Mawakiya Aisha Musa Ahmad

1905 – 24 ga Fabrairu 1974), wadda aka fi sani da Aisha al-Falatiya (wanda aka fassara da Aisha El Falatia (Larabci: عفلاتيشة) . Aikinta na farko ya samu cikas saboda kyamar masu yin wasan kwaikwayo, amma a shekarar 1942 ta zama mace ta farko da ta fara rera waƙa a gidan rediyon Sudan, Aisha ta ci gaba da yin waƙa a shekarun 1960, kuma ta yi wakoki sama da 150 gaba daya, inda ta samu karɓuwa a ƙasashen Sudan da Masar.

Aisha Musa Ahmad (mawakiya)
Rayuwa
Haihuwa	Kassala (en) , 1905
ƙasa	Sudan
Mutuwa	Omdurman, 24 ga Faburairu, 1974
Sana'a
Sana'a	mawaƙi
Kayan kida	murya

An haifi Aisha a garin Kassala na yau, kusa da kan iyaka da ƙasar Eritriya a yau. Iyayenta biyu dai sun kasance bakin haure ne zuwa kasar Sudan daga birnin Sokoto na Najeriya, wadanda tun farko suka bi ta yankin a matsayin alhazai sannan daga bisani suka yanke shawarar zama a can. Mahaifiyarta, Hujra, ‘yar kasar Hausa ce, yayin da mahaifinta, Musa Ahmad Yahiyya, faqihu ne (masanin addini) dan asalin Fulani. A’isha ƴa-ƴanta bakwai ta yi karatu a khalwa (makarantar addini) ta mahaifinta da ke Omdurman, inda tayi haddar Alqur’ani mai girma. Daga baya fasaharta ta wƙka an danganta ta da darasin karatun ta.

Aisha ta fara rera waƙa tana da shekaru goma sha huɗu, ba da daɗewa ba ta samu daraja da shahara a matsayin mawaƙiyar aure. Mahaifinta bai yarda da ayyukanta ba, domin a lokacin ana wulaƙanta mawaƙa mata sosai a cikin al'ummar Sudan. Ya yi ƙoƙarin ya hanata sana’ar waƙa ta hanyar yi mata aure, amma daga baya ta rabu da mijinta kuma ta ci gaba da aikin waƙa. Aikin Aisha ya ci gaba ne a ƙarshen shekarun 1930, lokacin da waƙiliyar wani kamfani mai rikodin tarihi na kasar Masar ya gano ta. Ta yi wa kamfanin wakoki da yawa a Alkahira, kuma waƙarta daga baya ta zama sananne a gidajen kofin watsa labarai na Sudan. An yi faifan nata da sunan “A’isha al-Falatiya”, wanda ke nuni da zuriyarta ta Fulani.

A lokacin yaƙin duniya na biyu, Aisha ta yi aiki a matsayin mai ba da nishaɗi ga sojoji, inda ta yi wa sojojin Sudan waƙa a yaƙin Gabashin Afirka da Arewacin Afirka. A shekarar 1942, ta zama mace ta farko da ta yi waƙa a gidan rediyon Sudan, inda ta rera zaɓaɓɓun waƙoƙin ta na gidan rediyon Omdurman (wanda Birtaniya ta kafa a shekarar da ta gabata). Ta yi wasa tare da ƴar uwarta, Jidawwiya, wadda ta yi wasan oud kuma tana da nata makada. Wasan da ’yan uwa mata suka yi ya samu karbuwa daga wajen masu sauraron gidan rediyon, amma masu sharhi na masu ra’ayin rikau sun yi Allah wadai da shi, kuma daga bisani wasu mawaka maza suka kauracewa gidan rediyon don nuna adawarsu. A wani lokaci, ƙiyayyar da ta fuskanta (sabili da jinsinta da ƙabilarta) ya sa ta yi tunanin ƙaura zuwa Najeriya.

Ta cigaba da samun farin jini, Aisha a ƙarshe ya halasta kasancewar mata a gidan rediyon jama’a, kuma a shekarunta na baya har ta yi rawar gani da mawaka maza. Gaba ɗaya, ta yi rikodin waƙoƙi sama da 150 a lokacin aikinta, galibi tayi ne a gidan rediyon Omdurman, kuma ta ci gaba da aiki har zuwa shekarun 1960. An fi saninta da waƙoƙin ta na soyayya (wanda ake kira tom-tom, kuma mawaƙa maza ne suka rubuta), amma wasu daga cikin waƙoƙin ta na siyasa ne, kuma an san ta a matsayin mai fafutukar kare haƙƙin mata, haƙƙin ma’aikata. yaƙi da mulkin mallaka, da kuma ƴancin kai na Sudan. Aisha ta zauna a Omdurman har zuwa rasuwarta a shekarar 1974, amma kuma ta kasance mai yawan ziyara a Masar. Ta yi aure sau biyu a rayuwarta: Ta rabu da mijinta na farko, Ibrahim Adbarawi, bayan shekara biyu ba ta haihu ba. Daga baya, ta auri Jiddu Kabli wadda ta haifi ƴaƴanta duka.