Samos: Concello da comarca de Sarria, na provincia de Lugo

Segundo o IGE en 2014 tiña 1.458 habitantes (1.820 no 2006, 1.897 no 2005, 1.923 no 2004, 1.999 no 2003). O xentilicio é samanense.

Samos

Localización
42°43′51″N 7°19′36″O / 42.7307, -7.32667°19′36″O / 42.7307, -7.3266
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	Provincia de Lugo
Capital	Samos
Poboación
Poboación	1.210 (2023) (8,86 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Mancomunidade de Concellos Galegos do Camiño Francés
Superficie	136,6 km²
Altitude	700 m
Comparte fronteira con	O Incio Pedrafita do Cebreiro Folgoso do Courel Triacastela Sarria Láncara A Pobra do Brollón
Organización política
• Alcaldesa	María Xesús López López
Eleccións municipais en Samos
Identificador descritivo
Código postal	27000–27999
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	27055
Páxina web	concellosamos.es

Limita ao norte co concello de Láncara; ao sur cos do Folgoso do Courel e A Pobra do Brollón; ao leste cos de Triacastela, Pedrafita do Cebreiro e Folgoso do Courel e ao oeste cos de Sarria e O Incio. Pertence ao partido xudicial de Sarria e á diocese de Lugo.

Samos atópase nos contrafortes das serras orientais de Galiza, montes de Lóuzara, Serra do Oribio e Montes da Albola. O relevo é moi accidentado; a altitude media é superior aos 700 m. e máxima está no Oribio, a 1.443 m. O río Sarria, afluente do Miño, drena a vertente occidental e polo leste baixa o río Lóuzara cara ao Lor e posteriormente o Sil. Poden apreciarse tres zonas ben diferenciadas: a central, zona de asentamento das poboacións máis importantes; a zona norte, máis aberta e con terras en pendente e suaves lombas, e Lóuzara, a zona sur, cunha paisaxe bravía chea de montañas e vales.

A oscilación térmica é grande, uns 13 °C: o clima é frío no inverno e xea con frecuencia. As precipitacións van desde os 900 aos 1.500 mm.

O concello esténdese sobre 136,77 km² e a cidade máis próxima é Lugo, a 43 km.

Da época do megalitismo consérvase a necrópole de Santa Mariña, un conxunto de corenta mámoas declarado Ben de Interese Cultural.

En época sueva Martiño de Dumio fundou o mosteiro, ao que está ligada toda a historia de Samos. O nome provén de Samanos, que posibelmente fai referencia a un lugar habitado por unha comunidade relixiosa. O mosteiro abandonouse brevemente arredor do ano 714 até que Froila I llo asignou ao abade Arxerico. Nel pasou a súa adolescencia o futuro rei Afonso II o Casto após o asasinato do seu pai, Froila I, no ano 768.

Os dominios do mosteiro fóronse ampliando, especialmente desde que o papa Alexandre III lle concedeu unha bula no ano 1175 outorgándolle dereitos e rendas sobre 105 igrexas de todo o reino. Nos séculos XVII e XVIII leváronse a cabo numerosas obras nel, dándolle a súa arquitectura actual.

Desde comezos do século XX, Samos perdeu o 70% da súa poboación, especialmente entre 1940 e 1980. O 85% dedícase á agricultura, fundamentalmente a gandería, con vacas e tamén porcos e ovellas.

Desde hai tempo, moitos peregrinos desvíanse do camiño de Santiago entre Triacastela e Sarria para visitar o Mosteiro de San Xulián de Samos.

Próxima a este está a capela do Salvador, construída a finais do século IX con influencia mozárabe.

• San Bieito, o 11 de xullo
• Santa Basilisa, patroa do mosteiro, o 9 de xaneiro.
• Romaría de San Roque, en Santalla, o 16 de agosto.

•  
  Torre do reloxo de Samos.
•  
  Mosteiro de San Xulián de Samos.
•  
  Casa do concello.
•  
  Fachada Igrexa do Mosteiro.

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Samos vexa: Lugares de Samos.