Ջեյմս Ստյուարտ

Ջեյմս Մայթլանդ Ստյուարտը ծնվել է 1908 թվականի մայիսի 20-ին Ինդիանա նահանգի Փենսիլվանիա քաղաքում։ Նրա հայրը խանութպան էր, և նրա նախնիները նույնպես խանութպան էին։ Հայրը ցանկանում էր, որ որդին շարունակի իրենց ընտանեկան գործը, սակայն Ջեյմսը ընտրում է դերասանի ուղին։ 1928 թվականին նա ավարտում է Փրինսթոնի համալսարանը՝ ստանալով ճարտարապետի որակավորում, սովորելու տարիներին հանդես գալով սիրողական բեմերում և երաժշտական ակումբներում։ Նրա դերասանական տաղանդը դրսևորվում է հենց ուսանողական տարիներին. նրան միշտ հրավիրում էին խաղալու համալասրանի կողմից կազմակերպվող սիրողական ներկայացումներում։

1932 թվականին տեղափոխվում է Նյու Յորք և բնակվում իր ընկեր, ամերիկացի հայտնի թատրոնի դերասան և ռեժիսոր Ջոշուա Լոգանի հետ։ Իսկ նրա խմբում աշխատելու ժամանակ ծանոթանում է ամերիկյան այդ ժամանակների մեկ այլ հայտնի դերասան Հենրի Ֆոնդայի հետ։

1949 թվականին ամուսնանում է նախկին ֆոտոմոդել Գլորիա Մակլինի հետ և որդեգրում նրա երեխաներին։ Ջեյմս Ստյուարտը ԱՄՆ-ի Հանրապետական կուսակցության անդամ էր և նույնիսկ դրա հետ կապված նա երբեմն տարաձայնություններ է ունենում իր լավագույն ընկերոջ՝ Հենրի Ֆոնդայի հետ։

1995 թվականին նրա հարազատ քաղաքում՝ Ինդիանայում, բացվել է նրա թանգարանը։

Զինվորական ծառայություն

 

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում Ջեյմս Ստյուարտը անդամագրվում է զինված ուժեր և մեկնում ռազմաճակատ։ Նա համարվում է առաջին ամենահայտնի կինոաստղը, ով մասնակցել է պատերազմի։ Ստյուարտը ուներ կործանիչ-օդաչուի որակավորում և սկզբնական շրջանում աշխատում էր որպես օդաչուների պատրաստման հրահանգիչ։

Այնուհետև պետության ղեկավարների կամքին հակառակ նա մեկնում է ռազմաճակատ՝ Անգլիա և սկսած 1943 թվականից մասնակցում ռազմական գործողությունների։ Կատարել է ոչ պակաս 20 մարտական թռիչք դեպի Գերմանիա։ Նա ստանում է գնդապետի կոչում, դառնալով մեկն այն սակավաթիվ ամերիկացիներից, ով մասնակցելով պատերազմին որպես շարքային, հասնում է նման բարձր կոչման։ Ծառայության ժամանակ նրա ղեկավարած ստորաբաժանումում էր ծառայում ապագայում դերասան դարձած Ուոլտեր Մատաուն։

Պատերազմից հետո, որպես պահեստային զինվորական նա ակտիվ մասնակցություն է ունենում ԱՄՆ-ի ռազմաօդային ուժերի զարգացման գործում։ Պաշտոնապես ավարտել է զինվորական կարիերան 1968 թվականին՝ ստանալով բրիգադի գեներալի կոչում։ Այսպիսով՝ Ջեյմս Ստյուարտը դառնում է ԱՄՆ պատմության ամենաբարձրաստիճան զինվորական կոչում ունեցող արվեստի գործիչը։

Առաջին քիչ թե շատ նշանավոր դերը ռեժիսոր Ֆրենկ Կապրայի «Ծնված է պարելու համար» մյուզիքլում էր, որից հետո սկսվում է Ֆրենկ Կապրայի և Ջեյմս Ստյուարտի ստեղծագործական համատեղ աշխատանքը։ Նրանց առաջին համատեղ ֆիլմը՝ 1938 թվականին նկարահանված «Քեզ հետ չես տանի» համարվում է Հոլիվուդի «Ոսկե» դասական ֆիլմերից մեկը։ Նրանց հաջորդ՝ «Միստր Սմիթը գնում է Վաշինգտոն» ֆիլմը նույնպես մեծ հաջողություն է ունենում, իսկ Ջեյմս Ստյուարտը Օսկարի է ներկայացվում լավագույն դերասան անվանակարգում։

