, սիրո, աքսորի և մարդկության համար խաղախության իր ցանկության մասին։

Ֆիլմը եզրափակվում է «Ցեղին սիրտը» ժողովածուի «Նեմեսիս» էպիկական պոեմի հետևյալ հատվածով.

«Ո՛հ, ի՜նչ փոյթ կեանքը մեռնող,

Երբոր երազը կ’ապրի,

Երբոր երազն անմա՜հ է։»

Ֆլիմում հնչող անգլերեն «Indelible» բանաստեղծությունը գրել է Բեն Հոջսոնը, որը կարդում է Շոն Բինը։ Այն «Բինի կողմից ընթերցվող իրականության մասին ժամանակակից պատմություններ են, որոնք հետագայում պետք է ցուցադրվեն ֆիլմում»։ Անգլերեն հատվածը ունի արևմտահայերեն ենթագրեր։

2018 թվականի օգոստոսին կայացած Վտանգի տակ գտնվող պոեզիայի նախագծի ժամանակ «Դանիել»-ը և այստեղ օգտագործված Վարուժանի բանաստեղծությունները հայտնվել են Ազգային պոեզիայի գրադարանի գրադարանավար և բանաստեղծ Քրիս ՄաքՔեյբի ուշադրության կենտրոնում։ Հետագայում, երբ նա աշխատում էր անթոլոգիայի և վտանգված լեզուներով գրված ստեղծագործությունների վրա, ՄաքՔեյբը իր համար 50 այլ գործերից առանձնացրել էր Վարուժանի ստեղծագործություններից «Ողորմություն»-ը։ «Ոչնչացման եզրին գտնվող ստեղծագործություններ» անթոլոգիայի մասին հայտարարել են 2019 թվականի մարտին, իսկ հրատարակել են 2019 թվականի սեպտեմբերին։ Այստեղ Վարուժանի բանաստեղծությունը ներկայացվում է և՛ արևմտահայերենով, և՛ անգլերենով՝ բանաստեղծի կյանքի, գրական լեզվի և ոճի մասին պատմող ներածությունով։ Գիրքը հանրության կողմից շատ լավ է ընդունվել և պաշտոնապես ներկայացվել է Southbank Centre-ում կայացած Լոնդոնի գրական փառատոնին։

• Շոն Բին՝ ընթերցող
• Տիգրան Գաբոյան՝ Դանիել Վարուժան - Taniel Varoujan
• Եղիա Ագյուն՝ Դանիել Վարուժանի ձայնային դերակատար
• Շողակաթ Մլքե Գալստյան՝ Արաքսյա Վարուժան
• Սամվել Գրիգորյան՝ Բեդրի բեյ

• Կարո Բերբերյան՝ ռեժիսոր
• Կարո Բերբերյան, Բեն Հոջսոն՝ գրողներ
• Նարե Տեր-Գաբրիելյան՝ պրոդյուսեր
• Գուրի Գոլիդաձե, Բեն Հոջսոն՝ օպերատորներ
• Մարիամ Դվալիշվիլի՝ ռեժիսորի օգնական
• Գարիկ Մանուկյան՝ նկարիչ-բեմադրող
• Տաթևիկ Այվազյան՝ գրական պրոդյուսեր
• Լորեյն Ուոնթ՝ խմբագիր
• Ջեսսի Հոջսոն՝ նկարազարդող
• Մարկ Կուրի՝ անիմացիոն դիզայներ
• Ռիչարդ Հինթոն՝ ֆոլի (ձայնային էֆեկտների) դիզայներ

• 2018 — Bermuda International Film Festival: Outstanding Director (for Garo Berberian)
• 2018 — Bermuda International Film Festival: Audience Award
• 2018 — ARPA International Film Festival: Best Short Film
• 2019 — Avanca Film Festival: Don Quixote Special Mention Award
• 2019 — L'Age D'or International Arthouse Film Festival: Best Short Film| Best Poster | Special Mention for the trailer
• 2019 — Fresco International Film Festival: Special Mention
• 2019 — Monochrome Film Festival: Best Cinematography | Best Foreign Film
• 2019 — Cyprus International Film Festival: Best Short Direction
• 2019 — Art Visuals and Poetry Film Festival: International Audience Award

«Դանիել»-ը ցուցադրվել և առաջադրվել է Սիդնեյի, Տորոնտոյի, Բուխարեստի, Վաշինգտոնի և մի շարք այլ կինոփառատոններին։ Այն ցուցադրվել է հայկական խոշորագույն Ոսկե ծիրան, նաև ScreenPlay և Մոնտեկատինի Եվրապական ֆիլմերի կինոփառատոններին։

2019 թվականին ֆիլմի առաջին կինոփառատոնը եղել է Նյու Յորքի SR Film Festival-ում՝ մարտին, որին հաջորդել են Բուենոս Այրեսը, Ավանկան և Երևանը։

• 2018 թվականի հուլիսի 17, Հայոց ցեղասպանության զոհերի հուշահամալիրի թանգարան
• 2018 թվականի նոյեմբերի 16, Film Society of Lincoln Center-ը Հայկական բարեգործական ընդհանուր միության (ՀԲԸՄ) հետ
• 2019 թվականի ապրիլի 19, Հրանտ Դինքի հիմնադրամ, Ստամբուլ
• 2019 թվականի մայիսի 3, Գենտի համալսարանը որպես հայագիտական ծրագրի մի մաս՝ Դանիել Վարուժանի մասին ամենամյա դասախոսությամբ՝ Գրիգոր Պըլտյանի կողմից