Níher

Ijerére ojejuhu ñemby gotyo tetã Nihéria ha Mbenĩ, kuarahyreike gotyo ojejuhu tetã Vukína Fáso ha Mali, yvate gotyo Arhélia ha Livia, ha tetã Cháde ojejuhu kuarahyresẽ ngotyo. Ko tetã ipehẽngue yvategua ha mbytegua ojejuhu upe Saára yvy ojeiko'ỹháme ha Sahel yvy pehẽnguéme.

Tavakuairetã Níher
Níher
Poyvi Ha'erã'i
Tetã ñe'ẽ akã: Fraternité - Travail - Progrès (Hyãsiañe'ẽme: «Joykeyhayhu - Mba'apo - Tenonderã»)
Tetã Momorãhéi: La Nigérienne (en francés: «Kuña Níher»)
Tavusu (ha táva tuichavéva)	Niaméi
Ñe'ẽnguéra	Hyãsiañe'ẽ
• Hablados	Níher ñe'ẽnguéra
Tetãygua réra	Níher-gua, Níhegua
Tekuái reko	Tavakuairetã mburuvichavy rapépe
• Tendota	Mohamed Bazoum
• Sãmbyhyhára peteĩha	Ouhoumoudou Mahamadou
Tetã Amandaje	Asamblea Nacional de Níger
Sãso - declarada	Hyãsia pegua 3 de agosto de 1960
Yvy apekue	Ñemoĩha 22.º
• Opaite	1267000 km²
• Y (%)	imichĩeterei
Tembe'y	5.697 km
Y rembe'y	0 km
Yvyty yvatevéva	Monte Idoukal-n-Taghès
Ava hetakue	Ñemoĩha 61.º
• Hetakue	18638600 hab.
• Typy'ũ	14,71 hab./km²*
PIB (PPA)	Ñemoĩha 141.º
• Opaite (2016)	US$ 21.655 sua
• Per cápita	US$ 1.154
IDH (2016)	0,353 (187.º) – Ivai
Viru	Franco CFA de África Occidental (XOF)
Ára	UTC + 1
ISO Jehero	562 / NER / NE
Tetã renda tee Ñandutíme	.ne
Tetã pumbyry papapy	+227
Tetã puhoe papapy	5UA-5UZ
COI Jehero	NIG
Atyvete UA, ONU, OIF, CEDEAO, ASA, G-77,
Opaite Tetã Yvýgui
[editar datos en Wikidata]

Níher oime akue Hyãsia ipoguýpe, peteĩ ikolónia ramoguáicha, ohupyty ramo isãso ary 1960-pe. Oime marandupy he'íva Níher imba'eheta ñemohenda ha'e upe ikangyvéva opa Áfrikape ha oje'e amo mbohapýgui mokõi umi oikóvagui ko tetãme imboriahuite. Upéicha, ko yvypóra ñakãrapu'ã rechaukaha Níher pegua ary 2016-me ha'énte 0,353 ha upévare oĩ ñemoĩ 187ha opa umi tetã ambuéva imbytépe, tetã mboriahuvéva mokõiha, upe Tetã Mbyteafrikagua rire. Ko tetã oiko pyta'ỹme jekopytyjojápe ha ohasa heta golpe de Estado rupive, ko golpe pahague oiko jasykõi 2010-pe, oñemosẽvo tendota Tandja Mamadou, ha'e opyta rire 10 ary ko tetã ñesãmbyhýme. Jasyrundy ary 2011 peve ko tetãre oisãmbyhy peteĩ Aty Milíko omyakãva ñorairõhára ruvicha Salou Djibo, ombohasa rire Níher ñesãmbyhy upe karai ipu'akáva ary 2011 jeporavo tendotarã, ko tendota ko'ãgagua Mahamadou Issoufu.

Ijyvy apekue hína 1.267.000 km². Ipype oiko amo 18.045.729 tetãygua (ojeipapaháicha ary 2015-pe), umi tetãyguágui ipehẽngue tuichavéva ojerovia Islã rapére ha oiko ko tetã ipehẽngue ñembyguápe, upe ysyry Níher rembe'ýre. Ko tetã ijyvy apekue oñemohenda 7 tetãvore rupive ha itavusu, Niaméi. Ko tetãre oĩ heta kuarepoti, umívagui hetavéva upe uránio. Ijyvy apekue naiporãiramo jepe ñemitỹrã, amónte 3,9% opa ijyvy apekuégui iporã ñemitỹrã, oikógui avei kyve'ỹ guasu ha ijyvysyrymeméva, ojehecha hi'upy pore'ỹ. Ko tetã rekuái oñepyrũ oñembosako'i oipuru hag̃ua itaju rupa ha itakyra rupa ijyvy apekuégui.

•   Wiki Commons oguereko ta'ãnga Níher reheguaCommons.
• Gouv.ne Níher retã rekuái henda tee
• Assemblee.ne Níher Amandaje guasu