Ֆրենկ Կապրայից բացի Ջեյմս Ստյուարտը համագործակցել է նաև ռեժիսորներ Էնթոնի Մենի և Ալֆրեդ Հիչքոքի հետ, ովքեր նույնպես բարձր են գնահատել նրա դերասանական խաղը։

Իսկ Օսկար Ջեյմս Ստյուարտը ստանում է 1940 թվականին «Ֆիլադելֆյան պատմություն» ֆիլմի համար, որտեղ նրա խաղընկերներն էին Քեթրին Հեփբորնը և Քերի Գրանտը։ Պատմում են, որ նա իր Օսկարի արձանիկը նվիրել է հորը, որը տեղադրել է այն իր խանութի ցուցանակներում, որպեսզի դրանով գրավի հաճախորդներին։

Ջեյմս Ստյուարտի ամենահայտնի ֆիլմերից մեկը Ֆրենկ Կապրայի «Այս հրաշալի կյանքը» ֆիլմն է, որը ստացել է բազմաթիվ մրցանակներ և ընդգրկված է ամերիկյան ֆիլմերի տարբեր վարկանիշային ցանկերում։

 

 

Ջեյմս Ստյուարտի խաղացանկը հասնում է գրեթե 100 ֆիլմի։
Առավել նշանավոր ֆիլմերն են.

• Կինն ընդդեմ քարտուղարուհու - 1936
• Քո հետ չես տանի - 1938
• Դեստրին կրկին թամբին - 1939
• Միստր Սմիթը գնում է Վաշինգտոն - 1939
• Ֆիլադելֆյան պատմություն - 1940
• Անկյունի վրայի խանութը - 1940
• Այս հրաշալի կյանքը- 1946
• Պարան - 1948
• Հարվի - 1950
• Աշխարհի մեծագույն շոուն - 1952
• Մերկացված սուսեր - 1953
• Բակ նայող լուսամուտը - 1954
• Մարդը, ով չափազանց շատ բան գիտեր - 1956
• Գլխապտույտ - 1958
• Զանգ, գիրք և մոմ - 1958
• Սպանության անատոմիա - 1959
• Մարդը, ով կրակեց Լիբերտի Վելանսին- 1962
• Ինչպես է նվաճվել Արևմուտքը - 1962
• Փյունիկի թռիչքը - 1965
• Օդանավակայան 777 - 1977

Իր դերասանական կարիերայի ընթացքում 26 տարբեր կինոմրցանակներ է ստացել և ներկայացվել է մրցանակների ևս 19 անգամ։

Օսկարի է ներկայացվել 5 անգամ, «Միստր Սմիթը գնում է Վաշինգտոն» (1940), «Ֆիլադելֆյան պատմություն» (1941), «Այս հրաշալի կյանքը» (1947), «Հարվի» (1950) և «Սպանության անատոմիա» (1960) ֆիլմերի համար, իսկ «Ֆիլադելֆյան պատմություն» ֆիլմի համար ստացել է Օսկար լավագույն դերասանի համար անվանակարգում։

2 անգամ ստացել է Բեռլինի կինոփառատոնի Ոսկե արջ մրցանակի, Ոսկե Գլոբուս մրցանակի կրկնակի դափնեկիր է։ Արժանացել է նաև Վենետիկի կինոփառատոնի և BAFTA մրցանակների։

• Ամերիկյան բոլոր ժամանակների 100 լավագույն ֆիլմերի ցանկում ընդգրկված են Ջեյմս Ստյուարտի գլխավոր դերակատարմամբ 5 ֆիլմ՝ «Գլխապտույտ», «Այս հրաշալի կյանքը», «Միստր Սմիթը գնում է Վաշինգտոն», «Ֆիլադելֆյան պատմություն» և «Բակ նայող լուսամուտը»
• Ամենաշատը նրա մասնակցությամբ թվով 6 ֆիլմեր ընդգրկվել են Ամերիկյան բոլոր ժամանակների 10 լավագույն ֆիլմեր ըստ 10 ժանրերի ցանկում
• Ամերիկյան բոլոր ժամանակների ֆիլմերի 100 մեծագույն աստղերի ցանկում գտնվում է պատվավոր 3-րդ տեղում.
• Ամերիկյան բոլոր ժամանակների ֆիլմերի 100 լավագույն դրական և բացասական հերոսների ցանկում առկա է նրա 2 հերոս որպես դրական կերպար՝
  • Ջորջ Բեյլի, «Այս հրաշալի կյանքը», 9-րդ տեղ
  • Ջեֆերսոն Սմիթ, «Միստր Սմիթը գնում է Վաշինգտոն», 11-րդ տեղ

1960 թվականին Հոլիվուդյան փառքի ծառուղում բացվել է նրա աստղը։

•  
  1934 թ. լուսանկար
•  
  Ջեյմս Ստյուարտի ամուսնությունը
•  
  1941 թ. Օսկար ստանալիս
•  
  մեդալ ստանալիս
•  
  «Երկինք գնացող ճանապարհ չկա» ֆիլմում Մառլեն Դիտրիխի հետ
•  
  «Վինչեստր 73» ֆիլմի նկարահանումների ժամանակ
•  
  «Ֆիլադելֆյան պատմություն» ֆիլմում Քեթրին Հեփբորնի հետ
•  
  «Թանկագին Բրիջիտ» ֆիլմում
•  
  «Մերկացված սուսեր» ֆիլմում
•  
  «Մարդը, ով չափազանց շատ բան գիտեր» ֆիլմում
•  
  1973 թ. լուսանկար
•  
  1981 թ. լուսանկար

• Jim Beaver. "James Stewart." Films in Review, October 1980.
• Bowman, Martin (1979). B-24 Liberator 1939-1945, London: Patrick Stephens Ltd. ISBN 1-85260-073-X
• Coe, Jonathan. James Stewart: Leading Man. London: Bloomsbury, 1994. ISBN 0-7475-1574-3.
• Collins, Thomas W. Jr. "Stewart, James." American National Biography Online. "Stewart, James." Retrieved: February 18, 2007.
• Cox, Stephen. It's a Wonderful Life: A Memory Book. Nashville, Tennessee: Cumberland House, 2003. ISBN 1-58182-337-1.
• Eliot, Mark. Jimmy Stewart: A Biography. New York: Random House, 2006. ISBN 1-4000-5221-1.
• The Jimmy Stewart Museum Home Page. The Jimmy Stewart Museum Home Page, Access date: February 18, 2007.
• Fonda, Henry as told to Howard Teichmann. Fonda: My Life. New York: A Signet Book, New American Library, 1981. ISBN 0-451-11858-8.
• Houghton, Norris. But Not Forgotten: The Adventure of the University Players. New York: William Sloane Associates, 1951.
• Jackson, Kenneth T., Karen Markoe and Arnie Markoe. The Scribner Encyclopedia of American Lives (5). New York: Simon and Schuster, 1998. ISBN 0-684-80663-0.
• Jones, Ken D., Arthur F. McClure and Alfred E. Twomey. The Films of James Stewart. New York: Castle Books, 1970.
• Maurer, Maurer (1983). Air Force Combat Units of World War II. Washington, D.C.: Office of Air Force History. ISBN 0-912799-02-1
• McGowan, Helene. James Stewart. London: Bison Group, 1992, ISBN 0-86124-925-9.
• McGowan, Sam (2012). «From Private to Colonel». WWII History. 11 (July): 40–47.
• Pickard, Roy. Jimmy Stewart: A Life in Film. New York: St. Martin's Press, 1992. ISBN 0-312-08828-0.
• Prendergast, Tom and Sara, eds. "Stewart, James". International Dictionary of Films and Filmmakers, 4th edition. London: St. James Press, 2000. ISBN 1-55862-450-3.
• Prendergast, Tom and Sara, eds. "Stewart, James". St. James Encyclopedia of Popular Culture, 5th edition. London: St. James Press, 2000. ISBN 1-55862-529-1.
• Robbins, Jhan. Everybody's Man: A Biography of Jimmy Stewart. New York: G.P. Putnam's Sons, 1985. ISBN 0-399-12973-1.
• Smith, Starr. Jimmy Stewart: Bomber Pilot. St. Paul, Minnesota: Zenith Press, 2005. ISBN 0-7603-2199-X.
• Thomas, Tony. A Wonderful Life: The Films and Career of James Stewart. Secaucus, New Jersey: Citadel Press, 1988. ISBN 0-8065-1081-1.
• Wayne, Jane Ellen.The Leading Men of MGM. New York: Carroll & Graf Publishers, 2004. ISBN 0-7867-1475-1.
• Wright, Stuart J. An Emotional Gauntlet: From Life in Peacetime America to the War in European Skies – A History of 453rd Bomb Group Crews. Milwaukee, Wisconsin: University of Wisconsin Press, 2004. ISBN 0-299-20520-7.